ascúju , avb Definizione
a s'iscúsia, a iscusi
Sinonimi e contrari
iscúgia 1
Frasi
mi aiat natu a s’ascuju de mi achietare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
à voix basse
Inglese
in a low voice
Spagnolo
en voz baja
Italiano
sommessaménte,
sottovóce
Tedesco
leise.
ascúse, ascúsi , avb: iscúgia 1 Definizione
a cua: manera de foedhare a boghe bàscia de no s'intèndhere si no si foedhat in s’origa; manera de foedhare o de fàere chentza chi ndhe iscat àtere
Frasi
de cussu ndhe faedhant a s'ascuse
Traduzioni
Francese
à voix basse
Inglese
in a low voice
Spagnolo
en voz baja
Italiano
sottovóce
Tedesco
leise.
bòche , nf: boghe,
boge 1,
boghi,
bogi,
boje 1,
boxe,
boxi,
voche Definizione
su sonu chi essit de buca comente passat su súlidu in s'ogroena faendho trèmere is cordas; foedhos chi narant tzerriandho agiutóriu o cricandho a ccn. a manera de si fàere intèndhere a logu atesu; cosa chi narant criticandho cun s’unu e cun s’àteru / min. bochedha, bogaredha, boxixedha; genias de b.: b. fine (prus che àteru de fémina), b. russa (prus che àteru de ómine); is boghes de su càntidu sardu: tenore, contra, típiri 1, bassu; voches de totu su mundhu: voches de ventu e de putzones, mélios e múlios, gràrias de marianes, ínnicros de cadhos, órrios de àinos, miàulos de gatos, gronitas de chervos e trónitas de chelos, sonos de trainos, de rivos e de projas
Sinonimi e contrari
abboghiada,
addorojada,
cérriu,
grida
Modi di dire
csn:
altzai, abasciai sa boxi = faedhare a boghe prus arta, prus bassa; acutzai sa boxi = fàghere b. fine; fàghere b. russa = cambiai sa boxi fuedhendi coment'e arragaus; ispertai sa b. = ilmaschiare, coment'e rasigare sa bula cun sa b. pro pòdere faedhare a boghe crara; connòschere a unu a sa b. = connòsciri de chini est sa boxi; fuedhai, ligi a b. manna, a bogi brandera = a boghe arta, crara, chentza timire de si fàghere intèndhere; giamare a b. manna = a boghes; faedhare a b. lena = abbellu, a boxi sélia, bàscia; fàghere sas boghes, cracare sas boghes, pònnere sas boghes a unu = leare a boghes a unu; pònnere boghes = tzerriai agiutóriu; lassare sas boghes, abbasciare sas boghes = acabbaidha cun is tzérrius fuedhendi; èssere a boghes = certai a boxi arta; pesàresi a boghes, pesaisí a boxis = ghetai tzérrius, faedhare a boghes a briga; faedhare a boghe manna = fuedhai a tzérrius, a boghes; pònnere, betare, ghetai b. a unu = cramàrelu a númene, betàreli boghe; bogare sa boghe = pònnere in ziru carchi nada, fintzas bogare fogu a unu; essire sa boghe chi… = nàrrere chi… (nova, cosa chi narat sa zente); portai sa b. iscannia = èssere serragados, zúghere boghe diferente leados a bula pro fritu o maladia; cantare a b. isparta = de s'intèndhere bene meda, cantai a totu boxi; cantare a boghe ’oghe = una ndhe cantat s'unu, una ndhe cantat s'àteru; cantare a b. furada = colèndhesi sa boghe s'unu cun s'àteru fintzas cantendhe sa matessi peràula; pesare una b. = inghitzai a cantai, cantai; èssere a boghes postas = a boghes, abboghinendhe, ghetare boches; fuedhai totus a una boxi = cuncordos, totu paris
Frasi
faedha, nessi pro t'intèndhere sa boghe! ◊ culzeit prontu a boghes mannas ◊ a sa boghe, cussu est babbu! ◊ candho cantat su pitzinnu àntziat sa boche chi l'intendhent a totu su bichinau ◊ dh'apu connotu a sa boxi
2.
si ti agatas in apretu, pone boghes! ◊ si no fut ca iu postu is boxis m'iast a èssi giogau a istocadas! ◊ a sas boghes semus curtos totu ◊ parides timinne e zagaranne feras, a boghes postas abboghinanne e pranghinne ◊ sa genti poniat is boxis: - A sighiri sa cumédia! ◊ fiat tzerriendi a boghis postas ◊ làssami sas boghes, chi no so mancu surdu! ◊ ti apu nau ca no bollu a ti pesai a boxis! ◊ apo inténniu custas bojes e apo isparau ◊ mamma est sèmpere a boches candho zoco a botza intro de domo
3.
candho andhas a una domo, beta boghe innantis de intrare! ◊ bètali boghe, coita, ca sinono si che andhat!
4.
pesare cheria pro sas zobanedhas galanas una boche tenorile de amore ◊ pesabbila una boghe, dà! ◊ si bi pesamus una boghe a cudha moda torramus a pisedhos coment'e candho essiaimus fatu sas festas a cantare!
5.
li ant bogadu sa boghe chi fit tzegu, chi fit fertu, chi lu aiant impresonadu ◊ est essia sa boxi chi Fulanu est isposu ◊ pregontit a totu su bixinau e a una boxi dhi ant a nai a chini seu dèu
Cognomi e Proverbi
prb:
dolore ispinghet boche
Etimo
ltn.
voce(m)
Traduzioni
Francese
voix,
cri
Inglese
voice,
shout
Spagnolo
voz,
grito
Italiano
vóce,
grido
Tedesco
Stimme,
Schrei.
boghighèdha , nf Definizione
min. de boghe, boghe de criaduras, de piciochedhos, boghe bàscia, lena
Sinonimi e contrari
bochedha,
bogaredha
Frasi
zughiat una boghighedha chi no faghiat a cumprèndhere nudha ◊ ma de aundi ndi at a èssiri essia cussa boxixedha?
2.
boxixedha portat, cussu piciochedhu… si tzérriat t'insurdat!
Traduzioni
Francese
petite voix,
voix blanches
Inglese
treble voice
Spagnolo
voz blanca
Italiano
vocina,
vóce bianca
Tedesco
Stimmchen,
Knabenalt,
Knabenstimme.
chiscusína , avb: coscusina,
curcusina,
cuscujina,
cuscujinu,
cuscusina,
cuscusinu Definizione
a c. = agiummai a iscúsiu, foedhandho a boghe bàscia bàscia / ríere, faedhare a cuscusinu o a cuscusina = a iscusi, a boxi bàscia, a s'acua
Sinonimi e contrari
acua,
iscúsia
Frasi
sos operajos fint befendhesindhe a chiscusina de su capiscuadra (N.Osu)◊ mastru Chicu si ndhe riet a cuscusinu ◊ bidindhe sos fizighedhos chentza manigare, girandhesiche pro no la bíere, a cuscusinu infundhiat sa farda cun rios de prantu ◊ fit mortu de risu, a cuscusinu
Traduzioni
Francese
tout bas
Inglese
in a low voice
Spagnolo
en voz baja
Italiano
sottovóce,
sommessaménte
Tedesco
leise.
ciaciarài, ciaciaràre , vrb: ciaciarrai,
ciaciarrare,
tzantzarare Definizione
istare a chistionu cracu ma cun pagu sustàntzia, foedhandho tanti po nàrrere calecuna cosa, po su gustu de foedhare
Sinonimi e contrari
argiolae,
arrallai,
badaciare,
badulare,
ciaramedhare,
crallatai,
friganzare,
itzarralai,
paraletare,
prillissai
| ctr.
cagliare,
citire
Frasi
fiant ciaciarrendi, chistionendi de su tempus, de sa genti e de tantis atras cosas ◊ no ciaciarrànt prus a fuedhus ma cun làgrimas chi calànt in is trempas che funtanedhas de arriu ◊ los aimis bidos in piata ciaciarrendhe cun àtere
Etimo
spn.
chacharear
Traduzioni
Francese
bavarder,
babiller
Inglese
to talk in low voice
Spagnolo
chacharear
Italiano
parlottare
Tedesco
tuscheln.
frofoài, frofroài, frofrobài, frofrolài , vrb Definizione
si narat de sa moida chi faent s'abba e mescamente cosas cagiadas coendho candho ndhe faent essire coment’e bubburucas de vapore; in cobertantza, su istare a chistionedhu agiummai a iscúsiu / frofrobai cun sa fantasia = cúrrere cun s'immazinassione, cun su pessamentu
Sinonimi e contrari
abbrubudhai,
chischisiai,
ischigliare,
ischiglionare,
iscusietare,
mamughiare,
pispisai,
sbrufare,
sbrufulai,
strichidhai
Frasi
s'àcua est frofroendu
2.
su dotori iat aprapau su pipiu frofrobendu fuedhus chi nisciunus cumprendiat ◊ ita seis frofrobendu asuta asuta: no fiaus de acórdiu cantu si depia giai?
3.
dhis frofrobàt sa fantasia sena de riparu ◊ is arregordus frofrolant e ndi essint de is perevundus de sa memória
Traduzioni
Francese
chuchoter,
grommeler
Inglese
to talk in a low voice,
to moan,
to whisper
Spagnolo
cuchichear,
refunfuñar
Italiano
bisbigliare,
parlottare,
mugugnare
Tedesco
murmeln.
isarrogài, isarrogàre , vrb Definizione
fàere a sorrogu a su gúturu
Sinonimi e contrari
arragai,
arrughire,
inserregare,
sarracrare
Frasi
isarrogadas túnciant suspirendhe ◊ acirrant a cantai isarroghendisí
Traduzioni
Francese
être enroué
Inglese
to have a hoarse voice,
to get hoarse
Spagnolo
enronquecer
Italiano
far ràuco,
avére raucèdine
Tedesco
eine heise Stimme haben.
paraletàre , vrb: parletai,
prallatai,
preletare Definizione
istare a paraleta, a chistionu meda, deasi fintzes chentza importu
Sinonimi e contrari
argiolae,
arrallai,
badaciare,
badulare,
ciaramedhare,
friganzare,
ispralletare,
prillissai
Frasi
e ita chi dhu intendis prallatendu, a fillu tuu: fuedhat in dónnia linguatzu! ◊ za ti piaghet a istare paraletendhe!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bavarder
Inglese
to talk in a low voice
Spagnolo
charlar
Italiano
parlottare,
ciarlare
Tedesco
schwatzen.
scrillítu , nm, agt: iscrillitu*,
sgrillitu Definizione
boghe acutza, tzérriu, boghe coment'e tzinchírriu, fintzes sonu / boxi scrillita = chi essit, arta e fine, azummai a zisa de tichírriu
Sinonimi e contrari
gríbidu,
iscribílliu
/
scrillitau,
scrillitosu
/
cdh. striulitu
Frasi
de s'atzíchidu, unu scrillitu mi ndi fiat essiu de buca prus forti ◊ su pipiu gioghendi de su prexu at fatu unu scrillitu ◊ su pipiu fait dogna scrillitu che sulitu de canna! ◊ cantat a scrillitus coment'e chi sulit cun duus didus ◊ s'intendit su scrillitu de is gennas
2.
sa gatu arrispundiat cun sa boxixedha sgrillita
Traduzioni
Francese
cri,
aigu
Inglese
shriek,
shrill voice
Spagnolo
chillido,
grito,
agudo
Italiano
strillo,
strido,
acuto
Tedesco
Kreischen,
scharf,
schrill.