ascúju , avb Definitzione
a s'iscúsia, a iscusi
Sinònimos e contràrios
iscúgia 1
Frases
mi aiat natu a s’ascuju de mi achietare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
à voix basse
Ingresu
in a low voice
Ispagnolu
en voz baja
Italianu
sommessaménte,
sottovóce
Tedescu
leise.
ascúse, ascúsi , avb: iscúgia 1 Definitzione
a cua: manera de foedhare a boghe bàscia de no s'intèndhere si no si foedhat in s’origa; manera de foedhare o de fàere chentza chi ndhe iscat àtere
Frases
de cussu ndhe faedhant a s'ascuse
Tradutziones
Frantzesu
à voix basse
Ingresu
in a low voice
Ispagnolu
en voz baja
Italianu
sottovóce
Tedescu
leise.
bòche , nf: boghe,
boge 1,
boghi,
bogi,
boje 1,
boxe,
boxi,
voche Definitzione
su sonu chi essit de buca comente passat su súlidu in s'ogroena faendho trèmere is cordas; foedhos chi narant tzerriandho agiutóriu o cricandho a ccn. a manera de si fàere intèndhere a logu atesu; cosa chi narant criticandho cun s’unu e cun s’àteru / min. bochedha, bogaredha, boxixedha; genias de b.: b. fine (prus che àteru de fémina), b. russa (prus che àteru de ómine); is boghes de su càntidu sardu: tenore, contra, típiri 1, bassu; voches de totu su mundhu: voches de ventu e de putzones, mélios e múlios, gràrias de marianes, ínnicros de cadhos, órrios de àinos, miàulos de gatos, gronitas de chervos e trónitas de chelos, sonos de trainos, de rivos e de projas
Sinònimos e contràrios
abboghiada,
addorojada,
cérriu,
grida
Maneras de nàrrere
csn:
altzai, abasciai sa boxi = faedhare a boghe prus arta, prus bassa; acutzai sa boxi = fàghere b. fine; fàghere b. russa = cambiai sa boxi fuedhendi coment'e arragaus; ispertai sa b. = ilmaschiare, coment'e rasigare sa bula cun sa b. pro pòdere faedhare a boghe crara; connòschere a unu a sa b. = connòsciri de chini est sa boxi; fuedhai, ligi a b. manna, a bogi brandera = a boghe arta, crara, chentza timire de si fàghere intèndhere; giamare a b. manna = a boghes; faedhare a b. lena = abbellu, a boxi sélia, bàscia; fàghere sas boghes, cracare sas boghes, pònnere sas boghes a unu = leare a boghes a unu; pònnere boghes = tzerriai agiutóriu; lassare sas boghes, abbasciare sas boghes = acabbaidha cun is tzérrius fuedhendi; èssere a boghes = certai a boxi arta; pesàresi a boghes, pesaisí a boxis = ghetai tzérrius, faedhare a boghes a briga; faedhare a boghe manna = fuedhai a tzérrius, a boghes; pònnere, betare, ghetai b. a unu = cramàrelu a númene, betàreli boghe; bogare sa boghe = pònnere in ziru carchi nada, fintzas bogare fogu a unu; essire sa boghe chi… = nàrrere chi… (nova, cosa chi narat sa zente); portai sa b. iscannia = èssere serragados, zúghere boghe diferente leados a bula pro fritu o maladia; cantare a b. isparta = de s'intèndhere bene meda, cantai a totu boxi; cantare a boghe ’oghe = una ndhe cantat s'unu, una ndhe cantat s'àteru; cantare a b. furada = colèndhesi sa boghe s'unu cun s'àteru fintzas cantendhe sa matessi peràula; pesare una b. = inghitzai a cantai, cantai; èssere a boghes postas = a boghes, abboghinendhe, ghetare boches; fuedhai totus a una boxi = cuncordos, totu paris
Frases
faedha, nessi pro t'intèndhere sa boghe! ◊ culzeit prontu a boghes mannas ◊ a sa boghe, cussu est babbu! ◊ candho cantat su pitzinnu àntziat sa boche chi l'intendhent a totu su bichinau ◊ dh'apu connotu a sa boxi
2.
si ti agatas in apretu, pone boghes! ◊ si no fut ca iu postu is boxis m'iast a èssi giogau a istocadas! ◊ a sas boghes semus curtos totu ◊ parides timinne e zagaranne feras, a boghes postas abboghinanne e pranghinne ◊ sa genti poniat is boxis: - A sighiri sa cumédia! ◊ fiat tzerriendi a boghis postas ◊ làssami sas boghes, chi no so mancu surdu! ◊ ti apu nau ca no bollu a ti pesai a boxis! ◊ apo inténniu custas bojes e apo isparau ◊ mamma est sèmpere a boches candho zoco a botza intro de domo
3.
candho andhas a una domo, beta boghe innantis de intrare! ◊ bètali boghe, coita, ca sinono si che andhat!
4.
pesare cheria pro sas zobanedhas galanas una boche tenorile de amore ◊ pesabbila una boghe, dà! ◊ si bi pesamus una boghe a cudha moda torramus a pisedhos coment'e candho essiaimus fatu sas festas a cantare!
5.
li ant bogadu sa boghe chi fit tzegu, chi fit fertu, chi lu aiant impresonadu ◊ est essia sa boxi chi Fulanu est isposu ◊ pregontit a totu su bixinau e a una boxi dhi ant a nai a chini seu dèu
Sambenados e Provèrbios
prb:
dolore ispinghet boche
Ètimu
ltn.
voce(m)
Tradutziones
Frantzesu
voix,
cri
Ingresu
voice,
shout
Ispagnolu
voz,
grito
Italianu
vóce,
grido
Tedescu
Stimme,
Schrei.
boghighèdha , nf Definitzione
min. de boghe, boghe de criaduras, de piciochedhos, boghe bàscia, lena
Sinònimos e contràrios
bochedha,
bogaredha
Frases
zughiat una boghighedha chi no faghiat a cumprèndhere nudha ◊ ma de aundi ndi at a èssiri essia cussa boxixedha?
2.
boxixedha portat, cussu piciochedhu… si tzérriat t'insurdat!
Tradutziones
Frantzesu
petite voix,
voix blanches
Ingresu
treble voice
Ispagnolu
voz blanca
Italianu
vocina,
vóce bianca
Tedescu
Stimmchen,
Knabenalt,
Knabenstimme.
chiscusína , avb: coscusina,
curcusina,
cuscujina,
cuscujinu,
cuscusina,
cuscusinu Definitzione
a c. = agiummai a iscúsiu, foedhandho a boghe bàscia bàscia / ríere, faedhare a cuscusinu o a cuscusina = a iscusi, a boxi bàscia, a s'acua
Sinònimos e contràrios
acua,
iscúsia
Frases
sos operajos fint befendhesindhe a chiscusina de su capiscuadra (N.Osu)◊ mastru Chicu si ndhe riet a cuscusinu ◊ bidindhe sos fizighedhos chentza manigare, girandhesiche pro no la bíere, a cuscusinu infundhiat sa farda cun rios de prantu ◊ fit mortu de risu, a cuscusinu
Tradutziones
Frantzesu
tout bas
Ingresu
in a low voice
Ispagnolu
en voz baja
Italianu
sottovóce,
sommessaménte
Tedescu
leise.
ciaciarài, ciaciaràre , vrb: ciaciarrai,
ciaciarrare,
tzantzarare Definitzione
istare a chistionu cracu ma cun pagu sustàntzia, foedhandho tanti po nàrrere calecuna cosa, po su gustu de foedhare
Sinònimos e contràrios
argiolae,
arrallai,
badaciare,
badulare,
ciaramedhare,
crallatai,
friganzare,
itzarralai,
paraletare,
prillissai
| ctr.
cagliare,
citire
Frases
fiant ciaciarrendi, chistionendi de su tempus, de sa genti e de tantis atras cosas ◊ no ciaciarrànt prus a fuedhus ma cun làgrimas chi calànt in is trempas che funtanedhas de arriu ◊ los aimis bidos in piata ciaciarrendhe cun àtere
Ètimu
spn.
chacharear
Tradutziones
Frantzesu
bavarder,
babiller
Ingresu
to talk in low voice
Ispagnolu
chacharear
Italianu
parlottare
Tedescu
tuscheln.
frofoài, frofroài, frofrobài, frofrolài , vrb Definitzione
si narat de sa moida chi faent s'abba e mescamente cosas cagiadas coendho candho ndhe faent essire coment’e bubburucas de vapore; in cobertantza, su istare a chistionedhu agiummai a iscúsiu / frofrobai cun sa fantasia = cúrrere cun s'immazinassione, cun su pessamentu
Sinònimos e contràrios
abbrubudhai,
chischisiai,
ischigliare,
ischiglionare,
iscusietare,
mamughiare,
pispisai,
sbrufare,
sbrufulai,
strichidhai
Frases
s'àcua est frofroendu
2.
su dotori iat aprapau su pipiu frofrobendu fuedhus chi nisciunus cumprendiat ◊ ita seis frofrobendu asuta asuta: no fiaus de acórdiu cantu si depia giai?
3.
dhis frofrobàt sa fantasia sena de riparu ◊ is arregordus frofrolant e ndi essint de is perevundus de sa memória
Tradutziones
Frantzesu
chuchoter,
grommeler
Ingresu
to talk in a low voice,
to moan,
to whisper
Ispagnolu
cuchichear,
refunfuñar
Italianu
bisbigliare,
parlottare,
mugugnare
Tedescu
murmeln.
isarrogài, isarrogàre , vrb Definitzione
fàere a sorrogu a su gúturu
Sinònimos e contràrios
arragai,
arrughire,
inserregare,
sarracrare
Frases
isarrogadas túnciant suspirendhe ◊ acirrant a cantai isarroghendisí
Tradutziones
Frantzesu
être enroué
Ingresu
to have a hoarse voice,
to get hoarse
Ispagnolu
enronquecer
Italianu
far ràuco,
avére raucèdine
Tedescu
eine heise Stimme haben.
paraletàre , vrb: parletai,
prallatai,
preletare Definitzione
istare a paraleta, a chistionu meda, deasi fintzes chentza importu
Sinònimos e contràrios
argiolae,
arrallai,
badaciare,
badulare,
ciaramedhare,
friganzare,
ispralletare,
prillissai
Frases
e ita chi dhu intendis prallatendu, a fillu tuu: fuedhat in dónnia linguatzu! ◊ za ti piaghet a istare paraletendhe!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
bavarder
Ingresu
to talk in a low voice
Ispagnolu
charlar
Italianu
parlottare,
ciarlare
Tedescu
schwatzen.
scrillítu , nm, agt: iscrillitu*,
sgrillitu Definitzione
boghe acutza, tzérriu, boghe coment'e tzinchírriu, fintzes sonu / boxi scrillita = chi essit, arta e fine, azummai a zisa de tichírriu
Sinònimos e contràrios
gríbidu,
iscribílliu
/
scrillitau,
scrillitosu
/
cdh. striulitu
Frases
de s'atzíchidu, unu scrillitu mi ndi fiat essiu de buca prus forti ◊ su pipiu gioghendi de su prexu at fatu unu scrillitu ◊ su pipiu fait dogna scrillitu che sulitu de canna! ◊ cantat a scrillitus coment'e chi sulit cun duus didus ◊ s'intendit su scrillitu de is gennas
2.
sa gatu arrispundiat cun sa boxixedha sgrillita
Tradutziones
Frantzesu
cri,
aigu
Ingresu
shriek,
shrill voice
Ispagnolu
chillido,
grito,
agudo
Italianu
strillo,
strido,
acuto
Tedescu
Kreischen,
scharf,
schrill.