Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbóchinu , nm: abbóghinu, abbóxinu Definitzione boghe arta meda Sinònimos e contràrios abboghiada, addorojada, boche, cérriu, grida, ingargu Frases essidu est dae sa buca de totucantos su lamentu chi aimis in comunu, s'abbóghinu de innocéntzia de donzunu (M.Calia)◊ depeis arrespundi cun d-un'abbóxinu chi fatzat a tremi fintzas is matas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cri Ingresu cry, shout Ispagnolu grito Italianu grido, urlo Tedescu Schrei.

abboghiàda , nf: abboghinada Definitzione su abboghinare, su tzerriare, fintzes boghe tzerriandho Sinònimos e contràrios bérchida, boche, giúilu, intzérriu, làmidu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cri, hurlement Ingresu cry, shout Ispagnolu grito Italianu urlo Tedescu Schrei.

agrúgu , nm Definitzione boghe de animale, mescamente su gúgulu de su cane; fintzes boghe de persona pranghendho Sinònimos e contràrios gruju, gurrúliu, órulu Frases s'agrugu de su cani 2. est a agrugus tzerriendi ca dhi est mortu su mairu ◊ scerau, cussu piciocu: est mortu a agrugus! Terminologia iscientìfica bga Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu hurlement Ingresu animal howl Ispagnolu grito de animal, gañido Italianu urlo animalésco Tedescu Schrei, Heulen.

bòche , nf: boghe, boge 1, boghi, bogi, boje 1, boxe, boxi, voche Definitzione su sonu chi essit de buca comente passat su súlidu in s'ogroena faendho trèmere is cordas; foedhos chi narant tzerriandho agiutóriu o cricandho a ccn. a manera de si fàere intèndhere a logu atesu; cosa chi narant criticandho cun s’unu e cun s’àteru / min. bochedha, bogaredha, boxixedha; genias de b.: b. fine (prus che àteru de fémina), b. russa (prus che àteru de ómine); is boghes de su càntidu sardu: tenore, contra, típiri 1, bassu; voches de totu su mundhu: voches de ventu e de putzones, mélios e múlios, gràrias de marianes, ínnicros de cadhos, órrios de àinos, miàulos de gatos, gronitas de chervos e trónitas de chelos, sonos de trainos, de rivos e de projas Sinònimos e contràrios abboghiada, addorojada, cérriu, grida Maneras de nàrrere csn: altzai, abasciai sa boxi = faedhare a boghe prus arta, prus bassa; acutzai sa boxi = fàghere b. fine; fàghere b. russa = cambiai sa boxi fuedhendi coment'e arragaus; ispertai sa b. = ilmaschiare, coment'e rasigare sa bula cun sa b. pro pòdere faedhare a boghe crara; connòschere a unu a sa b. = connòsciri de chini est sa boxi; fuedhai, ligi a b. manna, a bogi brandera = a boghe arta, crara, chentza timire de si fàghere intèndhere; giamare a b. manna = a boghes; faedhare a b. lena = abbellu, a boxi sélia, bàscia; fàghere sas boghes, cracare sas boghes, pònnere sas boghes a unu = leare a boghes a unu; pònnere boghes = tzerriai agiutóriu; lassare sas boghes, abbasciare sas boghes = acabbaidha cun is tzérrius fuedhendi; èssere a boghes = certai a boxi arta; pesàresi a boghes, pesaisí a boxis = ghetai tzérrius, faedhare a boghes a briga; faedhare a boghe manna = fuedhai a tzérrius, a boghes; pònnere, betare, ghetai b. a unu = cramàrelu a númene, betàreli boghe; bogare sa boghe = pònnere in ziru carchi nada, fintzas bogare fogu a unu; essire sa boghe chi… = nàrrere chi… (nova, cosa chi narat sa zente); portai sa b. iscannia = èssere serragados, zúghere boghe diferente leados a bula pro fritu o maladia; cantare a b. isparta = de s'intèndhere bene meda, cantai a totu boxi; cantare a boghe ’oghe = una ndhe cantat s'unu, una ndhe cantat s'àteru; cantare a b. furada = colèndhesi sa boghe s'unu cun s'àteru fintzas cantendhe sa matessi peràula; pesare una b. = inghitzai a cantai, cantai; èssere a boghes postas = a boghes, abboghinendhe, ghetare boches; fuedhai totus a una boxi = cuncordos, totu paris Frases faedha, nessi pro t'intèndhere sa boghe! ◊ culzeit prontu a boghes mannas ◊ a sa boghe, cussu est babbu! ◊ candho cantat su pitzinnu àntziat sa boche chi l'intendhent a totu su bichinau ◊ dh'apu connotu a sa boxi 2. si ti agatas in apretu, pone boghes! ◊ si no fut ca iu postu is boxis m'iast a èssi giogau a istocadas! ◊ a sas boghes semus curtos totu ◊ parides timinne e zagaranne feras, a boghes postas abboghinanne e pranghinne ◊ sa genti poniat is boxis: - A sighiri sa cumédia! ◊ fiat tzerriendi a boghis postas ◊ làssami sas boghes, chi no so mancu surdu! ◊ ti apu nau ca no bollu a ti pesai a boxis! ◊ apo inténniu custas bojes e apo isparau ◊ mamma est sèmpere a boches candho zoco a botza intro de domo 3. candho andhas a una domo, beta boghe innantis de intrare! ◊ bètali boghe, coita, ca sinono si che andhat! 4. pesare cheria pro sas zobanedhas galanas una boche tenorile de amore ◊ pesabbila una boghe, dà! ◊ si bi pesamus una boghe a cudha moda torramus a pisedhos coment'e candho essiaimus fatu sas festas a cantare! 5. li ant bogadu sa boghe chi fit tzegu, chi fit fertu, chi lu aiant impresonadu ◊ est essia sa boxi chi Fulanu est isposu ◊ pregontit a totu su bixinau e a una boxi dhi ant a nai a chini seu dèu Sambenados e Provèrbios prb: dolore ispinghet boche Ètimu ltn. voce(m) Tradutziones Frantzesu voix, cri Ingresu voice, shout Ispagnolu voz, grito Italianu vóce, grido Tedescu Stimme, Schrei.

cérriu , nm: intzérriu, tzérriu* Definitzione boghe chi si betat naendho su númene de ccn., pedindho agiudu, a lamentu forte, a brigare, fintzes solu foedhandho in artu meda Sinònimos e contràrios abboghiada, addorojada, bérchida, boche, giúilu, grida, ingargu, ingrídulu, irgràmiu, istríulu, làmidu, tírriu Frases dhi at ghetau unu cérriu… s'est trémiu paris! ◊ cussu candu fuedhat est sempri a cérrius Tradutziones Frantzesu hurlement, cri Ingresu shout, cry Ispagnolu grito Italianu urlo, grido Tedescu Schrei.

corrighínu , nm: corríginu, corróxinu, corrúxinu, currighinu, currughinu, currúxinu Definitzione boghe mescamente de animale (àinu, boe, leone), ma fintzes de gente; murrúngiu de istentinas Sinònimos e contràrios borrighinu, borróchinu, corrinu, gridas, irrónchiu, órriu Maneras de nàrrere csn: pràngiri a corrúxinu = prànghere a órrios, a corrighinu; currúxinu de prantu = cadha de prantu, prantu a órrios Frases in campu s'intendhent corrighinos de àinu ◊ dhoi fiant is moentis totu a currighinus ◊ búmbitus e agrónius e iscràmmius e isciarrocus e súrbius e borrocus e currúghinus e cónius 2. s'intendhiat piantu, giuilamentos e corrighinos ◊ si fiat abbrancada apitzus prangendi a corrúxinu 3. custus funt currúxinus de bentri isbuida ◊ iat abboxinau chi pariat unu tiàulu a sfinitzus e a corróxinus de brenti Sambenados e Provèrbios prb: currúxinu de mobenti no àrtziat a celu Terminologia iscientìfica bga Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu braiment, cri plaintif Ingresu bray, cry Ispagnolu rebuzno, grito de llanto Italianu ràglio, grida di pianto Tedescu Iahen, Schrei.

corróchinu , nm: corrónchinu, corróghinu Definitzione boghe o tzérriu de animale, de gente, de bentu forte / prànghere a c. = a boghes, a tzérrius Sinònimos e contràrios corrinu, múghilu, órriu / boche, intzérriu, irgargu 2. arguai si sa mama no li colliat una frichinia de ite sisiat, ca ispapatabat su bichinau a corróchinos ◊ istronat in sas rocas de granitu su corróghinu mannu de terrore ◊ candho si est segherau de su chi bi fit sutzessu at cumintzau a corrónchinos ◊ cadhos de abba istant a múghidas e a corrónchinos in notes de pore 3. su bentu est a corróchinos che trabu ispojoladu e a órulos, in precas e in trocos Terminologia iscientìfica bga Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu braiment, mugissement, hurlement Ingresu bray, moo, shout Ispagnolu rebuzno, mugido, grito Italianu ràglio, muggito, urlo Tedescu Iahen, Muhen, Schrei.

grída , nf Definitzione boghe arta meda de chie abbóghinat po dolore o bisóngiu mannu, o fintzes cuntentesa; cosa chi si giaet a ischire a sa gente peri is carrelas, a boghes / ghetai sa g. = dare o betare su bandhu, nadu fintzas in suspu in su sensu de lendhare, dare a ischire cosas chi no si depet Sinònimos e contràrios abboghiada, addorojada, boche, cérriu, corrúxinu, gràliu, ingrídulu, irgràmiu, pabada / bandhu Frases s'intendhiant sas gridas de sa zente acudida a bídere su dannu ◊ sas gridas chi at betadu? pariat chi lu fint bochindhe! 2. no eis inténdiu sa grida de bivi totus in paxi de immui innantis? ◊ e si ghetat sa grida: chini bollit comporai patata e pisu, andai a pratza ca dhui est su bendiou! 3. nos contaiant de tzente nostra chi aiat bocatu grida, ma oramai coment'e sinnos chene formas, iscraricatos e malos a ne fàchere impreu ◊ no timast, ge no apu a ghetai sa grida Tradutziones Frantzesu cri, annonce Ingresu annoncement Ispagnolu grito, bando Italianu grido, bando Tedescu Schrei, Bekkantmachung.

ingàrgu , nm Sinònimos e contràrios abbóchinu, abboghiada, boche, cérriu, grida, irgargu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cri Ingresu shout Ispagnolu grito Italianu urlo Tedescu Schrei.

intzérriu , nm: cérriu, issírriu, itzérriu, tzérriu* Definitzione boghe chi si betat po fàere bènnere a ccn., pedire agiudu, a lamentu forte, brigandho, fintzes foedhandho in artu meda Sinònimos e contràrios abboghiada, addorojada, bérchida, boche, giúilu, grida, ingrídulu, làmidu, tírriu / tichírriu Frases sunt is itzérrius de sa terra mia po is matas segadas e abbruxadas, po is isparus e iscópius de bombas ◊ su pipiu ghetat itzérrius ch'intzurdant! ◊ sa buteghera est a itzérrius mannus poita dhi depint cosa ◊ cussa mi at cracau a itzérrius! Tradutziones Frantzesu cri Ingresu shout, cry Ispagnolu grito Italianu urlo, grido Tedescu Schrei.

irgràmiu , nm: iscràmiu, scràmiu Definitzione boghe arta de gente o fintzes de animale, mescamente a lamentu Sinònimos e contràrios abboghiada, addorojada, bérchida, boche, cérriu, giúilu, grida, làmidu, tírriu Frases m'irforrocat s'irgràmiu de una cria, su túnchiu amorosu de sa mama ◊ isparus e iscràmius de piciocalla ispassiosa mi ant isbeliau su sonnu! ◊ portàt is pilus atzutzudhaus po is iscràmius chi ghetàt su sirboni Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cri Ingresu shout Ispagnolu grito, chillido Italianu grido Tedescu Schrei.

órulu , nm: úrrulu Definitzione genia de gugúliu de su cane, chi abbóghinat illonghiandho sa boghe, boghes unu pagu orrorosas de àteru animale (es. margiane); boghes, gridas de gente, moida forte a súrbiu, mescamente de is bentos / pesàresi a órulos Sinònimos e contràrios abélidu, agrugu, coroju, giàngiulu, gràliu, gurrúliu, zàrulu / grida, ólchidu Frases a s'órulu de su cane fint inie aes e feras ◊ s'intendhet órulos de catedhu ◊ parent órulos de mariane famiu 2. sa bidha fit torrata unu burdellu niedhu chin prantos, órulos, protestas e minetzas ◊ l'ant piantu a órulu in sa losa Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu hurlement, glapissement Ingresu shout, squeak Ispagnolu gañido, aullido, grito Italianu urlo, guaito Tedescu Winseln, Jaulen, Schrei.

scràmiu , nm: irgràmiu*, scramu, scrémiu Definitzione boghe arta de gente o fintzes de animale, mescamente a lamentu; fintzes tzúnchiu Sinònimos e contràrios abboghiada, addorojada, bérchida, boche, cérriu, giúilu, grida, làmidu, tírriu Frases s'intendit su scràmiu de s'istria ◊ ita tenit su gatu a scràmius? ◊ s'intendit su scràmiu de su malàdiu Tradutziones Frantzesu cri, miaulement Ingresu mew Ispagnolu grito, gemido Italianu grido, gnàulo Tedescu Schrei, Miauen.

zúbilu , nm: giúilu* Sinònimos e contràrios boche, cérriu, irgargu Frases su zúbilu de su pudhu s'intendhet dae innedha ◊ a su zúbilu de sa zente, sos carabbineris ant isparau in àgheras pro ispèrdere sa cumarca Tradutziones Frantzesu cri Ingresu shout Ispagnolu grito Italianu grido Tedescu Schrei.