Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbucài , vrb: abbucare, abbuchiare 1 Definition pònnere istrègios cun sa buca a cara a fundhu, conca a bàsciu, afacaos, o a buca apare (ma fintzes betare cosa a covecadura a un'istrégiu); serrare calecuna cosa, mancari no deunudotu; nàrrere cosa a unu coment’e po dhi tupare sa buca, in su sensu de dhu currègere, de dhi foedhare male, de dhu fàere citire Synonyms e antonyms abbucaciai, abbufiare, currèzere, irmurrare, iscontroriare / serrai / covecare, inconchinare, rebbucai Idioms csn: abbucai sa porta = tambàrela unu pagu; abbucare un'àidu, un'abbertura = tupai, serraidhus; abbucai su lentzoru = furriàrendhe unu pagu a subra de s'àtera cuguzura, in conca de letu; abbucaisí = rúere a buca a terra, nadu prus che àteru de isterzu; abbucai su sèmini = carrarzare su sèmene betadu in sa terra arada Sentences nau ca mi nci abbucu a mari chi m'intendu nai "presoni"! ◊ prima ndi est ampuau e apustis si nci est abbucau a iscabiossu ◊ abbuca totu a su cadhaxu! ◊ dèu dep'iap'ai tocau calancunu mucioni e sa pingiada de su trébini si ndi fut abbucada a terra 2. in su cunzadu bi at àidos de abbucare, no b'intret bestiàmine ◊ abbuchedhu bene cuss'àidu, ca sas albeghes podent repítere! 3. su babbu fiat murrungendi e abbuchendi su fillu ◊ su coronellu si ndh'est fichidu e cun boghe alterada l'at abbucadu ◊ dego no ndhe aio cosas de mi nàrrere tue, e mancu commo as de mi abbucare! ◊ si istat bona dh'aiat abbucada canno dh'at intesa faedhanne male! ◊ sa sorre si est posta a fàere sa maca e su frade dh’at abbuchiada Etymon srd. Translations French tancer, rabrouer English to reproach Spanish colmar, caerse de cabeza, reprochar Italian abboccare, cadére a tèsta in giù, rimbrottare German umkippen, mit dem Munde fassen, anlehnen, ausschimpfen.

aciótu , nm: atzotu Definition aina po iscúdere fata totu a tiras longas de corria, ma prus che àteru su cropu de s'aciota, su aciotare; a logos, atzotu est sa candhelita de s'abrutzu e fintzes de su chibudhone; in cobertantza, sa briga o sa pena chi si giaet a unu / a. de pedhi, de cagnu, po cuadhus Synonyms e antonyms aciota / aciotada / aciociada Sentences cudha fémina cristiana dh'ant cundennada a is aciotus ◊ ndi essit de s'inserru e no timit aciotu ◊ chi ti cassant, a tui, un'aciotu no ti at a mancai! 2. atzotu lu narant a sa canna noa e modhe de s'almutzu ◊ su chibudhu mascru poltat s'atzotu Etymon spn. azote Translations French reproche, punition English reproach, punishment Spanish azote, castigo Italian rimpròvero, castigo German Vorwurf, Strafe.

aféu , nm Definition cosa chi si narat o chi si faet coment'e brigandho o faendho a bregúngia a unu, o fintzes coment'e bregúngia o duritu chi si sentit; a logos est s’ingiúliu o paranúmene Synonyms e antonyms afrenta, afrontu, aggràbiu, aggrau, innóriu, inzenza / annomíngiu Sentences su piús crudele afeu sufro pro no ti lassare ◊ lu ponent in afeu: iscuru a chie est male afortunadu! ◊ cun tristura in custa badhe de afeu passat su cristianu 2. mi lasso s'oltu meu abbutinare: - a bi lu dennegare ndh'apo afeu (Zicconi Tanchis) Etymon srd. Translations French reproche, blâme English blame, reproach Spanish reprensión Italian rinfàccio, biàsimo German Vorwurf, Tadeln.

apoboretàda , nf: pabarotada Definition cosa chi si narat po avertimentu, comente e a briga a ccn. Synonyms e antonyms abburruntu, atzúrridu, bria, missamanu, rimbicu Sentences est meda fissiosa e isalimentada, no ti artzat mancu de cristas si tue la cuntristas cun s'apoboretada (G.Ruju) Translations French reproche English recall, reproach Spanish reproche, reprensión Italian rimpròvero, biàsimo, richiamo autorévole German Vorwurf, Verweis.

atzúrridu , nm Definition boghe o cosa chi si narat a briga Synonyms e antonyms abburruntu, afetuada, apoboretada, rimbicu Etymon srd. Translations French cri, reproche English shout, reproach Spanish grito, reproche Italian grido, rimpròvero German Verweis.

irmurràre , vrb: irmurriare, ismurrai, ismurriare, smurrai Definition pigare a cropos a murros; segare s'atza a unu, iscontroriare forte, giare una briga, segare s'atrivimentu; pirmare, fàere murros grussos Synonyms e antonyms abboluire, abbruncai, abbufiare, aciociai, chelcire, irmustatzare, irvapiare, iscancamurrare, istestulare, scontrariai, stronciai / ammurredhare, ammurrionai, annicare, pirmare | ctr. audire Etymon srd. Translations French réprimer, tancer, rabrouer English to repress, to reproach Spanish reprimir, reprochar Italian reprìmere, rimbrottare German unterdrücken, ausschelten.

istrónciu , nm: istrúnchiu, istrúnciu, istrúntziu, strúnciu 1 Definition cosa chi si narat a s'àteru coment'e a briga, a murrúngiu, a iscontróriu; fintzes atzione chi si faet a malu crabbu / tirada a i. = a corpu Synonyms e antonyms bria, certu, isvàpiu Sentences a su pipiu dhi ammancant is istrúncius de su babbu ◊ no dhu pighit a istrónciu, su fillu, gei dhu bit ca est iscónciu! ◊ cussu est a istrúnchios, inchietu! ◊ poite mi arresponnes a istrúntzios? 2. una tirada a istrúnciu e adiosu a is butonis de is prantalonis! Etymon srd. Translations French reproche English reproach Spanish reproche Italian rimpròvero German Vorwurf.

refàciu , nm: refatzu, rifatzu, rinfàciu, rinfatzu Definition su rifatzare, cosa chi si narat a unu betandhosidha a curpa, coment'e a briga Synonyms e antonyms afetuada, apoboretada, atzúrridu, ripitimenta, rimbicu, sfacidhamentu Sentences mai unu refatzu de neune at tentu, cussa! ◊ si no fit ca ses antzianu ti tias meritare unu rifatzu: curpa de su cuidu o de su bratzu, raru sa die a ti agatare sanu! ◊ sas peràulas suas sunt ammunimentu e rinfatzu pro un'ammentu eternu ◊ cosa mala a dèpiri arriciri refàcius pustis de ai trabballau cun cunsiéntzia! Etymon srd. Translations French action de reprocher English reproach Spanish el echar en cara Italian rinfacciaménto German Vorwurf.

rimbícu , nm: rumbicu Definition su rumbicare Synonyms e antonyms afetuada, apoboretada, atzúrridu, missamanu, refàciu Sentences su giòvanu fit contendhe de sos rimbicos de su diretore ca nachi fit istudiendhe pagu Etymon srd. Translations French reproche English reproach Spanish reproche Italian rimpròvero, rinfàccio German Vorwurf.