chènsa , nf, nm: chènscia,
chénsciu,
chèscia,
chésciu,
chessa 1,
chéssia,
ghessa Definizione
totugantu su chi unu narat o giaet a bíere de dolu, de dispraxere o discuntentu de isse etotu o de un'àteru o de calecuna cosa: si narat fintzes de is animales (es. de is angiones o crabitos seberaos chi istant a iscràmios ca bolent sa mama)/ min. chescedhu
Sinonimi e contrari
abbogu,
crèscia,
irrínghiu,
lamenta,
repita,
tzirchinzu
Modi di dire
csn:
dare sa chensa = abbogàresi, chensciaisí cun s'autoridadi, dare sa denúntzia; dare chensas, èssere in chessa = chesciaisí, murrungiai; chéssias pranticosas = prantu de chie si chessat
Frasi
a sa chèscia li rispondhet a tènnere pascéscia! ◊ sa morti est s'úrtima chèscia de sa vida ◊ si tue no mi aias betadu s'ala, inoghe no che fia paradu: però una chènscia ti dia cherrer fàghere ◊ canno su pitzinnu furaiat cosa, sos meres nche giuchiant sa chessa a sa mama ◊ ti la picas una chessa!…
2.
sa pobidha pranghiat s'isposu cun tzúnchios e chescedhos chi isperrànt su coro
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
plainte
Inglese
complain
Spagnolo
queja,
lamento
Italiano
lagnanza,
laménto,
reclamo
Tedesco
Klage,
Beschwerde.
chischínnu , nm Sinonimi e contrari
cannija
Traduzioni
Francese
gémissement
Inglese
groan
Spagnolo
gemido
Italiano
gèmito,
vóce inarticolata di laménto
Tedesco
Stöhnen.
clamòre , nm: cramore,
cramori Definizione
lamentu, cosa chi si narat coment'e pedindho agiudu, tzerriandho agiutóriu, a boghes
Sinonimi e contrari
avocascione,
boche,
chèscia
Frasi
in domo nostra, pro méritu de sos mazores, no bi apo bidu mai unu cheltu, ne clamores e ne murrunzu ◊ paghe a sa Terra imbiade, a sos pópulos reposu: o Segnore piedosu, sos clamores iscultade! ◊ su trèmene fritu de sa tanca de sas ruches si los ingullit chene cramore e ne lúmene, a sos ómines de preda!
Etimo
ltn.
clamoris
Traduzioni
Francese
invocation,
plainte
Inglese
invocation,
lament
Spagnolo
llamamiento
Italiano
invocazióne,
laménto
Tedesco
Anrufung,
Klage.
intzúnchidu, intzúnchiu , nm Definizione
genia de boghe chi si faet fintzes a buca serrada coment'e chesciandhosi de unu dolore
Sinonimi e contrari
ciúnchiu,
túnchiu,
tzurrúnchiu
Frasi
de sa domu ndi arribbàt unu prantu a singurtus e a intzúnchidus ◊ est tota sa noti a intzúnchius ca dh'increscit s'iscraxu, po sa satzarura chi at fatu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
gémissement
Inglese
moan
Spagnolo
lamento
Italiano
laménto
Tedesco
Klage.
isclàmu , nm: iscramu Definizione
boghe lastimosa de chie sentit bisóngiu mannu de agiudu, ma fintzes boghe po meravíglia, ispantu
Sinonimi e contrari
iscramore
Frasi
in sos dolores est a isclamos ◊ in su coro nos durat s'iscramu de tantas sorres deldiciadas ◊ sunt surdos a sos iscramos de sos disamparados ◊ apo una boghe de iscramu intesu: boghe de pitzinnu fit, mi so seradu, daghi at sa mama, su babbu giamadu, pro l'aer libberadu abboghinendhe (G.G.Fadda)◊ su pizinnu fit famidu e sa mama pianghendhe a iscramu ca no teniat it'e li dare
2.
comente intendheit cussu si ndhe peseit a iscramu nendhe "No podet èssere!"
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
plainte,
imploration
Inglese
lament,
entreaty
Spagnolo
queja,
clamor
Italiano
laménto,
implorazióne
Tedesco
Klage,
Flehen.
pibía , nf, nm: pibinu,
pibiu,
píbiu Definizione
genia de píulu, de boghighedha coment'e lamentu, chèscia po dolore, genia de dispraxere, de annicu; cosa chi si narat o chi si faet coment'e lastimandho
Sinonimi e contrari
agémenu,
ciúnchiu,
ghémida,
intzúnchidu,
lambrighitu,
píliu,
piugnu,
túnchiu,
tziunzu
/
carigna,
làstima
Frasi
de fiza tua intendhe sa boghe in pibiu, dolente, lastimosa, dae ora continu giama giama! ◊ no l'intendhes su pibiu de una criadura chi est giamendhe? ◊ beni duncas, no vivas in pibinu, friti sa testa in s'amorosu sinu (P.Mereu)◊ su trenu fait tzichirriai is frenus in d-unu pibinu de ferru cun ferru
2.
puzones chi allegrent su manzanu cun sas milli pibias delicadas! (A.Casula)◊ dogni puzone torrat a cantare in su nidu pibios de amore (S.Serra)◊ in custa terra mai perunos pibios as retzidu ◊ torra, Nina, cun sos carignos tuos e pibios! ◊ su pitzinnu fit pesadu a pibinos mesu visciadu e unu pagu mandronatzu
Cognomi e Proverbi
smb:
Pibiu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pépiement,
plainte,
pleurnicherie
Inglese
peeping,
whining
Spagnolo
pío pío,
gemido,
lamento
Italiano
pigolìo,
laménto,
piagnucolìo,
lamentazióne,
querimònia
Tedesco
Gepiepe,
Gewimmer,
Gejammer,
Jammern,
Wehklage.
téju , nm: teu,
tezu Definizione
prantu istremau po una persona morta; fintzes genia de lamentu chi paret no acabbet prus, a ifadu; in carrasegare, prantu e càntigu po Zorziganneta (su mamutzone chi bogant in giru)
Sinonimi e contrari
atítidu,
rea
Frasi
sas feras pro sa sarda disastrura faghent su teu a s'úrulu mortale ◊ a pilu isoltu comintzat su teu a úrulu, porosu, isconsoladu (P.Casu)◊ candho fint remunidos a fiotu ant fatu su teu pro su mortu ◊ po prangi is binti mortus, in dónnia domu si fut pesau su teu
2.
sas ranas intro de sas tuedhas de su ribu sont pesandhe unu teju
Terminologia scientifica
sntz
Etimo
ltn.
taedium
Traduzioni
Francese
complainte funèbre
Inglese
grief,
funeral moan
Spagnolo
canto fúnebre
Italiano
compianto,
laménto fùnebre
Tedesco
Trauerklage.