chènsa , nf, nm: chènscia,
chénsciu,
chèscia,
chésciu,
chessa 1,
chéssia,
ghessa Definitzione
totugantu su chi unu narat o giaet a bíere de dolu, de dispraxere o discuntentu de isse etotu o de un'àteru o de calecuna cosa: si narat fintzes de is animales (es. de is angiones o crabitos seberaos chi istant a iscràmios ca bolent sa mama)/ min. chescedhu
Sinònimos e contràrios
abbogu,
crèscia,
irrínghiu,
lamenta,
repita,
tzirchinzu
Maneras de nàrrere
csn:
dare sa chensa = abbogàresi, chensciaisí cun s'autoridadi, dare sa denúntzia; dare chensas, èssere in chessa = chesciaisí, murrungiai; chéssias pranticosas = prantu de chie si chessat
Frases
a sa chèscia li rispondhet a tènnere pascéscia! ◊ sa morti est s'úrtima chèscia de sa vida ◊ si tue no mi aias betadu s'ala, inoghe no che fia paradu: però una chènscia ti dia cherrer fàghere ◊ canno su pitzinnu furaiat cosa, sos meres nche giuchiant sa chessa a sa mama ◊ ti la picas una chessa!…
2.
sa pobidha pranghiat s'isposu cun tzúnchios e chescedhos chi isperrànt su coro
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
plainte
Ingresu
complain
Ispagnolu
queja,
lamento
Italianu
lagnanza,
laménto,
reclamo
Tedescu
Klage,
Beschwerde.
chischínnu , nm Sinònimos e contràrios
cannija
Tradutziones
Frantzesu
gémissement
Ingresu
groan
Ispagnolu
gemido
Italianu
gèmito,
vóce inarticolata di laménto
Tedescu
Stöhnen.
clamòre , nm: cramore,
cramori Definitzione
lamentu, cosa chi si narat coment'e pedindho agiudu, tzerriandho agiutóriu, a boghes
Sinònimos e contràrios
avocascione,
boche,
chèscia
Frases
in domo nostra, pro méritu de sos mazores, no bi apo bidu mai unu cheltu, ne clamores e ne murrunzu ◊ paghe a sa Terra imbiade, a sos pópulos reposu: o Segnore piedosu, sos clamores iscultade! ◊ su trèmene fritu de sa tanca de sas ruches si los ingullit chene cramore e ne lúmene, a sos ómines de preda!
Ètimu
ltn.
clamoris
Tradutziones
Frantzesu
invocation,
plainte
Ingresu
invocation,
lament
Ispagnolu
llamamiento
Italianu
invocazióne,
laménto
Tedescu
Anrufung,
Klage.
intzúnchidu, intzúnchiu , nm Definitzione
genia de boghe chi si faet fintzes a buca serrada coment'e chesciandhosi de unu dolore
Sinònimos e contràrios
ciúnchiu,
túnchiu,
tzurrúnchiu
Frases
de sa domu ndi arribbàt unu prantu a singurtus e a intzúnchidus ◊ est tota sa noti a intzúnchius ca dh'increscit s'iscraxu, po sa satzarura chi at fatu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
gémissement
Ingresu
moan
Ispagnolu
lamento
Italianu
laménto
Tedescu
Klage.
isclàmu , nm: iscramu Definitzione
boghe lastimosa de chie sentit bisóngiu mannu de agiudu, ma fintzes boghe po meravíglia, ispantu
Sinònimos e contràrios
iscramore
Frases
in sos dolores est a isclamos ◊ in su coro nos durat s'iscramu de tantas sorres deldiciadas ◊ sunt surdos a sos iscramos de sos disamparados ◊ apo una boghe de iscramu intesu: boghe de pitzinnu fit, mi so seradu, daghi at sa mama, su babbu giamadu, pro l'aer libberadu abboghinendhe (G.G.Fadda)◊ su pizinnu fit famidu e sa mama pianghendhe a iscramu ca no teniat it'e li dare
2.
comente intendheit cussu si ndhe peseit a iscramu nendhe "No podet èssere!"
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
plainte,
imploration
Ingresu
lament,
entreaty
Ispagnolu
queja,
clamor
Italianu
laménto,
implorazióne
Tedescu
Klage,
Flehen.
pibía , nf, nm: pibinu,
pibiu,
píbiu Definitzione
genia de píulu, de boghighedha coment'e lamentu, chèscia po dolore, genia de dispraxere, de annicu; cosa chi si narat o chi si faet coment'e lastimandho
Sinònimos e contràrios
agémenu,
ciúnchiu,
ghémida,
intzúnchidu,
lambrighitu,
píliu,
piugnu,
túnchiu,
tziunzu
/
carigna,
làstima
Frases
de fiza tua intendhe sa boghe in pibiu, dolente, lastimosa, dae ora continu giama giama! ◊ no l'intendhes su pibiu de una criadura chi est giamendhe? ◊ beni duncas, no vivas in pibinu, friti sa testa in s'amorosu sinu (P.Mereu)◊ su trenu fait tzichirriai is frenus in d-unu pibinu de ferru cun ferru
2.
puzones chi allegrent su manzanu cun sas milli pibias delicadas! (A.Casula)◊ dogni puzone torrat a cantare in su nidu pibios de amore (S.Serra)◊ in custa terra mai perunos pibios as retzidu ◊ torra, Nina, cun sos carignos tuos e pibios! ◊ su pitzinnu fit pesadu a pibinos mesu visciadu e unu pagu mandronatzu
Sambenados e Provèrbios
smb:
Pibiu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
pépiement,
plainte,
pleurnicherie
Ingresu
peeping,
whining
Ispagnolu
pío pío,
gemido,
lamento
Italianu
pigolìo,
laménto,
piagnucolìo,
lamentazióne,
querimònia
Tedescu
Gepiepe,
Gewimmer,
Gejammer,
Jammern,
Wehklage.
téju , nm: teu,
tezu Definitzione
prantu istremau po una persona morta; fintzes genia de lamentu chi paret no acabbet prus, a ifadu; in carrasegare, prantu e càntigu po Zorziganneta (su mamutzone chi bogant in giru)
Sinònimos e contràrios
atítidu,
rea
Frases
sas feras pro sa sarda disastrura faghent su teu a s'úrulu mortale ◊ a pilu isoltu comintzat su teu a úrulu, porosu, isconsoladu (P.Casu)◊ candho fint remunidos a fiotu ant fatu su teu pro su mortu ◊ po prangi is binti mortus, in dónnia domu si fut pesau su teu
2.
sas ranas intro de sas tuedhas de su ribu sont pesandhe unu teju
Terminologia iscientìfica
sntz
Ètimu
ltn.
taedium
Tradutziones
Frantzesu
complainte funèbre
Ingresu
grief,
funeral moan
Ispagnolu
canto fúnebre
Italianu
compianto,
laménto fùnebre
Tedescu
Trauerklage.