arrebbàscia , nf: arrebbassa,
rebbassa Definitzione
linna chi no est deunudotu fata a crabone, crabone chi fumat ca est fatu male / fragu de a. = fragu de fumu
Sinònimos e contràrios
carrabàcia,
cruàmene
Frases
su craboni costumat a èssi arrebbassa, malu a tenni ◊ su fumu de s'arrebbassa inniédhigat su muru
Ètimu
ctl.
rabassa
Tradutziones
Frantzesu
fumeron
Ingresu
smoky charcoal
Ispagnolu
tizo,
tizón
Italianu
fumàcchio
Tedescu
Qualm.
chicòne , nm Definitzione
orrugu de linna abbruxau a una parte, postu a su fogu; maladia de su trigu
Sinònimos e contràrios
sitzoni
Frases
sa créjia e sa turre no bi fint prus: a su postu issoro bi aiat chicones niedhos galu allutos ◊ bi at unu chicone catzendhe fummu
Sambenados e Provèrbios
prb:
unu chicone solu no faghet fogu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
tison
Ingresu
ember
Ispagnolu
tizón
Italianu
tizzóne
Tedescu
brennendes Holzscheit.
gurtizòne , nm Definitzione
genia de maladia de su trigu, trigu mortu o tabbachinu
Sinònimos e contràrios
bruvurinu,
fogubíssimu,
fungubíssimu
Terminologia iscientìfica
mld
Tradutziones
Frantzesu
nielle du blé
Ingresu
wheat blight
Ispagnolu
caries o tizón del trigo
Italianu
gólpe del grano
Tedescu
Steinbrand,
Schmierbrand.
néula , nf: néura Definitzione
nues de vapore de abba no tanti cracu chi calant bàscias bàscias in sa terra o fintzes in pitzu de s'abba; foedhandho de matas e pruschetotu de erbas (laores), genia de maladia, coment'e narba niedha (Tilletia caries), chi dhis ponet e dhos guastat
Sinònimos e contràrios
abboeru,
boiratzu,
bòrona,
nébida,
neulore
/
gurtizone
Maneras de nàrrere
csn:
néulas giagadas a pighe = néula russa, nébida aici meda chi no lassat biri nudha; n. de abba, de sole = nébida chi si fúrriat a pròiri, chi si fúrriat a soli (chi isparessit comenti àrtziat su soli); issacare n. = pistai àcua, fai cosas debbadas; n. de sos ocros = napa; èssere prenos de n. = totu barra, bantaxeri, creitosu chentza sustàssia
Frases
in montes si est betendhe sa néula ◊ candho si betat sa néula carca est malu a bídere, atesu ◊ custa est néula chi comente essit su sole che la pesat dereta
Terminologia iscientìfica
tpm
Ètimu
ltn.
nebula
Tradutziones
Frantzesu
brouillard,
nielle
Ingresu
fog,
smut
Ispagnolu
niebla,
niebla,
caries,
tizón
Italianu
nébbia,
gólpe
Tedescu
Nebel,
Steinbrand.
titòne , nm: (su t. = sutitòne) cicione 1
sissoni,
titzone,
tzitzone 1 Definitzione
orrugu de linna postu in su fogu, abbruxau in parte
Sinònimos e contràrios
chicone,
muncioni
Maneras de nàrrere
csn:
istare in coas de t. = sempre a colore a fogu, in caentu; èssere che duos t. chi no bogant fumu = chi no leant fogu, no faghent nudha; niedhu o brutu che t. = niedhu, brutu meda; zúghere s'ànima che a su titone = niedha de pecados, èssere malu, dadu a su malu
Frases
si benit una note serpentina no bessis dae coas de titone ◊ in su foghile bi at pagos titones a rughe ◊ sas nues, niedhas che titones, ràndhine e lampos iscarrigaiant
2.
sedes che duos titones chi no bogant fumu: isposàdebbos!
Ètimu
ltn.
titione(m)
Tradutziones
Frantzesu
tison
Ingresu
ember
Ispagnolu
tizón
Italianu
tizzóne
Tedescu
brennendes Holzscheit.