Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

achichinàre , vrb: achiconare Definitzione foedhandho de erbas e laores, tocare a népide, fàere niedhu coment'e unu chicone Sinònimos e contràrios abburvurare, afurconare, anneulare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu nieller Ingresu to affect by smut Ispagnolu atizonarse Italianu rèndere golpato, annerito dalla gólpe Tedescu vom Steinbrand befallen, geschwärzt werden.

afurconàu , pps, agt Definitzione de afurconare Sinònimos e contràrios abboau, anneuladu Tradutziones Frantzesu niellé Ingresu affected by smut Ispagnolu atizonado Italianu golpato Tedescu von Steinbrand befallen werden.

anneulàre , vrb: neulare Definitzione calare o pònnere sa népide ammontandho su logu; tocare, immalaidare a népide, nau de cosas prantadas; pigare o annapare su cumprendhóniu, sa mente Sinònimos e contràrios abboerai / achichinare, afurconare, annebidae Frases innoghe su logu no si annéulat e s'umididade dat pagu infestu 2. custu tempus chi est faghindhe mi at anneuladu totu su basolu 3. cussas tassas de cosa mi leant su sentitu e mi annéulant sos ammentos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu embrumer Ingresu to dim, to affect by smut Ispagnolu anieblarse, coger el añublo, ofuscar Italianu annebbiare, ingolpare Tedescu umnebeln, vom Steinbrand befallen werden.

atitonàtu, atitonàu , agt: atzitzonatu, atzitzonau Definitzione chi est niedhu de sa népide, nau de is laores Sinònimos e contràrios abburvuradu, afrachilau, allampiau, anneuladu, calinu Frases tricu, trídicu atzitzonatu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu niellé Ingresu affected by smut Ispagnolu atizonado Italianu golpato Tedescu von Steinbrand befallen.

fodhíne, fodhíni , nm: podhini Definitzione cosa niedha de fumu, coment'e pruine finivini, chi faet su fogu pruschetotu segundhu ite si abbruxat; est una maladia de su trigu puru Sinònimos e contràrios fumàdigu, mascara, sintziedhu, sintziniedhu Frases sa farra de su tiàulu est fodhini Ètimu ltn. fulligine(m) Tradutziones Frantzesu suie Ingresu soot Ispagnolu hollín Italianu fulìggine Tedescu Ruß, Steinbrand, Schmierbrand.

gurtizòne , nm Definitzione genia de maladia de su trigu, trigu mortu o tabbachinu Sinònimos e contràrios bruvurinu, fogubíssimu, fungubíssimu Terminologia iscientìfica mld Tradutziones Frantzesu nielle du blé Ingresu wheat blight Ispagnolu caries o tizón del trigo Italianu gólpe del grano Tedescu Steinbrand, Schmierbrand.

néula , nf: néura Definitzione nues de vapore de abba no tanti cracu chi calant bàscias bàscias in sa terra o fintzes in pitzu de s'abba; foedhandho de matas e pruschetotu de erbas (laores), genia de maladia, coment'e narba niedha (Tilletia caries), chi dhis ponet e dhos guastat Sinònimos e contràrios abboeru, boiratzu, bòrona, nébida, neulore / gurtizone Maneras de nàrrere csn: néulas giagadas a pighe = néula russa, nébida aici meda chi no lassat biri nudha; n. de abba, de sole = nébida chi si fúrriat a pròiri, chi si fúrriat a soli (chi isparessit comenti àrtziat su soli); issacare n. = pistai àcua, fai cosas debbadas; n. de sos ocros = napa; èssere prenos de n. = totu barra, bantaxeri, creitosu chentza sustàssia Frases in montes si est betendhe sa néula ◊ candho si betat sa néula carca est malu a bídere, atesu ◊ custa est néula chi comente essit su sole che la pesat dereta Terminologia iscientìfica tpm Ètimu ltn. nebula Tradutziones Frantzesu brouillard, nielle Ingresu fog, smut Ispagnolu niebla, niebla, caries, tizón Italianu nébbia, gólpe Tedescu Nebel, Steinbrand.

neulàdu , pps, agt Definitzione de neulare; chi est carragiau de népide, nau de su logu; chi est guastu, malàidu de sa népide (nau de laores, erbas) Sinònimos e contràrios afumatzau, anneuladu, nebidosu 2. su trigu est creschindhe neuladu che ispiga múrina Tradutziones Frantzesu brumeux Ingresu foggy Ispagnolu nebuloso Italianu nebbióso Tedescu neblig, von Steinbrand befallen.