Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abboéru , nm, nf: abbuera, buera Sinònimos e contràrios boiratzu, bòrona, fumacina, nébida, néula Frases s'abboeru imprassat su monti Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu brouillard Ingresu fog Ispagnolu niebla Italianu nébbia Tedescu Nebel.

afallíre, afallíri , vrb: fallire Definitzione nau de laore, sicare chentza lómpiu, a ispiga buida, tocau a népide, a sole Sinònimos e contràrios avagliai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dessécher Ingresu to fog Ispagnolu volverse zocato Italianu divenire afato Tedescu verkümmert werden.

annebidàe, annebidài , vrb: annepidare, nebidai Definitzione guastare sa cosa a népide; pònnere o calare népide o cosa coment'e népide chi impedit de bíere, de cumprèndhere Sinònimos e contràrios anneulare, boerare 2. dhi at annebidau is ogus, is pentzamentus ◊ custu pruinedhu annapat e annébidat totu ◊ de mentes annepidadas in su cilleri ndhe dhue at medas ◊ sa bia si annebidàt de pruini Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu embrumer, brouiller, assombrir Ingresu to fog, to dim, to darken Ispagnolu nublar, aneblar, ofuscar Italianu annebbiare, offuscare Tedescu umnebeln, verdunkeln.

boiràtzu , nm, agt: boreatzu Definitzione népide a meda / ari boiratza = aera cun pagas nues artas Sinònimos e contràrios abboeru, bòrona, nébida, néula Terminologia iscientìfica tpm Ètimu ctl. boyrassa Tradutziones Frantzesu brouillard épais Ingresu thick fog Ispagnolu niebla Italianu nebbióne Tedescu dichter Nebel.

fumacína , nf: fumatzina Definitzione népide forte, craca, chi no faet a bíere nudha; s'àlidu, chi paret nepidedha, de animales mannos (boes, bacas) in die de fritu Sinònimos e contràrios abboeru, boiratzu, bòrona, fumatza, nébida / cdh. fumacina / àlidu 2. sas bacas fint catzendhe fumatzina, introtzas e muilendhe pro sos bijos Tradutziones Frantzesu brouillard, brume Ingresu fog Ispagnolu niebla Italianu calígine Tedescu Nebel, Dunst.

fumàtza , nf Definitzione népide craca chi no lassat bíere nudha a pagu tretu Sinònimos e contràrios abboeru, boiratzu, bòrona, fumacina, nébida Frases che candho sa fumatza ispissa tirat o candho in terra iscúrigat sa sera Tradutziones Frantzesu brouillard, brume Ingresu fog Ispagnolu niebla Italianu calìgine Tedescu Nebel, Dunst.

nébida , nf: nébide, nébidi, nébira, népida 1, népide, népira Definitzione nues de vapore no meda cracu chi calant e istant bàscias bàscias, o si pesant e istant bàscias in sa terra o fintzes in logu de lagu; genia de dificurtade chi no lassat bíere o cumprèndhere bene sa cosa o chistione comente est Sinònimos e contràrios abboeru, boiratzu, bòrona, fumacina, néula Frases sigheint s'aronzu in mesu a sa nébida ◊ su fumu essiat che nébida dae sas cobelturas ◊ candu cudha fut acanta de arribbai si est formara custa nébira e no si est bia prus ◊ s'ischidat tra sa népida bianca sa terra de malària penosa (A.Casula)◊ sa nébide at afumau totu su trigu ◊ de is tres de chitzi si cumentzat a betai sa nébida 2. tra noso e sa beridade sas nues e sa népide no che depent èssede! (L.Pisano)◊ su binu fiat faendho efetu e dhi pariat calandho sa népida, in ogos portaiat pibiristas de prumu Terminologia iscientìfica tpm Ètimu srdn. Tradutziones Frantzesu brouillard Ingresu fog Ispagnolu niebla Italianu nébbia Tedescu Nebel.

néula , nf: néura Definitzione nues de vapore de abba no tanti cracu chi calant bàscias bàscias in sa terra o fintzes in pitzu de s'abba; foedhandho de matas e pruschetotu de erbas (laores), genia de maladia, coment'e narba niedha (Tilletia caries), chi dhis ponet e dhos guastat Sinònimos e contràrios abboeru, boiratzu, bòrona, nébida, neulore / gurtizone Maneras de nàrrere csn: néulas giagadas a pighe = néula russa, nébida aici meda chi no lassat biri nudha; n. de abba, de sole = nébida chi si fúrriat a pròiri, chi si fúrriat a soli (chi isparessit comenti àrtziat su soli); issacare n. = pistai àcua, fai cosas debbadas; n. de sos ocros = napa; èssere prenos de n. = totu barra, bantaxeri, creitosu chentza sustàssia Frases in montes si est betendhe sa néula ◊ candho si betat sa néula carca est malu a bídere, atesu ◊ custa est néula chi comente essit su sole che la pesat dereta Terminologia iscientìfica tpm Ètimu ltn. nebula Tradutziones Frantzesu brouillard, nielle Ingresu fog, smut Ispagnolu niebla, niebla, caries, tizón Italianu nébbia, gólpe Tedescu Nebel, Steinbrand.