àssu 1 , agt Definitzione nau de animale fémina, chi est in more, in disígiu de mascu Sinònimos e contràrios impurdedhiu, insuau, insutzuligau, suadu, suguzadu Ètimu ltn. arsus Tradutziones Frantzesu en chaleur Ingresu on heat Ispagnolu en celo Italianu inuzzolito, in calóre Tedescu begierig, brünstig.
calentòri , nm: callentori Sinònimos e contràrios budhidore, caldura, calura | ctr. friorzu, frios Frases in su mesi de argiolas is arrocas ghetant calentori ◊ su calentori de su soli est meda ◊ una messaja teniat sa sartània cun s'ollu, pronta a coxinai… nci arruit unu grillu e morrit in su callentori Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu chaleur Ingresu heat Ispagnolu calor Italianu calóre Tedescu Hitze.
calòre, calòri , nm: colore 1 Definitzione su caentu chi lassat andhare su fogu o css. àtera funte de energia prus càrriga: de totu is formas de energia (mecànica, elétrica, luminosa, sonora) est sa chi prus s'isperdet; sa furighedha de is animales fémina (ma dhu narant de gente puru) candho bolent su mascu Sinònimos e contràrios alore, caentu, callentori, caloria, calura / more, sua 1, subore / cdh. cammariola | ctr. friorzu, frios Maneras de nàrrere csn: pònnere a calore a focu, a colore a fogu = aparadu a su fogu, acurtzu a su fogu de si caentare; còiri a colori a fogu = arrustu; animale in calores = in more, chi cheret su mascru Frases a seranu sas famíglias si riuniant a nàrrere contos a colore a fogu ◊ dhus apu fatus seci a colore de fogu ◊ in su furru no bi at colore ◊ sa peta rassa a colore a colore che l'arrustiat in suta de su fogu (Z.Virdis)◊ sa cótzula fit cota in sa tzidha a colore lentu 2. comente intrat s'istiu sas berbeghes benint in calore 3. titia, cussa picioca a gonna crúcia crúcia cun custu frius: ndi portat de caloris!… Ètimu ltn. calore(m) Tradutziones Frantzesu chaleur Ingresu heat Ispagnolu calor Italianu calóre Tedescu Wärme.
frachèsa 1 , nf: afrachesa* Definitzione genia de budhiore chi benit a totu sa carena (ma fintzes po basca) Sinònimos e contràrios apoporada, bura, frachígliu, pampori Frases soi totu cun sa trémula e a frachesas ◊ si proit andat bèni, bastus chi no fatzat frachesa de soli Tradutziones Frantzesu bouffée de chaleur Ingresu flush (hot) Ispagnolu vaharada de calor Italianu vampata di calóre Tedescu Hitze, Glut.
pàta , nf Definitzione su calore de sa forredha, ma fintzes sa basca Sinònimos e contràrios caentu, patera, tebidori / basca | ctr. frios Maneras de nàrrere csn: avb.: a p. a fogu, a p. de fogu = a calor'a fogu; cotu a p. = cotu in su pamentu de su foghile imbudhighinadu; p. a… = afaca a…; su fogu betat p. = mandhat caentu Frases lezindhe custu contu paret de intèndhere sa pata de su forru coghindhe su pane ◊ no caentao mancu a pata a fogu (P.Bitto)◊ fit in domo sétzidu a pata a fogu ◊ intret segura sa pata de beranu! 2. fimus sétzidos pata a tie a nos contare sos contos Sambenados e Provèrbios smb: Pata, Patta Tradutziones Frantzesu chaleur du foyer Ingresu home warmth Ispagnolu calor del hogar Italianu calóre del focolare Tedescu Wärme der Feuerstelle.