arrodeàre , vrb: arrodiai,
arrodiare,
orrodeare,
rodiai Definitzione
andhare a rodeu, a s’inghíria inghíria comente faet s’istore in s'ària, andhare in giru de innòi e de inní, istare a rodeu, su si pònnere a inghíriu de ccn., istare a su gira gira acanta a calecuna cosa abbaidandho po che dha furare o fintzes po fàere dannu; fintzes pònnere cosa coment’e fascadura po aguantare / andhare arródia arródia = bagamundai, abarrai andendi totu a ingíriu
Sinònimos e contràrios
arrodare 1,
arrogliai,
inghirare
Frases
si li fint arrodiados in giru curiosos de ischire ◊ sa zente est acudida e si est arrodeada in sa piata ◊ si che sunt mortos sos chi fint arrodeandhe contra a sa vida tua (N.Rubanu)◊ is carrogas funt arrodiendi in su celu ◊ is merxanis arrodiànt in circa de coberai su mandiari ◊ sa Terra arródiat a ingíriu de su Sobi
2.
candho at fatu sos chent'annos sa zente fit arrodiada a isse ◊ sos abbilastros sunt arrodiados a su mortorzu
3.
in cussa carrada, bècia e mali arrodiada, de binu no ndi abarrat!
Ètimu
spn.
rodear
Tradutziones
Frantzesu
circonvenir,
faire le tour
Ingresu
to get round,
to siege
Ispagnolu
rodear
Italianu
circuire,
girare attórno,
assediare
Tedescu
umlaufen,
belagern.
arrogliài, arrogliàre , vrb: arroliai,
arroliare,
arrollai,
arrollare,
arrolliai,
arrolliare,
arrulliari,
orrolliare,
roliai Definitzione
istare (o fintzes pònnere) a rólliu, a inghíriu, a rodeu de calecuna cosa, de unu logu o fintzes de una chistione, andhare a inghírios, a giru, andhare o istare a inghíriu, istare perdendho tempus, fintzes bènnere
Sinònimos e contràrios
arrodeare,
bagamundai,
garronai,
ingiriolai,
zirandhare,
zirare
Maneras de nàrrere
csn:
èssiri arroliau = istare a arrólliu, a fiotu paris; filu ispinau arrolliau = fatu a incropadas mannas tentas apare a manera de impedire o istrobbare a colare; andai arróllia arróllia, arrolla arrolla = istare zirendhe, bagamundai
Frases
is pillonis funt arroliendi a cedhas ◊ unu crou est arroliendi circhendi àcua ◊ su bendidori arróliat in is arrugas ◊ ses arroliendi de diora…: no circhis contus! ◊ sas cumpanzas l'arrólliant e li fachent festa (N.Mureddu)◊ su sero sa zente si arrolliaiat in su zannile a friscurare ◊ in s'aera comintzeit a si arrolliare custa truma de nues ◊ at a èssi fadiau totu sa dí arrolliendu cun cussa cosa a codhu!
2.
dhoi arróliat coment'e unu murrúngiu de tronus atesu
3.
nci at una pranta arrogliada e fata, fata e arrogliada a picu e picada, picada a picu e bivit in friscu e non sicat mai ◊ sa pobidha fut sétzia arroliada in sa bia cun is bixinus
Ètimu
ctl.
rotllar
Tradutziones
Frantzesu
entourer
Ingresu
to go round,
to wander
Ispagnolu
rodear,
vagar
Italianu
girare attórno,
gironzolare
Tedescu
umlaufen,
umherschweifen.
chindhalàre , vrb: chindhulare,
chinnulare,
ghindhulare Definitzione
pònnere sa madassa in s'ixorbedrama, mescamente girare o fàere girare che un'ixorbedrama (chíndhalu); pigare un'àtera filada, cambiare camminu / chindhulare sos ojos, sa fàcia, su fusu, s'ispidu
Sinònimos e contràrios
bortare,
chindhare,
furriai,
girai
Frases
deo tempus perdendhe che fémina chindhalendhe un'atzola trobojada (Limbudu)
2.
fadhint caminu e in giambu de chindhulare a manca truvant deretos
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
tourner
Ingresu
to turn
Ispagnolu
girar
Italianu
girare
Tedescu
drehen.
girài , vrb: girare,
girari,
zirai Definitzione
andhare peri su logu, istare in giru, abbaidare a un'àtera bandha, furriare de parte una cosa, andhandho fàere unu movimentu tundhu coment’e cricu, a inghíriu de calecuna cosa, o fintzes solu cambiandho filada; nau de chistionu, de foedhare, cricare unu muntone de chistiones, fàere bíere una cosa po un'àtera; atacare, lòmpere a ccn. difendhendhosi
Sinònimos e contràrios
furriai,
furrietare,
ghindhare
/
arringai
Maneras de nàrrere
csn:
girare de manu = cambiare manu, lassare fàghere a un'àteru; girai de palas = andaisindi; girare su chervedhu, s'iscàtula = ammachiai, fariare
Frases
at girau debressi totu su paisu ◊ isceti chini no at girau su mundu podit fuedhai aici!
2.
at girau de palas e si ndi est andau ◊ e proite mi mirades ojos chi deo no miro, proite sos chi suspiro a mie no bos girades? (Grolle)◊ giradí a custa parti! ◊ sa ferida no dhi permitiat de girai su bratzu a parti de palas
3.
dae comente giravat s'arresonu pariat un'avocau
4.
m'imbolo pro lu chiscire e si est giradu a mossu a mie, su cane meu etotu! ◊ cussu si est giradu fintzas a su babbu
5.
cantu mi fit simpàtica Maria: ndhe fia a ndhe girare su chervedhu!
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
tourner
Ingresu
to turn,
to rotate,
to revolve
Ispagnolu
girar,
rodar
Italianu
girare,
virare,
ruotare
Tedescu
wenden,
drehen,
umkreisen.
rodài , vrb: arrodare 1,
rodare 1,
rodeare Definitzione
girare che orroda, istare o andhare a inghíriu de calecuna cosa, a rodeu
Sinònimos e contràrios
arrogliai,
inghirare
Frases
rodendhe s'ojada totu intundhu abbratzo de su criadu sos ispantos ◊ s'istella est rodeandhe a un'istedhu, paret chi che lu cheret ingullire
2.
chie est rodeadu de giustíssia no balet chi apat coro e ne malíssia! ◊ est rodeadu de butzinos e de zente mala
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
tourner autour
Ingresu
to turn,
to stroll about
Ispagnolu
rodar
Italianu
girare,
stare attórno
Tedescu
drehen.