Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

arrogliài, arrogliàre , vrb: arroliai, arroliare, arrollai, arrollare, arrolliai, arrolliare, arrulliari, orrolliare, roliai Definitzione istare (o fintzes pònnere) a rólliu, a inghíriu, a rodeu de calecuna cosa, de unu logu o fintzes de una chistione, andhare a inghírios, a giru, andhare o istare a inghíriu, istare perdendho tempus, fintzes bènnere Sinònimos e contràrios arrodeare, bagamundai, garronai, ingiriolai, zirandhare, zirare Maneras de nàrrere csn: èssiri arroliau = istare a arrólliu, a fiotu paris; filu ispinau arrolliau = fatu a incropadas mannas tentas apare a manera de impedire o istrobbare a colare; andai arróllia arróllia, arrolla arrolla = istare zirendhe, bagamundai Frases is pillonis funt arroliendi a cedhas ◊ unu crou est arroliendi circhendi àcua ◊ su bendidori arróliat in is arrugas ◊ ses arroliendi de diora…: no circhis contus! ◊ sas cumpanzas l'arrólliant e li fachent festa (N.Mureddu)◊ su sero sa zente si arrolliaiat in su zannile a friscurare ◊ in s'aera comintzeit a si arrolliare custa truma de nues ◊ at a èssi fadiau totu sa dí arrolliendu cun cussa cosa a codhu! 2. dhoi arróliat coment'e unu murrúngiu de tronus atesu 3. nci at una pranta arrogliada e fata, fata e arrogliada a picu e picada, picada a picu e bivit in friscu e non sicat mai ◊ sa pobidha fut sétzia arroliada in sa bia cun is bixinus Ètimu ctl. rotllar Tradutziones Frantzesu entourer Ingresu to go round, to wander Ispagnolu rodear, vagar Italianu girare attórno, gironzolare Tedescu umlaufen, umherschweifen.

cannitàre , vrb Definitzione fàere s'incannitzau Sinònimos e contràrios incannitare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ramer, entourer de chaume Ingresu to cover with canes Ispagnolu encañizar Italianu incannucciare Tedescu mit Rohr umzäunen.

incannài, incannàre, incannàri , vrb Definitzione pònnere sa canna (es. a is tamatas po istare artas de terra, o a orrugos acapiaos a s'arremu segau de un'animale); fàere s'incannitzada; fàere cannedhos, imbodhigare (su filu o cosas deasi) in su cannedhu de s'ispola; incamminare, cumenciare? Sinònimos e contràrios arraigare / incannedhae / incannitare Frases ma ita nanca at a fai cudhu béciu, ca boit incannau po abarrai istrantaxu?!… 2. po incannari sa crobitura de sa domu agiudaus totus 5. ant a incannare su messonzu cun d-una messadolza Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ramer, couvrir de chaume, entourer de chaume Ingresu to stake Ispagnolu encañar, encanillar Italianu incannucciare Tedescu mit Rohr umzäunen.

inchesuràre , vrb: incresurae, incresurai, incresurare Definitzione serrare a cresura, fàere sa cresura; rfl. cuare in sa cresura Sinònimos e contràrios cresurai, impizare, incujare 1 | ctr. iscresurare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu clôturer, entourer Ingresu to fence in Ispagnolu cercar Italianu recintare Tedescu einfrieden.

inchínghere , vrb Definitzione coment'e pigare a chintzu cun is bratzos, pònnere a inghíriu / pps. inchintu Sinònimos e contràrios achintorzare, aggrapiare, atrotzigonare, chígnere Frases so inchintu de cadenas ◊ cust'àrbure no l'inchinghent duos ómines Ètimu ltn. incingere Tradutziones Frantzesu entourer, ceindre, embrasser Ingresu to embrace Ispagnolu rodear, ceñir Italianu cìngere, avvòlgere, avvinghiare Tedescu umfassen, umarmen.

incortàe, incortài , vrb: incortare Definitzione isserrare in sa corte, inghiriare, pònnere in mesu a ccn. po dhu cassare, acorrare a mandra Sinònimos e contràrios acoronai, acorrae 1, assitiai, inchirrinare, incortigliai, incortiri, isserrare / incordonai Frases mi agiudat a bínciri sa malaspétzia po èssiri sempri incortada in domu trabballendi (R.Spissu)◊ dimónia de menga tonta, gei s'incorteis po cosa! ◊ si dh'iat incortada in cussa domu de sa paxa, e chini dh'iat circau?! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu enfermer, assiéger, entourer Ingresu to shut in, to besiege, to surround Ispagnolu encerrar, cercar Italianu rinchiudere, assediare, accerchiare Tedescu einschließen, umdrängen.

incortigliài, incortilài, incortillàe, intortillài, incortillàre , vrb Definitzione isserrare in cortile, in corrale, pigare totu a inghíriu a unu o a calecuna cosa po dha cassare Sinònimos e contràrios acordonare, acoronai, acorrae 1, acorralai, imbachilare, incordonare, incortae, incortiri, inghirare | ctr. iscapare Frases candu funt dromius dhus incortillant e dhus faint iscraus ◊ cun una pedhi de bòi segada a corrias arrinnescint a incortillai totu unu cúcuru ◊ si t'incortillu cun is canis mius t'imbucat su frius!◊ sos carabbineris dhos ant incortillaos a bis pònnere sos ferros 2. is angionis funt incortilaus e no podint fui ◊ no nc'est nisciunus in pratza: funt totus incortillaus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu entourer Ingresu to surround Ispagnolu cercar, rodear Italianu accerchiare Tedescu einkreisen.

inghiràre , vrb: inghiriare, ingiriai, irghiriare Definitzione pònnere in mesu una cosa o a unu (fintzes po dhu cassare, po dhu bínchere de ccn. manera) o istare a inghíriu, passare a inghíriu; fàere su giru, passare de un'àtera parte po lòmpere a unu tretu, a unu logu; abbarrare andhandho e torrandho, in giru, po bíere, o fintzes perdendho tempus Sinònimos e contràrios acircai, afurriare, arrodeare, incircai, mobietai, vorriare, zirare / aggrucare, atraessare, inghiriotare Frases falat sa néula de sa sorte inghirandhe sas élighes ◊ sa tràbila de s'impinnu l'at fata inghiriare a intundhu de sa créjia ◊ burrincu est abbituau a ingiriai in sa mola ◊ si ant inghiradu a nois in mesu ◊ sa famíllia s'inghiriabat su focu ◊ los at inghiriados su fogu, azummai che los aiat brusiados in mesu ◊ si l'ant inghiriadu fintzas chi che l'ant cumbintu ◊ fit fachendhe carchi zestru chin sas manos irghiriandhe a fúrriu de su fochile ◊ sos carabbineris l'ant inghiriadu e tentu ◊ soe afrebbada: mi depet èssere inghiriandhe s'ifruéntzia!◊ a s'impudhile nos fit inghiriandhe su sonnu 2. bae e inghíria ca inoghe no faghet a colare! ◊ sa carrela fit irfossada, no faghiat a colare e semus inghiriados de s'àtera bandha 3. in su monte ant cumintzau a inghiriare pro godire s'àghera frisca ◊ a su síndhigu li ant fatu inghiriare totu s'iscola noa ◊ su logu inghiriadilu totu a bídere si est bonu d'erba! ◊ ite ses inghiriendhe ancora inoghe e no andhas a su cumandhu?! ◊ bi lis namus e mutu: abbite istamus inghiriendhe?! 4. gei ndi at a portai de àngius ingiriaus, cussu, candu at a morri!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu entourer, faire le tour Ingresu to surround, to trick, to do one's rounds, to search Ispagnolu rodear Italianu circondare, attorniare, contornare, circüire, fare il giro, perlustrare Tedescu umgeben, umringen, umgarnen, umlaufen, absuchen.

intundhàre, intundhiàre , vrb: intunnare, intunniare Definitzione andhare, istare o abbarrare a inghíriu de unu o de ccn cosa; fàere o segare a tundhu Sinònimos e contràrios inghirare / atundai Frases sa paura si tramutat in terrore adhinco mi abbitzo chi cussas istranas pessones chircant de m'intunnare ◊ su fàmine, si ti s'intunnat, ti fachet zocos malos! ◊ est intundhau de nepodes ◊ sa mandra fit intunniata de canes presos e isortos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu entourer Ingresu to encircle Ispagnolu rodear Italianu circondare Tedescu umgeben, umringen.