Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

ammarturàe, ammarturài, ammarturàre , vrb: ammarturiai, ammarturiare, marturare Definitzione orrúere a malàidu a tempos longos, màrtire, chentza ndhe pòdere sanare; nau cun arrennegu, abbarrare a tropu in letu, istare sèmpere crocau, chentza trebballare Sinònimos e contràrios irmalaidare Frases nos diamus ammarturiare labandhe a modhe in su ribu! ◊ aite isto in su letu, a mi ammarturare peus?! ◊ no si podiat movi poita de otu annus si fut ammarturau 2. at fatu su letu e si nc'est ammarturada! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu demeurer infirme Ingresu to fall ill for a long time Ispagnolu enfermar de forma crónica Italianu ammalarsi a lungo Tedescu lange erkranken.

aperrighinàre , vrb Definitzione no bòllere intèndhere s’arrexone de s'àteru, fàere a conca sua chentza bòllere ascurtare nudha, pecare a perronia Sinònimos e contràrios abbetiae, aconchinae, acorrochinare, intestai, tostoinare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'obstiner, s'entêter Ingresu to be obstinate Ispagnolu emperrarse Italianu fermarsi a lungo con ostinatézza, incaponirsi Tedescu auf seinem Kopf bestehen, sich versteifen.

cannaínza, cannaínzu , nf, nm, agt Definitzione cosa a usu de fune, su cambu longu longu e fine de unas cantu erbas (es.: pisu, intretzu, mimira, fintzes pigionàciu), ma podet èssere fintzes una fune fine; nau de ccn., artu meda e iscarritzinu, istrígili (e dhu narant de animales puru) Sinònimos e contràrios cannàile, sirba / giangalloi, iscalandrone Frases cannainzu meda at fatu su basolu, ma basolu pagu! ◊ apo intritzatu cannainzas fatas de zuncu 2. za ndhe at fatu de cannainzu, cussu zòvanu: no colat in za zanna de cantu est artu! 3. bi aiat unu fiotu de fiados cannainzos Tradutziones Frantzesu tige mince et très longue Ingresu very long and thin stalk Ispagnolu tallo sutil y largo Italianu stèlo o fusto lianóso, sottile e mólto lungo Tedescu langer und schmaler Stiel.

incambionàda , nf Definitzione passu longu, camminandho a sa lestra Sinònimos e contràrios ispalioncada, ispassiotada, sperroncu, sperruncada / ttr. iparangada Frases fit caminendhe a incambionadas mannas: depiat tènnere presse Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu grand pas Ingresu long step Ispagnolu zancada Italianu passo lungo Tedescu langer Schritt.

lóngu , agt, nm Definitzione nau de cosa, chi misurat meda o fintzes prus de cantu serbit in su sensu de unu filu, de una filada; nau de tempus, chi durat o chi paret meda; nau de animale, su pl. parte de su matzàmene, su fodhale, fintzes totu s'istentina; nau de unu po comente faet, chi est pagu lestru / min. longhitu Sinònimos e contràrios | ctr. crúciu Maneras de nàrrere csn: l. che su mese de maju = chi parit de no acabbai prus; segaresiche curtzos e longos = (nau in cobertantza de s'ómini) segaisindi totu sa natura; andai a l. = tirare a longas, tzirigheltare, istare tropu tempus cun carchi chistione chentza ndhe atuliare; pònnere de l. = a manera de resurtare de su matessi betu sa longària de duas cosas, de su chi si ponet e de su logu inue si ponet e gai; male de su l. = male a istentinas; brodu l. = de pagu sustàssia, isabbisabbi; èssiri longu fuedhendi = istare a illériu nendhe fintzas cosas chi si podent lassare Frases s'abe reina est piús longhita ◊ cantu fit longu fit ladu, rutu in terra ◊ ponide su bancu de longu, ca de rugadis no cabet! ◊ no si podet istare a tempos longos ispetendhe! ◊ coitade ca su caminu de fàghere est longu! Sambenados e Provèrbios smb: Longu Ètimu ltn. longus Tradutziones Frantzesu long Ingresu long Ispagnolu largo Italianu lungo Tedescu lang.

marturàre , vrb: ammarturai*, marturiai, marturiare Definitzione orrúere a malàidu a tempos longos, màrture, chentza ndhe pòdere sanare; sufrire meda, che màrture, guastare, fintzes fàere sufrire o penare Sinònimos e contràrios irmalaidare / allizare / trumentai | ctr. sanai / bodire, gosai Frases a isse lu martúriat su dolore ◊ gighiat sos ojos marturiados de su piantu ◊ tenet una fiza tunconida, marturiada in sa carena barant'annos ◊ sa Sardigna est marturiada de s'isfrutamentu 2. custa prantaza cheret prantada prima chi si martúriet de su totu 3. iscominigaus, no isceis comente marturiai is pòberos?! Tradutziones Frantzesu souffrir Ingresu to suffer a long sickness (from) Ispagnolu enfermar, sufrir mucho Italianu patire, soffrire a lungo per malattìa Tedescu leiden.

oróru , avb: aroru Definitzione acanta a s'oru, in totu su tretu de is oros Frases fiu cichendi isparau ororu de cresura ◊ su fogu fuidu s'est frimmu totu ororu de istrada ◊ so andhadu ororu de riu ◊ in cue sas piantas sunt créschidas ororu de sa trempa Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tout le long de… Ingresu along the edge Ispagnolu a lo largo Italianu lungo i màrgini Tedescu die Ränder entlang.

tracàza , nf Definitzione chistionu a isciolóriu, chentza contu e chentza cabu Sinònimos e contràrios iscantarúmene Tradutziones Frantzesu propos dénués de fondement Ingresu long and idle talk Ispagnolu parrafada, discurso vano Italianu discórso lungo, inùtile e sènza fondaménto Tedescu lange, unnütze Rede.