Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

abbramíre, abbramíri , vrb: abbremiri Definitzione disigiare, bòllere cun gana o volontade manna, forte Sinònimos e contràrios abbramai, desizare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu convoiter, désirer ardemment Ingresu to long for Ispagnolu codiciar Italianu bramare Tedescu herbeisehnen.

aillàdru, aillàgru, aillàrgu, aillàrigu , avb: allalgu, allàrghiu, allargu, illagru Definitzione a in largu, in logu o tretu atesu Sinònimos e contràrios aistesu, allarghitu, atesu / cdh. allongaredhu | ctr. acanta, acurtzu, afúndhiu Frases no fiat aillargu meda ◊ no as a bolli chi fillu tuu si ndi andit a terra frima aillàrigu de nosu?! ◊ fut aillargu de su meri ◊ allargu dae me, musas metzanas! ◊ tèneti allàrghiu de sas atziones malas! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu loin Ingresu long away Ispagnolu lejos Italianu lontano Tedescu weit.

ammarturàe, ammarturài, ammarturàre , vrb: ammarturiai, ammarturiare, marturare Definitzione orrúere a malàidu a tempos longos, màrtire, chentza ndhe pòdere sanare; nau cun arrennegu, abbarrare a tropu in letu, istare sèmpere crocau, chentza trebballare Sinònimos e contràrios irmalaidare Frases nos diamus ammarturiare labandhe a modhe in su ribu! ◊ aite isto in su letu, a mi ammarturare peus?! ◊ no si podiat movi poita de otu annus si fut ammarturau 2. at fatu su letu e si nc'est ammarturada! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu demeurer infirme Ingresu to fall ill for a long time Ispagnolu enfermar de forma crónica Italianu ammalarsi a lungo Tedescu lange erkranken.

apedhiàe, apedhiài , vrb Definitzione disigiare meda, forte, àere a disígiu; istare abbetiandho chentza mancu tènnere arrexone Sinònimos e contràrios apilliare, apitare, ispedhiai, pelliai Frases si mi apédhias ti basu! Tradutziones Frantzesu désirer ardemment Ingresu to long for Ispagnolu codiciar Italianu bramare Tedescu begehren.

cannaínza, cannaínzu , nf, nm, agt Definitzione cosa a usu de fune, su cambu longu longu e fine de unas cantu erbas (es.: pisu, intretzu, mimira, fintzes pigionàciu), ma podet èssere fintzes una fune fine; nau de ccn., artu meda e iscarritzinu, istrígili (e dhu narant de animales puru) Sinònimos e contràrios cannàile, sirba / giangalloi, iscalandrone Frases cannainzu meda at fatu su basolu, ma basolu pagu! ◊ apo intritzatu cannainzas fatas de zuncu 2. za ndhe at fatu de cannainzu, cussu zòvanu: no colat in za zanna de cantu est artu! 3. bi aiat unu fiotu de fiados cannainzos Tradutziones Frantzesu tige mince et très longue Ingresu very long and thin stalk Ispagnolu tallo sutil y largo Italianu stèlo o fusto lianóso, sottile e mólto lungo Tedescu langer und schmaler Stiel.

cubíre , vrb: cupire Definitzione disigiare meda, forte Sinònimos e contràrios aputzare, cúbere, disigiai Frases dego m'isto a murmutu cupindhe bona fortuna ◊ innantis fis a lèpores e pudhas e como ses cupinne finas su serione de sa chipudha! ◊ ite semus cupindhe in custu tzecu andhare nostru? ◊ tandho ant a mòvere sos chi su ballu tundhu ant cubidu 2. l'isco chi candho cubis sa trasferta sa mesada ti dat aficu lanzu (P.Giudice Marras)◊ sunt umbras cubidas in giuntas de terra Sambenados e Provèrbios prb: chie at facultade no cubit su pane Ètimu ltn. cupire Tradutziones Frantzesu convoiter Ingresu to long for Ispagnolu codiciar Italianu bramare Tedescu herbeisehnen.

demèda , avb Definitzione de tempus, de ora meda, de meda tempus a custa parte Sinònimos e contràrios daora Frases demeda est chi l'aimus acontzu cussu traste… torra segadu est! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu il y a beaucoup de temps Ingresu a long time ago Ispagnolu desde mucho Italianu da mólto tèmpo fa Tedescu längst, seit langer Zeit.

incambionàda , nf Definitzione passu longu, camminandho a sa lestra Sinònimos e contràrios ispalioncada, ispassiotada, sperroncu, sperruncada / ttr. iparangada Frases fit caminendhe a incambionadas mannas: depiat tènnere presse Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu grand pas Ingresu long step Ispagnolu zancada Italianu passo lungo Tedescu langer Schritt.

iscrèdere , vrb: iscrèere, iscrètere, iscrèiri, iscrere, scrèiri Definitzione prnl., lassare o acabbare de crèdere, no crèdere prus a sa cosa chi unu est ibertandho, no crèdere ca si biet sa cosa comente est / pps. iscréditu, iscréitu, iscrétidu, iscrétiu / iscrei a unu = fai a manera chi no pentzit prus a sa cosa chi fiat abetendi Sinònimos e contràrios disaprensionai, discrèiri Frases mi fia iscreindhe candho apo bidu chi fizis istentendhe ◊ bah, dèu mi ndi andu, ca madiru miu si at a èssiri giai iscrétiu! ◊ aspetamus galu, ca mancari siat tardu no est ora de iscrèdere ◊ passeit unu bellu pagu de tempus e incumintzeit a s'iscrètere ◊ su mardiedu si depit portai aillargu de is angionis istitaus po si nd'iscrei 2. dónnia tantu mannant a calicunu a s'iscrèere, a preguntare, a ischire sas intentziones de cudhos malintrannados 3. cussa est cosa chi naraus a is piciochedhus po ndi dhus iscrei de bolli benni a Castedhu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ne plus attendre après avoir vainement attendu Ingresu to give up weating vainly (after a long time) Ispagnolu descreer Italianu sméttere di aspettare dópo aver attéso invano Tedescu nach einer langen Wartezeit, das Warten ablassen.

ispedhiài , vrb: spedhiae Definitzione disigiare meda, àere a disígiu, apílliu mannu de calecuna cosa o de ccn. Sinònimos e contràrios apedhiae, desizare, renchènnere Frases portamí su pipiu a dhu biri, ca m'ispédhiat! ◊ funt binti annus chi ammancu e is de domu m'ispédhiant! 2. torrau a innòi ses: m'ispedhiàst puru, lah, ca tanti ses pécula bella!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu désirer ardemment Ingresu to long for Ispagnolu anhelar, codiciar Italianu bramare, desiderare forteménte Tedescu begehren.

lóngu , agt, nm Definitzione nau de cosa, chi misurat meda o fintzes prus de cantu serbit in su sensu de unu filu, de una filada; nau de tempus, chi durat o chi paret meda; nau de animale, su pl. parte de su matzàmene, su fodhale, fintzes totu s'istentina; nau de unu po comente faet, chi est pagu lestru / min. longhitu Sinònimos e contràrios | ctr. crúciu Maneras de nàrrere csn: l. che su mese de maju = chi parit de no acabbai prus; segaresiche curtzos e longos = (nau in cobertantza de s'ómini) segaisindi totu sa natura; andai a l. = tirare a longas, tzirigheltare, istare tropu tempus cun carchi chistione chentza ndhe atuliare; pònnere de l. = a manera de resurtare de su matessi betu sa longària de duas cosas, de su chi si ponet e de su logu inue si ponet e gai; male de su l. = male a istentinas; brodu l. = de pagu sustàssia, isabbisabbi; èssiri longu fuedhendi = istare a illériu nendhe fintzas cosas chi si podent lassare Frases s'abe reina est piús longhita ◊ cantu fit longu fit ladu, rutu in terra ◊ ponide su bancu de longu, ca de rugadis no cabet! ◊ no si podet istare a tempos longos ispetendhe! ◊ coitade ca su caminu de fàghere est longu! Sambenados e Provèrbios smb: Longu Ètimu ltn. longus Tradutziones Frantzesu long Ingresu long Ispagnolu largo Italianu lungo Tedescu lang.

magiadòrza , nf: mazadolza, mazadòrgia, mazadorja, mazadorza Definitzione frucone o pértiga de linna (fintzes canna) longa meda e fine po ndhe iscúdere o betare olia, nughe, landhe e cosas deasi de una mata, po dha fàere orrúere e pòdere arregòllere de terra Sinònimos e contràrios béltiga, càrvia Frases a sa landhe de sos ratos altos sa mazadorza no bi arrivit ◊ si pro sorte mi ponzo a fàghere dannu ndhe lampo rampos, chimas, truncu e corza, e si benzo cun sa mazadorza ti ndhe beto su frutu ’e s'àter'annu! (Còntene) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gaule Ingresu long pole Ispagnolu vara Italianu bàcchio Tedescu Stange, langer Stock zum Nüsse-Oliven-Mandel usw. abschlagen.

marturàre , vrb: ammarturai*, marturiai, marturiare Definitzione orrúere a malàidu a tempos longos, màrture, chentza ndhe pòdere sanare; sufrire meda, che màrture, guastare, fintzes fàere sufrire o penare Sinònimos e contràrios irmalaidare / allizare / trumentai | ctr. sanai / bodire, gosai Frases a isse lu martúriat su dolore ◊ gighiat sos ojos marturiados de su piantu ◊ tenet una fiza tunconida, marturiada in sa carena barant'annos ◊ sa Sardigna est marturiada de s'isfrutamentu 2. custa prantaza cheret prantada prima chi si martúriet de su totu 3. iscominigaus, no isceis comente marturiai is pòberos?! Tradutziones Frantzesu souffrir Ingresu to suffer a long sickness (from) Ispagnolu enfermar, sufrir mucho Italianu patire, soffrire a lungo per malattìa Tedescu leiden.

spitiolài , vrb Definitzione sonare su pitiolu, sa sonàgia Sinònimos e contràrios pitiolai Frases is tallus spitiolant beulendi in is tancas ◊ seu spitiolendi is crais Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu carillonner Ingresu to ring long and loudly Ispagnolu tocar fuerte el timbre Italianu scampanellare Tedescu lang und heftig läuten.

tracàza , nf Definitzione chistionu a isciolóriu, chentza contu e chentza cabu Sinònimos e contràrios iscantarúmene Tradutziones Frantzesu propos dénués de fondement Ingresu long and idle talk Ispagnolu parrafada, discurso vano Italianu discórso lungo, inùtile e sènza fondaménto Tedescu lange, unnütze Rede.

«« Torra a chircare