Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbramíre, abbramíri , vrb: abbremiri Definition disigiare, bòllere cun gana o volontade manna, forte Synonyms e antonyms abbramai, desizare Etymon srd. Translations French convoiter, désirer ardemment English to long for Spanish codiciar Italian bramare German herbeisehnen.

aillàdru, aillàgru, aillàrgu, aillàrigu , avb: allalgu, allàrghiu, allargu, illagru Definition a in largu, in logu o tretu atesu Synonyms e antonyms aistesu, allarghitu, atesu / cdh. allongaredhu | ctr. acanta, acurtzu, afúndhiu Sentences no fiat aillargu meda ◊ no as a bolli chi fillu tuu si ndi andit a terra frima aillàrigu de nosu?! ◊ fut aillargu de su meri ◊ allargu dae me, musas metzanas! ◊ tèneti allàrghiu de sas atziones malas! Etymon srd. Translations French loin English long away Spanish lejos Italian lontano German weit.

ammarturàe, ammarturài, ammarturàre , vrb: ammarturiai, ammarturiare, marturare Definition orrúere a malàidu a tempos longos, màrtire, chentza ndhe pòdere sanare; nau cun arrennegu, abbarrare a tropu in letu, istare sèmpere crocau, chentza trebballare Synonyms e antonyms irmalaidare Sentences nos diamus ammarturiare labandhe a modhe in su ribu! ◊ aite isto in su letu, a mi ammarturare peus?! ◊ no si podiat movi poita de otu annus si fut ammarturau 2. at fatu su letu e si nc'est ammarturada! Etymon srd. Translations French demeurer infirme English to fall ill for a long time Spanish enfermar de forma crónica Italian ammalarsi a lungo German lange erkranken.

apedhiàe, apedhiài , vrb Definition disigiare meda, forte, àere a disígiu; istare abbetiandho chentza mancu tènnere arrexone Synonyms e antonyms apilliare, apitare, ispedhiai, pelliai Sentences si mi apédhias ti basu! Translations French désirer ardemment English to long for Spanish codiciar Italian bramare German begehren.

cannaínza, cannaínzu , nf, nm, agt Definition cosa a usu de fune, su cambu longu longu e fine de unas cantu erbas (es.: pisu, intretzu, mimira, fintzes pigionàciu), ma podet èssere fintzes una fune fine; nau de ccn., artu meda e iscarritzinu, istrígili (e dhu narant de animales puru) Synonyms e antonyms cannàile, sirba / giangalloi, iscalandrone Sentences cannainzu meda at fatu su basolu, ma basolu pagu! ◊ apo intritzatu cannainzas fatas de zuncu 2. za ndhe at fatu de cannainzu, cussu zòvanu: no colat in za zanna de cantu est artu! 3. bi aiat unu fiotu de fiados cannainzos Translations French tige mince et très longue English very long and thin stalk Spanish tallo sutil y largo Italian stèlo o fusto lianóso, sottile e mólto lungo German langer und schmaler Stiel.

cubíre , vrb: cupire Definition disigiare meda, forte Synonyms e antonyms aputzare, cúbere, disigiai Sentences dego m'isto a murmutu cupindhe bona fortuna ◊ innantis fis a lèpores e pudhas e como ses cupinne finas su serione de sa chipudha! ◊ ite semus cupindhe in custu tzecu andhare nostru? ◊ tandho ant a mòvere sos chi su ballu tundhu ant cubidu 2. l'isco chi candho cubis sa trasferta sa mesada ti dat aficu lanzu (P.Giudice Marras)◊ sunt umbras cubidas in giuntas de terra Surnames and Proverbs prb: chie at facultade no cubit su pane Etymon ltn. cupire Translations French convoiter English to long for Spanish codiciar Italian bramare German herbeisehnen.

demèda , avb Definition de tempus, de ora meda, de meda tempus a custa parte Synonyms e antonyms daora Sentences demeda est chi l'aimus acontzu cussu traste… torra segadu est! Etymon srd. Translations French il y a beaucoup de temps English a long time ago Spanish desde mucho Italian da mólto tèmpo fa German längst, seit langer Zeit.

incambionàda , nf Definition passu longu, camminandho a sa lestra Synonyms e antonyms ispalioncada, ispassiotada, sperroncu, sperruncada / ttr. iparangada Sentences fit caminendhe a incambionadas mannas: depiat tènnere presse Etymon srd. Translations French grand pas English long step Spanish zancada Italian passo lungo German langer Schritt.

iscrèdere , vrb: iscrèere, iscrètere, iscrèiri, iscrere, scrèiri Definition prnl., lassare o acabbare de crèdere, no crèdere prus a sa cosa chi unu est ibertandho, no crèdere ca si biet sa cosa comente est / pps. iscréditu, iscréitu, iscrétidu, iscrétiu / iscrei a unu = fai a manera chi no pentzit prus a sa cosa chi fiat abetendi Synonyms e antonyms disaprensionai, discrèiri Sentences mi fia iscreindhe candho apo bidu chi fizis istentendhe ◊ bah, dèu mi ndi andu, ca madiru miu si at a èssiri giai iscrétiu! ◊ aspetamus galu, ca mancari siat tardu no est ora de iscrèdere ◊ passeit unu bellu pagu de tempus e incumintzeit a s'iscrètere ◊ su mardiedu si depit portai aillargu de is angionis istitaus po si nd'iscrei 2. dónnia tantu mannant a calicunu a s'iscrèere, a preguntare, a ischire sas intentziones de cudhos malintrannados 3. cussa est cosa chi naraus a is piciochedhus po ndi dhus iscrei de bolli benni a Castedhu! Etymon srd. Translations French ne plus attendre après avoir vainement attendu English to give up weating vainly (after a long time) Spanish descreer Italian sméttere di aspettare dópo aver attéso invano German nach einer langen Wartezeit, das Warten ablassen.

ispedhiài , vrb: spedhiae Definition disigiare meda, àere a disígiu, apílliu mannu de calecuna cosa o de ccn. Synonyms e antonyms apedhiae, desizare, renchènnere Sentences portamí su pipiu a dhu biri, ca m'ispédhiat! ◊ funt binti annus chi ammancu e is de domu m'ispédhiant! 2. torrau a innòi ses: m'ispedhiàst puru, lah, ca tanti ses pécula bella!… Etymon srd. Translations French désirer ardemment English to long for Spanish anhelar, codiciar Italian bramare, desiderare forteménte German begehren.

lóngu , agt, nm Definition nau de cosa, chi misurat meda o fintzes prus de cantu serbit in su sensu de unu filu, de una filada; nau de tempus, chi durat o chi paret meda; nau de animale, su pl. parte de su matzàmene, su fodhale, fintzes totu s'istentina; nau de unu po comente faet, chi est pagu lestru / min. longhitu Synonyms e antonyms | ctr. crúciu Idioms csn: l. che su mese de maju = chi parit de no acabbai prus; segaresiche curtzos e longos = (nau in cobertantza de s'ómini) segaisindi totu sa natura; andai a l. = tirare a longas, tzirigheltare, istare tropu tempus cun carchi chistione chentza ndhe atuliare; pònnere de l. = a manera de resurtare de su matessi betu sa longària de duas cosas, de su chi si ponet e de su logu inue si ponet e gai; male de su l. = male a istentinas; brodu l. = de pagu sustàssia, isabbisabbi; èssiri longu fuedhendi = istare a illériu nendhe fintzas cosas chi si podent lassare Sentences s'abe reina est piús longhita ◊ cantu fit longu fit ladu, rutu in terra ◊ ponide su bancu de longu, ca de rugadis no cabet! ◊ no si podet istare a tempos longos ispetendhe! ◊ coitade ca su caminu de fàghere est longu! Surnames and Proverbs smb: Longu Etymon ltn. longus Translations French long English long Spanish largo Italian lungo German lang.

magiadòrza , nf: mazadolza, mazadòrgia, mazadorja, mazadorza Definition frucone o pértiga de linna (fintzes canna) longa meda e fine po ndhe iscúdere o betare olia, nughe, landhe e cosas deasi de una mata, po dha fàere orrúere e pòdere arregòllere de terra Synonyms e antonyms béltiga, càrvia Sentences a sa landhe de sos ratos altos sa mazadorza no bi arrivit ◊ si pro sorte mi ponzo a fàghere dannu ndhe lampo rampos, chimas, truncu e corza, e si benzo cun sa mazadorza ti ndhe beto su frutu ’e s'àter'annu! (Còntene) Etymon srd. Translations French gaule English long pole Spanish vara Italian bàcchio German Stange, langer Stock zum Nüsse-Oliven-Mandel usw. abschlagen.

marturàre , vrb: ammarturai*, marturiai, marturiare Definition orrúere a malàidu a tempos longos, màrture, chentza ndhe pòdere sanare; sufrire meda, che màrture, guastare, fintzes fàere sufrire o penare Synonyms e antonyms irmalaidare / allizare / trumentai | ctr. sanai / bodire, gosai Sentences a isse lu martúriat su dolore ◊ gighiat sos ojos marturiados de su piantu ◊ tenet una fiza tunconida, marturiada in sa carena barant'annos ◊ sa Sardigna est marturiada de s'isfrutamentu 2. custa prantaza cheret prantada prima chi si martúriet de su totu 3. iscominigaus, no isceis comente marturiai is pòberos?! Translations French souffrir English to suffer a long sickness (from) Spanish enfermar, sufrir mucho Italian patire, soffrire a lungo per malattìa German leiden.

spitiolài , vrb Definition sonare su pitiolu, sa sonàgia Synonyms e antonyms pitiolai Sentences is tallus spitiolant beulendi in is tancas ◊ seu spitiolendi is crais Etymon srd. Translations French carillonner English to ring long and loudly Spanish tocar fuerte el timbre Italian scampanellare German lang und heftig läuten.

tracàza , nf Definition chistionu a isciolóriu, chentza contu e chentza cabu Synonyms e antonyms iscantarúmene Translations French propos dénués de fondement English long and idle talk Spanish parrafada, discurso vano Italian discórso lungo, inùtile e sènza fondaménto German lange, unnütze Rede.