apodhilàre , vrb Definition artzare a su pudhàrgiu, istare in s’acuiladórgiu o acorru de is pudhas Synonyms e antonyms apudhai, apudhalzare / acadhai, alciare, ampiai Sentences sas pudhas sunt apodhiladas in su cannitu ◊ sa pudha si est apodhilada e at comintzadu a si pulire (Z.Zazzu) 2. si nch'est apodhilata a supra de su carru Etymon srd. Translations French se percher English to roost Spanish posarse los pájaros Italian appollaiare German sich auf die Stange setzen.

apudhalzàre , vrb: apudharjare, apudharzare Definition artzare a su pudhàrgiu, istare in s’acorru de is pudhas Synonyms e antonyms apodhilare, apudhai, apudhionare 2. bi at unu paone apudharzadu subra de una conchita Etymon srd. Translations French se percher English to perch Spanish posarse los pájaros Italian appollaiarsi German sich auf die Stange setzen.

béltiga , nf: béltighe, bértica, bértiche, bértiga, vértica Definition bastone o fuste longu meda e de paga grussària, fintzes postu a màniga de s'óbiga po piscare; fuste po apicare cosa / bertighitas de biscu = fustigus po cassai pillonis; mazare landhe, olia, nughe a bértiga = iscúdiri làndiri, olia, nuxi a pértia, a mazadorza Synonyms e antonyms magiadorza / pértia Idioms csn: batire in bértiche = cumbínchere, batire a concruos; bènnere in bértiches = bènnere aprove, acanta de andai bèni a fai calicuna cosa 2. pro fàghere sa bérgula bi cheret batidu una paja de bértigas ◊ a cólumu sos órrios, anzones in sa féstina, béltigas de panedhas e saltitza 3. dali oje, dali cras, che l'as batiu in bértiche a maridu tuo! ◊ mi tia chèrrere atzapare a bíere sas maneras chi at a imbentare pro nos torrare in bértiche Etymon ltn. pertica Translations French perche English perch Spanish pértiga Italian pèrtica German Stange.

bète 2 , nm: vete Definition orrugu longu de linna o de ferru po fàere fortza Synonyms e antonyms palanchinu, prapali Surnames and Proverbs smb: Bette Etymon ltn. vecte(m) Translations French levier English lever, post Spanish leva, palo Italian lèva, palo German Stange.

istànca , nf: istanga, stanga Definition orrugu de linna grussu de pònnere apalas de sa genna po dha poderare serrada bene segura, o po trebballare in sa prentza in su molinu de s'olia, po fàere fortza ponendhodha apuntedhada a ccn. cosa Synonyms e antonyms barra 1, leva 1 Idioms csn: un'i. de ómini = ómine russu e artu, fatu in forte; corp'e istanga!… = male, mih! (si narat addaghi dispiaghet carchi cosa chi est piàghida a s'àteru chi si l'at tenta a fura o chentza la triballare) Sentences sa pira de sos isportinos cheriat azustada a istanca, supressendhe ◊ cumandhadu at zente cun istancas e a fine de ora cun tribàgliu tiradu ndhe l'ant fora (P.Pisurzi)◊ aferresit s'istanga po li corpare ◊ sa gianna fit serrada cun s'istanca de ferru ◊ ant agatau un'ou aici mannu… chi dhu fúrriant a istanga! 2. corp'e istanga: praxit a tui puru sa cosa bona! Etymon itl. stanga Translations French barre, bâcle English bar Spanish tranca Italian sbarra, spranga German Stange.

istangòne , nm: stangoni Definition orrugu de linna grussu o àteru de pònnere intrau in is muros apalas de sa genna po dha serrare segura; nau de ccn. artu e làngiu Synonyms e antonyms istanca Etymon itl. stangone Translations French barre English crossbar Spanish tranca Italian spranga German Stange.

magiadòrza , nf: mazadolza, mazadòrgia, mazadorja, mazadorza Definition frucone o pértiga de linna (fintzes canna) longa meda e fine po ndhe iscúdere o betare olia, nughe, landhe e cosas deasi de una mata, po dha fàere orrúere e pòdere arregòllere de terra Synonyms e antonyms béltiga, càrvia Sentences a sa landhe de sos ratos altos sa mazadorza no bi arrivit ◊ si pro sorte mi ponzo a fàghere dannu ndhe lampo rampos, chimas, truncu e corza, e si benzo cun sa mazadorza ti ndhe beto su frutu ’e s'àter'annu! (Còntene) Etymon srd. Translations French gaule English long pole Spanish vara Italian bàcchio German Stange, langer Stock zum Nüsse-Oliven-Mandel usw. abschlagen.

magiàre , vrb: mazare Definition giare una surra, iscúdere a meda, atripare; foedhandho de matas, iscúdere is cambos cun sa pértiga po ndhe fàere orrúere su frutu / mazare a unu a terudha = fai a bregúngia, acomenti faint is féminas chi iscudint is óminis a turra Synonyms e antonyms abbanzare, aciocai, addobbai, arropai, assurrare, atripai, isciúdere, ammaciocai, sussare / fèrrere Sentences ndhe l'apo ghiradu maza maza dae ziru, cussu rundhellu! 2. ses urrutu e as magiau ◊ sas undhas de su mare mazant in sas rocas ◊ oe ndhe mazamus sa nughe ◊ sa mariposa est magiandhe sas alas in sos vridos Etymon srd. Translations French malmener, gauler, chabler English to beat up (down) Spanish pegar, varear Italian malmenare, bacchiare German schlagen, prügeln, mit einer Stange abschlagen (Kastanien u. ä.).

pértia , nf: pértiga Definition nae o cambu de linna noàdile, deretu, longu; canna de bide; su cambighedhu fine de pònnere a iferta, innestandho; bacheta / min. pertiedha, pertighita Synonyms e antonyms béltiga, fuste, scrichiola, tràica Idioms csn: pértia príngia = chi bogat frutu, de frutu, sa prus in punta de sas duas de una puda; pértia furada, pértia ciurpa = casidhada, a latzu de cani, canna de bide interrada a betare raighinas chentza ndhe la segare dae su fundhu, prantada a fundhu betadu; pértia imbrabia = chi at bogadu brabas, raighinas subra subra; pértia de istrúmbulu = su bàculu de su foete; pértia ispinada = puntorzu; pàrriri pilloni in punt'e pértia = che puzone in nae, che sétidu in punta de ispidu, sempre apunta a tucare, nadu fintzas de pessone chi no tenet frimmesa, sempre prontu a cambiare idea; andai che pudha in pértia = a trevessu, a ziru; pigai a ccn. a pertiedha = a frunza in culu, a trubbu, de malu betu, cumandhèndhelu sempre; andai in pértias de fogu = andai in corrias de fogu; iscudi de pértia = a frunza, a fuste Sentences bella madixedha cun sa coa alleputzia, ti poniast in is pértias de sermentu e de suncuna ti fuiast 2. dus chi bendiant furconis e pértias de istrúmbulu fiant andendi de Serrenti a Muristeni 3. s'innestu de su sarmentu bogat frutu, si est fatu a pértia príngia ◊ in bíngia dhoi ammancat calincunu fundu: tocat a dhu torrai a ponni a pértia furada ◊ sa pértia sarda si circat s'àcua e calat a fundu 4. fut una maista inchietosa e is corpus de pértia no beniant disigiaus 5. cussa piciochedha est che pilloni in pértia, no parat in nisciunu logu ◊ su pilloni in punt'e pértia in su Partiu no serbit! ◊ mascus e féminas seus ogualis: isperaus chi assumancus is fillas no si fàciant pigai a pertiedha! ◊ chi dhu cassu dh'istampu is nàdias a pértia ispinada! Scientific Terminology rbr Etymon ltn. pertica Translations French perche, sarment English perch, vine-shoot Spanish vara, pértiga, sarmiento Italian pèrtica, tràlcio German Stange, Rebling.

stíca , nf, nm: isteca*, sticu 1 Definition genia de pértiga (es. po giogare a bigliardu, ma fintzes a intacas po misurare cosa), pertighedha (es. de ventàgliu); orrugu de cosa longhitu, tauledha, travedha, pruschetotu sa chi si ponet in s'ispola, o, prus curtza, a tupare unu de is tres istampos de sa carrada Synonyms e antonyms tzola Translations French baguette, queue, baleine English stick, cue, splint Spanish varilla Italian stécca German Stab, Stock, Stange.

«« Search again