assachitài , vrb: assachitari,
atzachitai Definitzione
mòvere su sacu po dhu prènnere méngius, ponendhodhoe cosa, mòvere che sacu, camminare unu pagu a iscutuladura; iscutulare, mòvere a cropu, fintzes betare o iscúdere a terra
Sinònimos e contràrios
ascioculare,
assaconare,
assucare,
ghirghidhare,
insaculare,
iscotzinare,
iscutuai,
issachedhare,
issucare,
nannigare,
resacare,
sachedhare,
saculare,
saidare,
sciachitai,
sucariare,
tzantziare
Maneras de nàrrere
csn:
Frases
custu cuadhu assachitat s'ómini ◊ est abarrau foras de sentidu de comenti dh'ant assachitau a terra ◊ ge dhoi eus atzachitau pagu, comenti currèt sa màchina!…◊ si assachitat s'istrexu po nci càpiri prus cosa
2.
po fai a biri chi iat cumpréndiu, iat assachitau tres o cuatru bortas s'aforru
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
secouer
Ingresu
to shake
Ispagnolu
sacudir
Italianu
scuòtere,
sobbalzare
Tedescu
schütteln,
aufspringen.
ghighinàre , vrb Definitzione
mòvere a cropu, a iscutuladura; mòvere de una parte a s'àtera o faendho fàere giros a sa cosa; dhu narant fintzes po mòvere is sentidos
Sinònimos e contràrios
chindhalare,
sachedhare,
scedassai,
trumuinare
Frases
ghighinare su chilibru, s'orju in sa canistedha ◊ bidia a mimme etotu ghighinandhe un'ispada che paladinu anticu
2.
su coro, a tzocos gurdos, mi ghíghinat sa carena ◊ s'iscabessu de sa morte tua mi at fertu ghighinandhe sos ratos de su coro
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
secouer,
agiter,
brandir
Ingresu
to shake,
to stir,
to brandish
Ispagnolu
sacudir,
agitar
Italianu
scuòtere,
agitare,
brandire
Tedescu
schütteln,
schwenken,
schwingen.
innaigài , vrb: innaigare Definitzione
indrúchere o abbasciare is naes càrrigas de una mata, tròchere o andhare de un’ala a s’àtera che is naes de is matas
Sinònimos e contràrios
allancare,
annaigare,
bantzicare,
iscotzinare,
iscutuai,
saidare,
stontonai,
tambulare,
tòmbere
Frases
innàigat una mata de pira pro ndhe betare a terra
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
secouer,
chanceler
Ingresu
to shake,
to stagger
Ispagnolu
contonear
Italianu
scuòtere,
barcollare
Tedescu
schütteln,
schwanken.
irghinitàre, irghinitiàre , vrb: irghitinare,
irghitzunare Definitzione
iscutulare o iscabbúllere su preugu, iscutulare po che fàere orrúere a terra css. cosa (fintzes in su sensu de s'iscabbúllere de unu); illimpiare su laore
Sinònimos e contràrios
ispiogare
/
ischitinare,
ischitzilliare,
iscotzinare,
sachedhare,
saidare,
scotulai
/
ispagiare
2.
pro si l'irghitinare li at dau una bella ispinta e cudhu est falau a terra che pirastru ◊ irghithinàtebbos e ischitatebboche dae su sonnu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
secouer
Ingresu
to shake
Ispagnolu
sacudir
Italianu
scuòtere
Tedescu
schütteln.
ischirchinàre , vrb: iscrichinare Definitzione
coment'e iscutulare a forte, fruscinai, nau pruschetotu de movimentu chi faet incrubandhosi o furriandhosi a dónnia parte chie istat male, sentit dolore forte de no pòdere padire mescamente a bentre
Sinònimos e contràrios
atapai 1,
fruschinare,
inchingiare,
iscoitai
/
foichinare
Frases
cussos titones sunt fumendhe: totavia los as iscrichinados cun su sulavogu! (G.Ruju)◊ si est ischirchinendhe che colora de su dolore chi zughet
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se démener,
secouer
Ingresu
to fidget,
to wiggle
Ispagnolu
menearse
Italianu
dimenarsi,
scuòtere
Tedescu
sich hin und her bewegen,
schütteln.
iscotzinàre , vrb: iscurtinare,
iscurtzinare,
iscutinare,
iscutzinare Definitzione
mòvere sa cosa a cropos o iscúdere coment'e po che dhi fàere orrúere su chi portat atacau; lassare andhare, fintzes bogare, istesiare calecuna cosa o a ccn.; èssere a úrtimos de calecuna cosa, acabbandho
Sinònimos e contràrios
acinnicai,
assucare,
innaigai,
ischitinare,
iscutuai,
issucare,
sachedhare,
sucariare,
sutrinnare
/
caciare,
iscabbúllere
/
acabbae
Maneras de nàrrere
csn:
i. foza = lassare andhare o pèrdere sa foza; i. fiore = lassare rúere su fiore (chi lassat su frutu seberadu); i. olia, landhe = iscúdiri olia, làndiri; iscutinaresindhe sas manos (de carchi cosa o chistione)= acabbai de si nd'interessai, lassai pèrdiri, no nci pentzai prus (itl. lavarsene le mani)
Frases
est rutu a terra, si ndhe pesat e si ndhe iscotzinat su prúere ◊ iscútinache sa tiaza fora! ◊ su bentu iscútinat sas àlvures e paret de las chèrrere ispeigare ◊ sas àrbures sunt iscutinendhe fiore, foza ◊ apo iscotzinadu sa chisina
2.
nues gràvidas de abba sunt prontas a iscutzinare pro su sidi de sa terra
3.
los zuto alliados, cussos malafatores, no mi los poto iscutinare! ◊ si che rues in manos de zustíssia za ti l'as a iscutinare gai! ◊ candho si nche iscutzinabat sas umbras malas dae su cherbedhu, tandho torrabat in sèsi
4.
sa figu est iscutinendhe: àteras pagas dies e no che ndhe at prus!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
secouer,
gauler,
chabler
Ingresu
to beat down,
to shake
Ispagnolu
sacudir,
zarandear,
varear
Italianu
scuòtere,
scrollare,
bacchiare
Tedescu
schütteln,
rütteln,
abschlagen.
iscutuài , vrb: iscutulai,
iscutulare,
iscutzulare,
scotulai Definitzione
mòvere a cropu sa cosa po che dhi fàere orrúere su chi portat in pitzu (es. àliga); pigare a cropos, iscúdere
Sinònimos e contràrios
ghirghidhare,
innaigai,
irghinitare,
isciúdere,
iscotzinare,
issucare,
sachedhare,
saidare,
sucariare
Frases
si ndh'est pesau addoloriu iscutulàndhesi su ludu dae dossu ◊ tanti no s'intendhet candho s'iscutulat sas iscrapas!…◊ dona crobba, no dh'iscutulis a terra cussa cosa!◊ seus annaos a iscutulare is lintzolas
2.
cussu mi at iscutuau a caróngiu
Ètimu
ltn.
*excutulare
Tradutziones
Frantzesu
secouer
Ingresu
to shake
Ispagnolu
sacudir
Italianu
scuòtere
Tedescu
schütteln.
sachedhàre , vrb: assachedhare Definitzione
mòvere o pigare a iscutuladura, a cropu, a tremidura forte, nau fintzes de unu po s'arrennegu
Sinònimos e contràrios
assachitai,
assucare,
ghirghidhare,
irghinitare,
iscutuai,
issucare,
saculare,
saidare,
sansiae,
sucariare
Frases
apo bidu su bolu de sas columbas, seghendhe s'aera frimma, sachedhendhe sas alas ◊ sa cosa in s'isterzu, segundhu it'est, cheret sachedhada ca afallat e bi ndhe cabet de prus ◊ si sachedhas s'àrbure, sa pira ndhe ruet
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
secouer,
locher
Ingresu
to shake
Ispagnolu
sacudir
Italianu
scuòtere
Tedescu
schütteln.
saidàre , vrb Definitzione
mòvere de una parte a s'àtera a iscutuladura, a forte; in cobertantza, iscúdere, atripare, fàere ischidare fintzes in sensu morale
Sinònimos e contràrios
acinnicai,
assachitai,
innannigare,
irghinitare,
iscotzinare,
iscutuai,
nannigare,
saigare,
sainare,
tzantziare
Frases
su bentu forte sàidat sas àrbures ◊ su bentu disestradu torraiat tzochedhendhe in sas bentanas, trummentendhe àlvures, saidendhe elva e pelcossendhe su bestiàmine (P.Foragizzu)
2.
si no ti ndh'essis ti sàido sas costas, oe!
3.
no fuo in sónnios e arrabbato che s'àbbile atrivida chi pesat bolu pro saidare sas cusséntzias pasugadas (C.Puddu)
Ètimu
ltn.
exagitare
Tradutziones
Frantzesu
secouer
Ingresu
to shake
Ispagnolu
sacudir
Italianu
scuòtere
Tedescu
schütteln.
sainài, sainàre , vrb: saniare,
saniari Definitzione
mòvere de una parte a s'àtera a iscutuladura, a forte, a santziadura
Sinònimos e contràrios
assachitai,
irghinitare,
iscotzinare,
iscutuai,
nannigare,
saidare*,
tzantziare
Frases
tandu s'ispíritu malu, sainendidhu e abboxinendu a forti, fut essiu de cuss'ómini (Ev)◊ dh'iat sainau de una parti a s'atra e dh'iat ghetau a terra ◊ totinduna sa terra si sainàt e su presoni tremiat finas a is fundamentas ◊ su sàina sàina de sa linna at iscràfiu sa sedha
Tradutziones
Frantzesu
secouer
Ingresu
to stir
Ispagnolu
sacudir
Italianu
scuòtere,
agitare
Tedescu
schütteln.
sansiàe, sansiài , vrb: sansiari,
santziai,
santzinai,
tzantzigare Definitzione
giare unu movimentu de andhetorra a cosa apicada o fintzes posta in terra ma de pòdere mòvere chentza dificurtade, èssere a su move move, pagu firmu; saidare, mòvere a forte, a iscutuladura a duas bandhas; bogare o fàere intèndhere dinare po pagare
Sinònimos e contràrios
bantzicare,
chigliare,
intzainnai,
lachedhare,
sachedhare
/
saidare,
tzannigare
/
pagai
Maneras de nàrrere
csn:
santziai su frenu a su cuadhu = mòere su frenu, coment'e pro lu chèrrere abbiare, fàghere andhare e gai; andai sàntzia sàntzia = nadu de traste iscossiminzadu, èssere male frimmu; èssiri sàntzia sàntzia = èssere a su moe moe, coment'e bantzighendhe
Frases
est totu s'ora santziendi su bartzolu ◊ totu est tremi tremi, is pubas sàntzia sàntzia mi parru in mesu mari (L.Porcedhu)◊ acabbadha de ti santziai, ca mi fais benni gana maba puru! ◊ a su cuadhu dhi sàntziat unu ferru ◊ su barsolu portat is pes atundhaus po dhu sansiari
2.
sàntziat sa mata po ndi arrúiri su frutu ◊ in sa mata is nais funt santziendi ◊ su bentu est santzinendi is gurdonis
3.
chi no sàntziant munera no dhui impérriant, me in su magasinu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
balancer,
secouer
Ingresu
to shake,
to swing
Ispagnolu
balancear,
sacudir
Italianu
dondolare,
scuòtere
Tedescu
schaukeln,
schütteln.
sciambullài , vrb: isciumbullai,
simbullare,
sumbullai,
sumbullare,
summullai Definitzione
fàere sciumbullu, betare apare, pigare a tontonadas, a iscutuladura, mòvere a cropu, su si mòvere cun coidu po fàere faina, avolotu, fàere mòvere
Sinònimos e contràrios
abbolojare,
abbuligiai 1,
arrebbulliai,
intruai,
issumbullare,
sachedhare,
streulai,
trumbugliai
/
agiolotare,
atrepillai,
pesai,
istrumbullai,
subuzare*
/
bacanare
Maneras de nàrrere
csn:
sciumbullai a chitzi = suguzare, ischidare, pesare chito; sumbullai de sa brenti = tzocos de mata, morigamentu de istentinas; sciumbullai su bestiàmini = essire a morigadorzu, mòere su bestiàmine a pàschere intro de note
Frases
Coixedha sumbullat totugantu ◊ ant simbullau totu sa vidha cricandhe giovanedhas! ◊ su pastori chi tenit incuru a summullai essit a is duas de noti (F.Lai)◊ cussu commo cheret bènnede a sumbullare su logu!◊ sumbulla sa cedha ca depit pàsciri!
2.
mi ndi apu a èssiri pesada cuatru bortas po ndi dha sciumbullai de su letu ca depiat pigai su postali!…◊ su cantu de su caboni cumbidat sa genti a sciumbullai ◊ a mengianu a chitzi no boint sciumbullai!
Tradutziones
Frantzesu
bouleverser,
secouer
Ingresu
to ruffle,
to shake
Ispagnolu
desarreglar,
sacudir
Italianu
scompigliare,
scuòtere
Tedescu
in Unordnung bringen,
schütteln.
sutrinnàre , vrb Definitzione
mòvere a iscutuladura, a cropos
Sinònimos e contràrios
iscossare 1,
iscotzinare,
iscutuai,
issucare,
sachedhare,
sutronare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
secouer
Ingresu
to shake
Ispagnolu
sacudir,
zarandear
Italianu
scrollare,
scuòtere
Tedescu
rütteln,
schütteln.