abbolortzàre, abbolotài , vrb: abbolotare,
abbulotare,
abbulutare,
arbolotare,
arbulotare Definitzione
pònnere in avolotu, murigare a forte, fàere mòvere; fàere a gana lègia / abbolotare s'abba, su sàmbene
Sinònimos e contràrios
abbolojare,
aggolotare,
avalotai
| ctr.
assebiai
Frases
tia Mintó, si vos arbolotades goi vos picat intracoro a vois puru!
2.
geo so abbolotadu
Tradutziones
Frantzesu
bouleverser
Ingresu
to upset
Ispagnolu
alborotar
Italianu
sconvòlgere,
perturbare
Tedescu
trüben,
durcheinanderbringen.
abbuligiài 1 , vrb: abbulizare,
abbulurtzare,
abbulunzare,
abbulutzare,
abbulutziare,
abbuluzare,
bolizare Definitzione
pònnere bulúgiu, avolotu; murigare e imbrutare, bullugiare, nau pruschetotu foedhandho de abba o cosas deasi, fintzes intrare a s'abba, fichire a modhe, ammesturare apare
Sinònimos e contràrios
abbolojare,
abbussiare,
agiotulare 1,
intruai,
istriulare,
sciambullai,
trubulare,
trullare,
trumbugliai
/
abbaunzare,
ammisturai
Maneras de nàrrere
csn:
abbulizare faes e basolos = ammisturai totu, fuedhendi, ghetai totu a unu cosas chi no cuncordant apari; abbulizare a ccn. in carchi chistione = betarechelu in mesu de una chistione
2.
su logu fit pàschidu e abbulutzadu
3.
bi fint cudhos chi a sa chistione bi aiant abbulutziatu sa pulítica ◊ su pitzinnu fit a gherra chin d-una espressione abbulutziata che ruvàgliu ◊ fit chin sos pilos totu abbulutziatos ◊ su ricu no si abbulizat cun sos pòveros (P.Casu)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
mélanger,
bouleverser
Ingresu
to mix,
to upset
Ispagnolu
mezclar,
revolver
Italianu
mescolare,
sconvòlgere
Tedescu
mischen,
durcheinanderwerfen.
atrepillài , vrb: atropegliai,
atropegliare,
atropelliai,
atropelliare,
atropigliai,
atropillare,
atropogliare,
atrupegliare,
atrupelliai,
tripogliare Definitzione
betare apare, pònnere sa cosa a dónnia manera chentza critériu, cunfúndhere totu; immarrire a meda, giare o pigare múngia, matana, pistare, catzigare, pònnere agiàgaru, arreolu, learesidha a pentzamentu / atropegliai is leis = andhare contra a sa leze, fàghere pagu o nudha contu de sas lezes a menisprésiu
Sinònimos e contràrios
agiolotare,
scambillai,
stragamullai,
trumbugliai,
trumentai
/
atrobodhare,
imbogiare,
intrebedhai,
trabojare,
trobodhicai,
trobullai
| ctr.
assebiai
Frases
tui bivis atrepillendi is cosas craras! ◊ cussu gei no si at a atropelliai, no dhi at a tropedhai sa língua! ◊ tui mi atropéllias dugna arrexonamentu ◊ mi atropògliat su narre, mi cunfundhet (A.Spanu)◊ mi aciapo sa mente atropogliada ◊ sa Sardigna, cun tantu atropogliadu faghe faghe, est sempre in manos anzenas
2.
tui ti atrupéllias po medas cosas, ma isceti una cosa est necessària ◊ fuit cun sa conca atropelliada de pistighinzos ◊ l'apo muntesu chentza l'atropellare, ca si su malàidu lu malústrias est peus
3.
Bobbore e Melledha furint atrupegliaos de su disígiu de ndhe iscarragiare s'iscusórgiu ◊ oi seu totu atrupelliada po allichidí
Ètimu
spn.
atropellar
Tradutziones
Frantzesu
bouleverser
Ingresu
to upset
Ispagnolu
desarreglar,
atropellar
Italianu
scompigliare,
sconvòlgere
Tedescu
durcheinander bringen.
avalotài , vrb: avolotai,
avolotare Definitzione
pònnere tréulu, burdellu, fàere movimentu de betare apare, morigare sa cosa, fintzes pònnere s'unu contras a s'àteru
Sinònimos e contràrios
abbolotai,
abborotai,
buliare 1,
sciambullai,
streulai
| ctr.
apachiare,
apasaogare,
assantai,
assebiai,
assentulae
Frases
avolotaus che is macarronis de Pauli
Ètimu
ctl.
avalotar
Tradutziones
Frantzesu
bouleverser,
brouiller
Ingresu
to upset
Ispagnolu
alborotar
Italianu
scompigliare
Tedescu
in Unordnung bringen,
durcheinander bringen.
bugliàre , vrb: (bu-gli-a-re)
buliare Definitzione
murigare o mòvere a forte, pònnere a tréulu; bogare a fora
Sinònimos e contràrios
abbolojare,
abborotai,
abbuligiai 1,
istriulare,
sciumbullai
/
bulliare
Frases
su muntone de su trigu in s'azola si bugliaiat cun triutos pro lu bentulare ◊ nois buliamos s'abba de sas funtanas cun càlamos de ruo ◊ s'abba de su riu est buliada ◊ cantas renas bei at in sa marina, dólimas ti si potant buliare! (Cucca)◊ su bentu sighit a buliare donzi cosa ◊ s'impeleu mi búliat su sàmbene
2.
nois buliamis sas ciàciaras a rios
Tradutziones
Frantzesu
bouleverser
Ingresu
to upset
Ispagnolu
revolver
Italianu
sconvòlgere
Tedescu
erschüttern,
durcheinenderbringen.
isculimmerdàre , vrb: isculummerdare,
sculumerdai Definitzione
isconciare prus che àteru una sociedade (de pastores, de isposos, de àteru); isconciare betandho totu a tréulu
Sinònimos e contràrios
isconciare,
isculai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
bouleverser,
mettre sens dessus dessous
Ingresu
to upset
Ispagnolu
frustrar,
malograr
Italianu
scombinare,
méttere sottosópra
Tedescu
durcheinanderbringen.
isperzeniàre , vrb Definitzione
pèrdere o segare calecuna cosa, trastu, istrégiu de una matessi genia, guastandho sa cabidhada
Sinònimos e contràrios
iscumpagnare,
scambillai
Frases
isperzeniare sas tzícheras, sos càlighes, sas tatzas, sos boes ◊ est una famíllia isperzeniada, dae candho lis est mortu su babbu
Tradutziones
Frantzesu
bouleverser
Ingresu
to upset
Ispagnolu
descabalar
Italianu
scombinare,
scompaginare
Tedescu
durcheinanderbringen.
istrumbullài , vrb Definitzione
pònnere trumbullu, avolotu, pentzamentu, fàere pentzare
Sinònimos e contràrios
istrevuzire,
sciambullai,
strumbuligai
Frases
dógnia borta m'istrumbullat su coru, candu dh'intendu, cussa pipia! ◊ Gesús dh'iat fatu fissu una castiada: Simoni si fiat inténdiu istrumbullendi cun sa violéntzia de una temporada ◊ nara, ma mi bois istrumbullai is figaus?!◊ de seguru est cussa canciofa de sa cena chi mi at istrumbullau s'istògumu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
bouleverser
Ingresu
to disturb
Ispagnolu
trastornar
Italianu
sconvòlgere,
turbare
Tedescu
erschüttern,
verwirren.
pilisàe, pilisàre , vrb: pilissai,
pilissare,
pilisciare,
pilixai,
pilusare Definitzione
murigare a pilisu, murigare de mala manera, pònnere a tréulu, in avolotu, istare a su crica crica murigandho e betandho apare totu; nau de persona, pònnere pilisu, in pentzamentu, fàere pèrdere sa trancullidade / pilisàresi a unu = pigare a boghes male arrennegaos
Sinònimos e contràrios
chiriolare,
istriulare,
moricare,
trogomingiai,
trumbugliai
| ctr.
assebiai
Frases
at preparau sos pilisos pro pilisare su late cracau de fàchere a casu ◊ su mare est totu pilisau dae su bentu ◊ a iscutinare s'olia a mazadorza pilisat sas àrbures a tropu ◊ a s'istribitu sa robba si pilisat e si fachet a unu bubburustu ◊ ite nachi li pilisas a cussu minestrone: est bonu totu su chi bi est! ◊ si pilisat su re assirianu contr'a sos fizos de Gerusalè ◊ su bentu forte at pilisadu sas àrbures e ndhe lis at betadu foza e frutu ◊ sos carabbineris ant pilusadu totue a fine a fine, ponindhe totu a bórtulu
2.
fit pilisada dae su nannicadorju de su cabadhu ◊ po su chi mi abarrat de campai no ndi balit sa pena de mi pilisai meda meda! ◊ fia cuntenta fintzas chi no ses ghirau tue a mi pilisare sa conca! ◊ bi at àteras gherras chi pilisant s'esisténtzia
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
mélanger,
bouleverser,
troubler
Ingresu
to mix,
to upset
Ispagnolu
mezclar,
remover,
revolver
Italianu
mescolare,
sconvòlgere,
turbare
Tedescu
vermengen,
durcheinanderbringen,
durcheinanderwerfen,
verwirren.
scambillài , vrb: scambixai Definitzione
pònnere a s’afaiu, a tréulu, fintzes iscambiare una cosa cun àtera in fadhina; pèrdere o segare parte de una cabidhada de istrègios oguales
Sinònimos e contràrios
iscopiai,
iscumpagnare,
iscumpanzinare,
isgualare,
isperzeniare
/
agiolotare,
atrepillai,
stragamullai,
studugai,
trumbugliai
Maneras de nàrrere
csn:
scambillai su prétziu = fàghere prétzios diferentes po cosas chi si bendhent paris; scambillai una cópia (fintzas de personas, de unu fiotu)= iscrobare, pèrderesi
Frases
abarraus totus acanta de pari: no si scambilleas! ◊ cussas chi s'intendiant fiant brebeis scambilladas ◊ cussa s'est scambillada de su grupu e s'at fatu penai unas cantu oras circhendi! ◊ ge no ant a scambillai is pipius in s’ospidali?!
2.
cun cussu chi ti est arrutu a terra mi as scambillau is càlixis bellus ◊ su Sedhoresu proponit de scambillai is prétzius fadendi tres arrialis a is crapitas e cincuanta francus a is corrias
Ètimu
itl.
scombigliare
Tradutziones
Frantzesu
bouleverser,
dépareiller
Ingresu
to upset
Ispagnolu
desordenar
Italianu
scompigliare
Tedescu
durcheinenderbringen.
sciambullài , vrb: isciumbullai,
simbullare,
sumbullai,
sumbullare,
summullai Definitzione
fàere sciumbullu, betare apare, pigare a tontonadas, a iscutuladura, mòvere a cropu, su si mòvere cun coidu po fàere faina, avolotu, fàere mòvere
Sinònimos e contràrios
abbolojare,
abbuligiai 1,
arrebbulliai,
intruai,
issumbullare,
sachedhare,
streulai,
trumbugliai
/
agiolotare,
atrepillai,
pesai,
istrumbullai,
subuzare*
/
bacanare
Maneras de nàrrere
csn:
sciumbullai a chitzi = suguzare, ischidare, pesare chito; sumbullai de sa brenti = tzocos de mata, morigamentu de istentinas; sciumbullai su bestiàmini = essire a morigadorzu, mòere su bestiàmine a pàschere intro de note
Frases
Coixedha sumbullat totugantu ◊ ant simbullau totu sa vidha cricandhe giovanedhas! ◊ su pastori chi tenit incuru a summullai essit a is duas de noti (F.Lai)◊ cussu commo cheret bènnede a sumbullare su logu!◊ sumbulla sa cedha ca depit pàsciri!
2.
mi ndi apu a èssiri pesada cuatru bortas po ndi dha sciumbullai de su letu ca depiat pigai su postali!…◊ su cantu de su caboni cumbidat sa genti a sciumbullai ◊ a mengianu a chitzi no boint sciumbullai!
Tradutziones
Frantzesu
bouleverser,
secouer
Ingresu
to ruffle,
to shake
Ispagnolu
desarreglar,
sacudir
Italianu
scompigliare,
scuòtere
Tedescu
in Unordnung bringen,
schütteln.
surrulài , vrb: surrullai Sinònimos e contràrios
mòere,
salargiare,
trambuscare,
trumbugliai
Frases
andu anch'est Arrosica a mi dha surrullai bèni bèni: oi dhi cantu s'alleluja! ◊ custus óminis funt surrullendi sa citadi ◊ nadendu surrullat s'àcua prus a lestru ◊ surrulit is brebeis! ◊ at agatau totu su logu infoxau e surrulau
Tradutziones
Frantzesu
troubler,
bouleverser
Ingresu
to shake
Ispagnolu
agitar,
revolver
Italianu
agitare,
sconvòlgere
Tedescu
erregen,
verwirren.
trumbugliài , vrb: trumbullai,
trumbuxai Definitzione
nau de abba o cosas deasi (ma fintzes de su tempus) mòvere a iscutuladura forte a manera de pònnere in avolotu sa cosa faendhodha mòvere, pesare su fundhurúgiu, su búdhidu, imbrutare: nau de gente (e fintzes de sa mente, de s'ànima), su dha pònnere in pentzamentu e avolotu po calecuna chistione de una manera chi no si cumprendhet comente podet acabbare; pesare burdellu, avolotu, pònnere in pentzamentu
Sinònimos e contràrios
abbuligiai 1,
abbussiare,
arrebbulliai,
intrullai,
istriulare,
sciambullai
/
agiolotare,
atrepillai,
scambillai,
stragamullai,
studugai,
trogomingiai,
trumuinare
| ctr.
assantai,
pasai
Frases
tzia Anna ndi portat su matzamedhu trumbullau ◊ callentamí unu tzichedhu de gafei, ca mi ses fendi trumbullai s'istògumu cun cussas chistionis ◊ sceti ca mi arragodat su sannori… mi trumbullat s'istògumu, mi trumbullat! (E.V.Melis)
2.
chi sa cosa si trumbullat, gei si fatzu s'atzinnu dèu! ◊ sonnu trumbullau chei custu no nd'iu fatu ancora ◊ oi est totu trumbullau in custa terra nosta: sa família, sa bidha, su fuedhu ◊ chi dh'agatu gei mi dhu trumbullu dèu etotu, a sou a sou, a su sannori!
Tradutziones
Frantzesu
troubler,
bouleverser,
agiter
Ingresu
to make turbid,
to stir,
to upset
Ispagnolu
enturbiar,
alborotar
Italianu
intorbidare,
sconvòlgere,
agitare
Tedescu
trüben,
stören,
aufregen.