Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

annóu , nm: annuu, nú Definitzione lobu istrintu de calecuna cosa (longa) cun is càbudos intraos a s’imbesse chi faet a acapiare; tretu prus grussu de calecuna cosa, coment'e chi siat fata a nodu Sinònimos e contràrios nodu* Maneras de nàrrere csn: annou de su tzugu = is nuxis, sa nuge de su gúturu, grogòcia; annou de mata = zenia de nodu chi bi resurtat in sos truncos de àrbure comente sas naes che daent in mesu incarnadas; annou currente = zenia de prendhidura chi isorbet cun fatzilidade; erba de cent'annoos = erba istérria, una creze de erba totu nodos Frases capassu ses a fai s'annuu a sa corbata? Tradutziones Frantzesu nœud Ingresu knot Ispagnolu nudo, nuez de Adán Italianu nòdo, pómo d'Adamo Tedescu Knoten, Adamsapfel.

imbógiu , nm: imboju, imbozu Definitzione cosa totu betada apare Sinònimos e contràrios atrepógliu, cugurra, imbodhicu, trobedhu, troboju, trochilla / camàndula, istibba Frases chin sas manos pragadas de checas fungudas isorbo imbojos, peleas, medassas de tramas de iferru Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu enchevêtrement Ingresu tangle Ispagnolu enredo, maraña (f) Italianu grovìglio Tedescu Knoten.

morótulu, morótzulu , nm: morútule, morútulu, murótulu, murútule, murútulu, murútzulu Definitzione cosa ammurigonada, fata coment'e a nodu, a lómboru, a muntonedhu; una genia de gurone tostau chi si faet in sa carre (in sa pedhe); cosa imbodhigada, a logos murútzulu est fintzes pischedha de casu Sinònimos e contràrios bículu, botzichedha, moróculu, morudhu, murúdhulu, tuturru, tutúriche, túturu / lórimu, màtulu / imbodhicu / ttrs. murótzuru Frases unu murútulu de seda, de abes, de casu, de robba 2. li at essidu unu murútulu in su bratzu, zughet sa carena totu a murútulos 3. in buzaca zuchet semper unu murútule de poesias Tradutziones Frantzesu enchevêtrement, entortillement, emmêlement Ingresu tangle Ispagnolu enredo, maraña Italianu grovíglio Tedescu Knäuel, Knoten.

nódu , nm: nou, nudu Definitzione incropada o lobu istrintu de cosa chi faet a acapiare (codriola, ligatzu, fune o àteru) fatu a manera de poderare impare cosas diferentes o medas; foedhandho de sa carena, genia de gurone, de cosighedha tundha chi si faet, coment'e unu giúmburu, o fintzes ingrussadura de is annoigadòrgios o in àteru css. tretu de sa carena (es. in s'ischina) o fintzes de erbas e linnas ue bogant àteru cambu; foedhandho de linnas segadas, mescamente sa linna de su cambu o nae chi ch'est arresurtada in mesu de su truncu o nae prus grussa comente at sighiu a ingrussare: arresurtat a istúturu, faet un'àngulu cun su truncu, e segundhu comente benit segada si paret unu tretu tundhu diferente / erba de chentu nodos = erbastérria (Polygonum aviculare), erba de centus nuus = survache (Equisetum palustre) Sinònimos e contràrios annou, nú / nodule Maneras de nàrrere csn: zenias de nodu: afissu, sizidu o istrintu, lascu, mortu o acugurrau (chi no s'isorbet o malu a isòrbere), curréntile o currente (chi sucurret), biu (de si pòdere isòrbere comente si tirat unu cabu); èssere allorigadu che unu nodu moltu = fatu a unu gantzu, própiu a lóriga; n. in bula = maladia de no ingullire, dispiaghere mannu chi paret de zúghere cosa in bula, fintzas carchi cosa in contràriu chi no si cheret baliare, no si atzetat; su n. o figu de sa bula = itl. pómo di Adamo; n. de s'ischina = vèrtebra; nodos de sa manu, de sos pódhighes, us nudus de us didus = annugradorzos, nògias Frases torro gràssias a Deu chi apo atzapau sos nodos isortos ◊ sa lana si est imbojada e fata a nodu ◊ prendhe a nodu mortu chi no s'isorbat!◊ unu marzane tentu a lobu cricaiat de si fuire, ma prus si moviat e prus su nou istringhiat ◊ si m'at fatu unu nudu in buca de s'istòcomo 2. s’istrinta de manu sua fachiat tracare sos nudos de pódhiches de chie lu saludait 4. su nodu mortu chi aimus fatu in abbratzos si est pro sempre isortu ◊ su nodu de su piantu ti astringhiat sa bula ◊ s'istògomo lu zuto a nodu mortu e in buca no m'intrat alimentu Ètimu ltn. nodus Tradutziones Frantzesu nœud, broussin Ingresu knot Ispagnolu nudo Italianu nòdo, nòcchio Tedescu Knoten.

tintirría , nf Definitzione cucurra, genia de nodighedhu o lobitu chi si faet in su filu tropu atrotigau, si no est istirau a forte Sinònimos e contràrios tzurunga Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu enchevêtrement Ingresu tangle Ispagnolu nudo, enredo Italianu grovìgliolo Tedescu Knoten.

trochigiàre , vrb: atrochillai, trochillai, troghillai, trochizare, troghizare Definitzione imbodhigare a istrintu a inghíriu, a lómboru, coment'e a acapiadura; su si mòvere coment'e a atrotigadura, a iscutuladas; atrotigare, furriare sa cosa o sa chistione Sinònimos e contràrios atrogai, trabojare, trebedhai, trogai, tronnire / folfigiare, fortzicare, profizare / ischirchinare, iscoitai | ctr. stroghillai Frases iap'èssi bófiu trochillai su trinciau cun is didus ◊ dhoi fiat unu coloru troghillau cun d-una píbera ◊ unu caboru si fiat troghillau a sa funi de sa cracida ◊ lompint a unu logu totu tupas de linna manna cun arrampus de orrú chi si troghillant in is cambas de su cuadhu ◊ fiat trochillendisí su concajoni ◊ portant s'arrosàriu trochillau in su brutzu 2. a cussa meurra dhi trochígio sa mola de su tzugu! ◊ ma chie ti cheret, a tie, archili trochizau?! ◊ sa trama est totu trochizada ◊ portat is cambas trochilladas: custu fillu est totu trochillau 3. si est sentia de scendiai e fiat trochillendisí ◊ si trochillat coment'e un'anguidha 4. no mi troghizes sas allegas! Tradutziones Frantzesu envelopper Ingresu to wrap up, to twist Ispagnolu marañar Italianu avviluppare, attorcigliare Tedescu Knoten.

trótzu 1 , nm Definitzione genia de nodu, cosa fata coment'e a nodu Sinònimos e contràrios arrogu, bículu, mudruxone, murudhu, nodu, trónciu Maneras de nàrrere csn: unu t. de salia = carràschiu, ispudu; unu t. de merda = istruntzu, itl. scibala 2. si betaiat su trotzu in sa manu alliscendhe sa màniga de su picu!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu nœud Ingresu knot Ispagnolu nudo Italianu gróppo Tedescu Knoten.

tzurúnga , nf Definitzione cucurra, genia de lobu chi faet unu filu atrotigau meda si no si poderat istirau bene a forte Sinònimos e contràrios ofedhu, tintirria, tulumba Ètimu srdn. Tradutziones Frantzesu noeud Ingresu tangle Ispagnolu nudo, maraña Italianu grovìgliolo Tedescu Knoten.