aggrundhàre , vrb Definitzione
su si pònnere asuta de ccn. cosa candho est proendho
Sinònimos e contràrios
abbigare 1,
apaltare,
apigai,
apogiai,
arrundhare,
crancare,
frànghere
Frases
narat sa zente chi su chercu est dannosu in die de temporale de s'aggrundhare suta de s'àrvure, puite giamat su raju ◊ narant sos betzos mannos chi est malu de s'aggrundhare suta de sa figu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
s'abriter
Ingresu
to shelter
Ispagnolu
refugiarse,
ampararse
Italianu
ripararsi
Tedescu
sich schützen.
amparài , vrb: amparare Definitzione
giare amparu, fàere a manera chi unu no tèngiat dannu, no tèngiat male perunu e antzis tèngiat agiudu
Sinònimos e contràrios
afianzare,
apogiai,
apojai,
guardai
/
agiadai
| ctr.
disamparai
Frases
cussus prus abbandonaus amparadhus tui! ◊ sant'Antoni meu, bos bato una candhela e mi amparades! ◊ ampàrannos che piedosa, coment'e mama amorosa! ◊ a sorres tuas e frades, totu ti los ampares! ◊ beneíghennos e ampara, Segnore!
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
protéger
Ingresu
to protect
Ispagnolu
amparar
Italianu
protèggere,
patrocinare
Tedescu
schützen,
stützen.
badràre , vrb: baldare,
baldiare,
bardare,
bardiare,
fardiare,
vardare Definitzione
atentzionare, giacurare calecuna cosa (es. pàsculu, fintzes gente) chentza ndhe tocare o chi nemos ndhe tochet; colàrendhe a unu o calecuna cosa de unu male, perígulu o dannu
Sinònimos e contràrios
acastiai,
aggordai*,
agguardai,
chistie,
coltoire,
cultodiare,
gardiare,
parpare
/
tentare
/
bigiare risparmiare
/
irghiare
Maneras de nàrrere
csn:
tancas bardiadas = ínnidas, chentza pàschidas, chi no bi ant lassadu intrare bestiàmine pro lassare crèschere s'erba; Deus bardat chi… = fata si…, no bi at perunu bisonzu de…; bardare s'abba, su fritu, su bentu a ccn. = (nadu de traste, de apozu) furriare s'abba, su fritu, su bentu, fàghere a manera chi no ndhe tochet a chie si bi apozat
Frases
seo cundennau a badrare su dinare chi apo male umperau ◊ nàralis chi ti bàrdient sa cria, chi rispetent sos tuos fizighedhos (P.Mura)◊ imparàdemi a rídere chin bois, bardàndhemi che ómine!◊ gira, gira, furriola: de sa binza semus meres candho la baldas tue sola! (P.Casu)◊ sa fémina at bardadu sa fide dai sos ereges ◊ tenia su cunzadu bardiadu pro s'istajone maltrata ◊ totu sa note parentes e amigos ant badrau su mortu
2.
de cussas modas feas ti ndhe balda! ◊ de onzi male ti ndhe bardet Deu! ◊ sas campagnas atentos bardiade dae fogos e furas! ◊ Deus mi bardet de èssere cundennadu! ◊ - Deus bos bardet! - Deus bardet a totus!
3.
Deus bardat chi no siat gasi!…
Tradutziones
Frantzesu
sauvegarder,
protéger
Ingresu
to protect
Ispagnolu
guardar,
proteger
Italianu
salvaguardare,
protèggere,
preservare
Tedescu
schützen.
guardài , vrb: agguardai,
guardare,
guardiae,
guardiai,
guardiare Definitzione
castiare siat po giare atentzione, custodiare e difèndhere, e siat po arrespetare, fàere su dovere; castiare po bíere; fintzes furriare, fàere furriare
Sinònimos e contràrios
acastiai,
aggordai,
amparai,
badrare,
chistie,
coltoire,
cultodiare
/
abbadiai,
castiai
Maneras de nàrrere
csn:
Deus ti ndhe guardet de!… = Deus ti ndhe colet de…; guardai is sentidus = contivizare su sentidu a manera de no adduire a su malu
Frases
si la cheres tènnere guardada, pone sas postas in dogni camminu ◊ àngiulu miu guardadori, guarda s'ànima mia! ◊ cussus funt ladronis e bolint guardiai is àterus! ◊ guarda e difendhe a mie ca m'incumandho a tie!
2.
guarda is festas cumandadas! ◊ de precetu no ne apo guardau
3.
los amus a bíere guardiandhe pro picare sas tratas
4.
custa grotza po guardare s'abba… mancari passet su riu, totu li colat supra! (A.Cucca)
Ètimu
itl.
guardare
Tradutziones
Frantzesu
protéger
Ingresu
to protect
Ispagnolu
guardar,
mirar
Italianu
protèggere
Tedescu
bewachen,
hüten,
bewahren,
schützen.
irgrimàre , vrb: isgrimare,
sgrimai Definitzione
andhare o fàere coment'e po si difèndhere, a s'iscabbúllere
Sinònimos e contràrios
isghermire
Ètimu
spn.
esgrimar
Tradutziones
Frantzesu
se proteger,
se défendre
Ingresu
to shield
Ispagnolu
reparar
Italianu
schermire
Tedescu
schützen.
vardàre , vrb: badrare*,
fardiare,
vardiare Definitzione
atentzionare calecuna cosa (pàsculu, àteru) chentza ndhe tocare o chi neune ndhe tochet, amparare po no àere dannu / pastura vardada = ínnida, chentza pàschida, chi po fàere crèschere s'erba no dhue lassant intrare bestiàmene
Sinònimos e contràrios
acastiai,
aggordai,
agguardai,
chistie,
coltoire,
cultodiare,
gardiare,
parpare,
risparmiare
/
irghiare
Frases
vardianedhu nanchi fipo… ma fipo geo a chèrrere vardiatu! ◊ su cherinzu vene vardat sa vida dae cada assustu ◊ su pastore est a grotza e a cambales po si vardare abba, nie e bentu ◊ sos Sardos semus che unu tazu de anzones chi lu vàrdiant sos marjanes ◊ s'àngelu custode mi vardet e s'àngelu de sa defesa mi defendhat
Tradutziones
Frantzesu
sauvegarder,
préserver
Ingresu
to protect,
to reserve
Ispagnolu
guardar
Italianu
salvaguardare,
preservare,
riservare
Tedescu
schützen,
bewahren.