aggrundhàre , vrb Definizione
su si pònnere asuta de ccn. cosa candho est proendho
Sinonimi e contrari
abbigare 1,
apaltare,
apigai,
apogiai,
arrundhare,
crancare,
frànghere
Frasi
narat sa zente chi su chercu est dannosu in die de temporale de s'aggrundhare suta de s'àrvure, puite giamat su raju ◊ narant sos betzos mannos chi est malu de s'aggrundhare suta de sa figu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'abriter
Inglese
to shelter
Spagnolo
refugiarse,
ampararse
Italiano
ripararsi
Tedesco
sich schützen.
amparài , vrb: amparare Definizione
giare amparu, fàere a manera chi unu no tèngiat dannu, no tèngiat male perunu e antzis tèngiat agiudu
Sinonimi e contrari
afianzare,
apogiai,
apojai,
guardai
/
agiadai
| ctr.
disamparai
Frasi
cussus prus abbandonaus amparadhus tui! ◊ sant'Antoni meu, bos bato una candhela e mi amparades! ◊ ampàrannos che piedosa, coment'e mama amorosa! ◊ a sorres tuas e frades, totu ti los ampares! ◊ beneíghennos e ampara, Segnore!
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
protéger
Inglese
to protect
Spagnolo
amparar
Italiano
protèggere,
patrocinare
Tedesco
schützen,
stützen.
badràre , vrb: baldare,
baldiare,
bardare,
bardiare,
fardiare,
vardare Definizione
atentzionare, giacurare calecuna cosa (es. pàsculu, fintzes gente) chentza ndhe tocare o chi nemos ndhe tochet; colàrendhe a unu o calecuna cosa de unu male, perígulu o dannu
Sinonimi e contrari
acastiai,
aggordai*,
agguardai,
chistie,
coltoire,
cultodiare,
gardiare,
parpare
/
tentare
/
bigiare risparmiare
/
irghiare
Modi di dire
csn:
tancas bardiadas = ínnidas, chentza pàschidas, chi no bi ant lassadu intrare bestiàmine pro lassare crèschere s'erba; Deus bardat chi… = fata si…, no bi at perunu bisonzu de…; bardare s'abba, su fritu, su bentu a ccn. = (nadu de traste, de apozu) furriare s'abba, su fritu, su bentu, fàghere a manera chi no ndhe tochet a chie si bi apozat
Frasi
seo cundennau a badrare su dinare chi apo male umperau ◊ nàralis chi ti bàrdient sa cria, chi rispetent sos tuos fizighedhos (P.Mura)◊ imparàdemi a rídere chin bois, bardàndhemi che ómine!◊ gira, gira, furriola: de sa binza semus meres candho la baldas tue sola! (P.Casu)◊ sa fémina at bardadu sa fide dai sos ereges ◊ tenia su cunzadu bardiadu pro s'istajone maltrata ◊ totu sa note parentes e amigos ant badrau su mortu
2.
de cussas modas feas ti ndhe balda! ◊ de onzi male ti ndhe bardet Deu! ◊ sas campagnas atentos bardiade dae fogos e furas! ◊ Deus mi bardet de èssere cundennadu! ◊ - Deus bos bardet! - Deus bardet a totus!
3.
Deus bardat chi no siat gasi!…
Traduzioni
Francese
sauvegarder,
protéger
Inglese
to protect
Spagnolo
guardar,
proteger
Italiano
salvaguardare,
protèggere,
preservare
Tedesco
schützen.
guardài , vrb: agguardai,
guardare,
guardiae,
guardiai,
guardiare Definizione
castiare siat po giare atentzione, custodiare e difèndhere, e siat po arrespetare, fàere su dovere; castiare po bíere; fintzes furriare, fàere furriare
Sinonimi e contrari
acastiai,
aggordai,
amparai,
badrare,
chistie,
coltoire,
cultodiare
/
abbadiai,
castiai
Modi di dire
csn:
Deus ti ndhe guardet de!… = Deus ti ndhe colet de…; guardai is sentidus = contivizare su sentidu a manera de no adduire a su malu
Frasi
si la cheres tènnere guardada, pone sas postas in dogni camminu ◊ àngiulu miu guardadori, guarda s'ànima mia! ◊ cussus funt ladronis e bolint guardiai is àterus! ◊ guarda e difendhe a mie ca m'incumandho a tie!
2.
guarda is festas cumandadas! ◊ de precetu no ne apo guardau
3.
los amus a bíere guardiandhe pro picare sas tratas
4.
custa grotza po guardare s'abba… mancari passet su riu, totu li colat supra! (A.Cucca)
Etimo
itl.
guardare
Traduzioni
Francese
protéger
Inglese
to protect
Spagnolo
guardar,
mirar
Italiano
protèggere
Tedesco
bewachen,
hüten,
bewahren,
schützen.
irgrimàre , vrb: isgrimare,
sgrimai Definizione
andhare o fàere coment'e po si difèndhere, a s'iscabbúllere
Sinonimi e contrari
isghermire
Etimo
spn.
esgrimar
Traduzioni
Francese
se proteger,
se défendre
Inglese
to shield
Spagnolo
reparar
Italiano
schermire
Tedesco
schützen.
vardàre , vrb: badrare*,
fardiare,
vardiare Definizione
atentzionare calecuna cosa (pàsculu, àteru) chentza ndhe tocare o chi neune ndhe tochet, amparare po no àere dannu / pastura vardada = ínnida, chentza pàschida, chi po fàere crèschere s'erba no dhue lassant intrare bestiàmene
Sinonimi e contrari
acastiai,
aggordai,
agguardai,
chistie,
coltoire,
cultodiare,
gardiare,
parpare,
risparmiare
/
irghiare
Frasi
vardianedhu nanchi fipo… ma fipo geo a chèrrere vardiatu! ◊ su cherinzu vene vardat sa vida dae cada assustu ◊ su pastore est a grotza e a cambales po si vardare abba, nie e bentu ◊ sos Sardos semus che unu tazu de anzones chi lu vàrdiant sos marjanes ◊ s'àngelu custode mi vardet e s'àngelu de sa defesa mi defendhat
Traduzioni
Francese
sauvegarder,
préserver
Inglese
to protect,
to reserve
Spagnolo
guardar
Italiano
salvaguardare,
preservare,
riservare
Tedesco
schützen,
bewahren.