citíu , pps, agt Definitzione
de citire; chi si est chellau, chi no est naendho nudha
Sinònimos e contràrios
cagliadu,
citu,
múdrigu,
mudu
Maneras de nàrrere
csn:
a sa citia = a sa muda, chentza faedhare; citiu che muru = mudu che croca
2.
funt citius citius che canis aperdiaus!
Tradutziones
Frantzesu
silencieux
Ingresu
silent,
hissed
Ispagnolu
callado
Italianu
zittito,
zitto
Tedescu
still.
múdrigu , agt: mútricu,
mútriu Definitzione
chi no est foedhandho, chi no bolet foedhare, chi no s'intendhet / paràresi múdrigu = citirisí, callàresi
Sinònimos e contràrios
cagliadu,
citiu,
mudu
Frases
a su fraschedhu de su vinu l'apo datu duos vasos mútrios… pro no si n'abbitzare cudhe
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
silencieux
Ingresu
silent
Ispagnolu
callado
Italianu
zitto
Tedescu
still.
múdu , agt, nm, iscl: muru 1,
mutu Definitzione
chi o chie abbarrat citiu, no foedhat o no podet foedhare; órdine de citire, de chellare
Sinònimos e contràrios
cagliadu,
citiu,
illimbadu,
múdrigu,
múdulu 1
/
ciaibbu!,
múcicu!,
mutu!
Maneras de nàrrere
csn:
paràresi m., a sa muda = abarrai citiu, sentza de bolli fuedhai; callàresi m. = citirisí; arreare, istare o fàghere a sa muda = sentza de fuedhai, citius; m. che croca, che truncu, che lódhuru = citiu própiu, chi no fuedhat nudha; mudu che càssia friscada = chi no iscóbiat nudha; m. che unu caboru = nadu de unu chi no faedhat ma pagu bi at de si fidare; arriu mudu (nadu in suspu de unu) = chi o chini fait asuta, cun trassa, no fuedhat ma fait; s'abba muda = zenia de meighina pro sa timoria
Frases
si che andhat mudu che cotighina ◊ bisonzat de lassare totu pro lu fàchere istare mutu ◊ cussu cristianu est mutu dae nàschita ◊ deo puru mi so istadu mudu ◊ candho ant bidu a nois si sunt callados mudos ◊ chi s'istent mudas cussas!
2.
sos mudos no podent faedhare ◊ faedhat pagu: lu creia mudu!
3.
tue ista mudu, chi no ndh'ischis de nudha! ◊ tue mudu, faedha candho píssiat sa pudha!
4.
ca fit ómine de savímene, chin pacas paràulas vene natas los poniat totu a sa muta ◊ citidí a sa muda! ◊ a sa muda piango a s'ispramada ◊ sa zente est abbaitandhesilu a sa muta ◊ si citeis a sa muda?!
Sambenados e Provèrbios
smb:
Mudu
/
prb:
riu mudu, trazadore! ◊ cane mudu, mossa manna!
Ètimu
ltn.
mutus
Tradutziones
Frantzesu
muet,
silencieux,
silence!,
tais-toi!,
taisez-vous!
Ingresu
mute,
keep quiet!
Ispagnolu
mudo,
callado,
¡silencio!,
¡mutis!
Italianu
muto,
zitto,
silènzio!
Tedescu
stumm,
Stumme,
still,
still!,
Ruhe!.
paràdu , pps, agt: parau Definitzione
de parare; chi est firmu firmu, chi no si movet nudha, fintzes chi est coment'e ammammalucau, incantau / èssiri o istai a origa parada = iscurtandho, a origas allutas
Sinònimos e contràrios
ammanitzadu,
frimmu,
immarmuradu,
postu,
prontu
Frases
in dainanti de su letu si mi est parada una fémina: a berevicu mi pariat mamma
2.
su bentu distruet cantu agatat paradu in dainanti ◊ e deo cun totu s'ànima parada intendhia s'istória famosa (A.Casula)◊ andha currendhe, no istes parada! ◊ setzi, gei no as a tenni su trobaxu parau! ◊ totu mi tocaiant e deo marmuradu, paradu coment'a un'istatua! ◊ beni a papai, no depu abarrai a mesa parada a totu dí! ◊ sa gatu si li fit acurtzianne a farrancas paratas ◊ fuedhit abbellu, ca cussu est sempri a origa parada!
Tradutziones
Frantzesu
immobile
Ingresu
motionless
Ispagnolu
parado
Italianu
férmo,
immòbile
Tedescu
unbeweglich,
bewegungslos,
still.
pàsidu , agt: pàsinu 1,
pàsiru,
pàsitu,
pàssidu 1 Definitzione
chi si movet abbellu, chentza brínchidos e ne iscutuladas, chi est a s'assentada faendho ccn. cosa, agiummai coment'e firmu; nau de una fortza, chi no est tropu forte, brandha
Sinònimos e contràrios
assulenu,
glianu,
pianu 1,
pràtinu,
séliu
Frases
sas àbbilas pàsidas chena trinnighinzu atraessant s'aera ◊ cadebai arratza de mari pàsidu, mancu si movit! ◊ pàsidu est su riu in logos paris ◊ su trenu curret prus pàsidu de su purma ◊ custu cadhu est pàsidu in s'andhare
2.
diventadu ricu pàssidu, sa zente at comintzadu a dare cràculu a s'anticu massaju
3.
sa pingiada ponidha a fogu pàsiru! ◊ custu pani est cotu a fogu tropu pàsiru
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
paisible,
placide,
modéré
Ingresu
quiet,
moderate
Ispagnolu
tranquilo,
sosegado,
moderado
Italianu
calmo,
plàcido,
moderato
Tedescu
ruhig,
still,
mäßig.
piotibióti , avb Definitzione
a piotu a piotu, a peutu a peutu, andhandho deasi abbellu de no si fàere ne bíere e ne intèndhere
Sinònimos e contràrios
brainubbràinu,
fratinavràtina,
piotu,
pitoubitou
Frases
piotibioti s'est incarau a su palàtziu ◊ sentza de fai sonu, piotibioti, nci fut essiu a pratza
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
silencieusement
Ingresu
silently
Ispagnolu
sigilosamente
Italianu
silenziosaménte
Tedescu
leise,
still.