Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

cogúzu , nm: cucuzu, cuguzu Definition totu su chi serbit a cuguzare, ammontare, fintzes a bestire; in su foedhóngiu, cosa nada in cobertantza, chi no si cumprendhet luego; genia de fogighedha o camisa chi portant imbodhigada is granos de una css. ispiga, e fintzes su granu etotu imbodhigau / faedhare in cuguzu = fuedhai in crobetàntzia, de una manera chi no si cumprendhet dereta, de pàrrere una cosa candho est un’àtera Synonyms e antonyms acavannu, ammuntolzu, assacarru, coberta, cucutzura, cubutóngiu, cugutzadorza, cugutzóngiu, cuzicura, incarralzu / crobetàntzia Sentences faghendhe de su letu sa grabbada a coguzu li ponet sa banita, a istèrrere li ponet sa fressada! Etymon srd. Translations French couverture, tout ce qui sert à couvrir English covering Spanish cobertura Italian copertura, tutto ciò che serve a coprire German Decke.

coilàrza, coilàtza , nf, nm: cubilarja, cuilàglia, cuilàrgia, cuilarza, cuilarzu, cuilarxa, cuilarxu, cuilatza, cuilaxa, curiatza Definition tretu, logu inue totu a fúrriu si dhue faet o ant fatu acorru po bestiàmene, passiale, cuile, e fintzes sa mindha ue si ponet su cuile; logu alladamingiau, grassu ca dhue fut su cuile; coilarza est fintzes sa tana de su lèpere / fàghere cuilarza = pònnere bestiàmene a pàschere, a crocare, po ingrassare sa terra Synonyms e antonyms coibi, pastoritzale Sentences cue est logu de pastoriu e de cuilarzos ◊ nche colaiat su tempus pulindhe sa cubilarja ◊ no t'ispundas atesu de cuilarxa ca cussu ti bolit ispitzulai! ◊ eus fatu s'abbisita de is cuilarxus de sa cussòrgia Scientific Terminology pst Etymon srd. Translations French terrain où il y a des enceintes pour les animaux English corral Spanish terreno donde hay apriscos Italian terréno dóve insistono i recinti per il bestiame German Viehpferch.

coligóli 1 , nm Definition genia de mustajone o mamutzone po giagarare crunculleos e àteros pigiones (e fintzes mamutzone de carrasegare) Synonyms e antonyms furriadolza, mustagione, tzacarradroxa Sentences a carrasegare fiat bestiu de coligoli ◊ pighiaus su coligoli a sos ballos Etymon srd. Translations French épouvantail à moineaux English scarecrow Spanish espantajo Italian cacciapàsseri German Vogelscheuche.

commissiòne , nf: commissioni, cummassioni, cumissioni Definition prus che àteru, cuncordu de personas postas po calecunu incàrrigu (es. po averguare is cunditziones de unu malàidu, unu progetu, dimandhas e àteru); fintzes imperju, faina chi si faet mescamente a cumandhu de ccn., segurtade o arresposta a calecuna cosa chi unu at dimandhau Synonyms e antonyms cumandhu, masione Sentences sa commissione de sa Comuna at aprovadu sos prozetos de sas domos ◊ si est reunida sa commissione de sos esàminos 2. mi depint torrai commissioni notesta Etymon itl. Translations French commission, tâche, chose à faire English commission, errand Spanish comisión, recado Italian commissióne German Kommission.

comogòmo , avb Definition immoi immoi, calecunu minutu faet deasi pag'ora de no pòdere nàrrere tandho), ma fintzes própriu in custu momentu Synonyms e antonyms antoras, issara, maitotu, paghessora, tandhodandho Sentences nos namus peràulas mai nadas, nàschidas comogomo intro de su coro ◊ che est essidu comogomo: azummai faghiaizis paris isse essindhe e tue intrendhe ◊ comogomo fis rindhe e como ses pranghindhe: ello macu ses?! ◊ comogomo ses a mesudie e luego a sero! 2. l'apo connota sempre malàida, cussa fémina: comogomo at a sanare, issa!… Etymon srd. Translations French il y a un instant English just now Spanish hace poco Italian un àttimo fà, testé German jetzt gleich.

concamòru , nm: conchemoro, conchimoro Definition genia de pigione a conca niedha; custu matessi númene dhu narant a calecun'àteru pigionedhu chi si assimbígiat: a su sartiaredhu e a su imbecidha o ogu de bòi Synonyms e antonyms beranile, conchinighedhu Sentences fatuvatu li sighint su canàriu, birdarolu, calandra e conchemoro (P.Cau) Scientific Terminology pzn, sylvia atricapilla pauluccii, s. melanocephala Etymon srd. Translations French fauvette à tête noire English blackcap Spanish curruca Italian capinéra, occhiocòtto German Grasmücke.

concanièdha , nf Synonyms e antonyms conchinighedhu, podhedha 1, sodraedhu Scientific Terminology pzn Etymon srd. Translations French fauvette à tête noire English blackcap Spanish curruca Italian capinéra German Grasmücke.

conchinighédhu , nm Definition genia de pigione, su conca de moru (su mascu) Synonyms e antonyms beranile, concaniedha, concamoru, filomena, muschita Sentences su conchinighedhu bragheri, ifertzit, chin tramas de sole, su cantu de s'impreu chin notas festosas chi tocant su coro (F.Satta) Scientific Terminology pzn, sylvia atricapilla pauluccii Etymon srd. Translations French fauvette à tête noire English blackcap Spanish curruca Italian capinéra German Grasmücke.

còntra 1 , nf: cronta 2, cronte Definition logu artu, atza, oru de unu monte ue faet a iscrébigu, fintzes su muru de unu putzu; pedra manna, orroca, muntone de pedra Synonyms e antonyms bica, monte / roca Sentences sa sírcia àrtziat plena de àcua e tui incarendidí in sa cronta ti miras in funtana ◊ un'ómine ndh'est istupau de una cronta 2. poita custa cronta chi una dí fiat pani no si lassat prus cumossai? ◊ una perda ndi est arruta de una contra ◊ e cumenti ti dha passas cuendididha in cussas crontas? ◊ iat pensai de pigai a sa cronte po s'impostai a candu passàt calincunu sirbone Scientific Terminology slg Translations French contrefort, falaise à pic English edge, protrusion, vertical side Spanish saliente Italian sporgènza, spónda o paréte a picco, contraffòrte German Vorsprung, Überhang, Strebemauer.

cóntzu , nm Definition genia de lentza po piscare Synonyms e antonyms palamitu Scientific Terminology ans Etymon itl.s conzu Translations French ligne à pêcher English boulter Spanish clase de hilo para pescar Italian palàmito German Langleine.

córdula , nf: Definition s'istentina de unu pegus mescamente piticu filada, a imbodhigadura, cun àteros orrugos de matzàmene (bentre, cordule, orrugu de napa, àteru) e poi cota a orrostu o, si est pegus mannu, iscotada e apustis orrustia o fata a cassola / fai sa córdula a sa musca = èssere limidos, susuncus Synonyms e antonyms codra Scientific Terminology mng Etymon srd. Translations French tresse de boyaux servant à faire rôtir English gut plait prepared to be roasted Spanish trenza, madeja, revoltillo, mazo Italian tréccia di intestini per arròsti German Darmflechte zum Braten.

corrédhu , nm Definition min. de corru; istugighedhu de corru, cun su tapu, po dhue pònnere su tebbacu; istúgiu po chistire paperis; genia de tassa po bufare, de corru; genia de imbodhigadura de is pilos, petonaos a manera de fàere coment'e unu corru curtzu; fintzes una genia de pentzamentu o ravinu malu a iscutulare Synonyms e antonyms corritedhu / corredha, corrigale 2. a su maridu lu cumannaiat a bacheta e lu faghiat pisciare in corredhu ◊ a tabbacare de su corredhu meu chie bi at a pònnere maledade?! Surnames and Proverbs smb: Correddu / prb: cartas cantant in corredhu Scientific Terminology stz Translations French étui à corne English horn-case Spanish estuche de cuerno Italian astùccio di còrno German Hornfutteral.

covacúra , nf Definition totu su chi si podet pònnere a covecu, po ammontu a calecuna cosa Synonyms e antonyms acavannu, ammantadroxu, assacarru, carrarzura, coberta, coguzu, cubutóngiu, cucutzura, cugutzadorza Sentences betare una cosa a covacura Etymon srd. Translations French couverture, tout ce qui sert à couvrir English coverings Spanish todo lo que cubre Italian tutto ciò che può servire per coprire German Decke.

coxíbi, coxíli , agt Definition nau prus che àteru de laore, chi est de còere, bonu po còere; chi est de bonu cotu; nau de ccn., chi si lassat pigare comente bolent is àteros, chi adduit tropu a s'àteru Synonyms e antonyms coidore, coili 1 | ctr. gremedhu Sentences loris coxibis sunt totu sos laores bonos a còghere pro sa zente gai etotu comente si collint, chentza maghinados: fae, prisuci, basoludundhu, e gai Etymon ltn. cocibilis Translations French facile à cuire English something to cook, that is easy to cook Spanish para cocer Italian da cuòcere, che cuoce facilmente, cottóio German zum Kochen, einfach zu kochen.

crabíle, crabíli , nm: crapile Definition acorru po is crabas, su passiale inue crocant is crabas e fintzes su cuile de su crabàrgiu Sentences a s'apedhu de sos canes su craparju est iscampiau dae s'alapinna a cara a su crapile pro aberguare Scientific Terminology pst Etymon ltn. caprile Translations French étable à chèvres English goatfold Spanish cabreriza Italian caprile German Ziegenstall.

crastinadòre , agt Definition chi tirat agoa, a longas Synonyms e antonyms coilongu, coizosu Translations French qui remet à un autre temps English deferred Spanish rezagante Italian procrastinatóre German wer verschiebt.

creàri , vrb: criai 1 Definition serrare a crae, friscare un'apertura Synonyms e antonyms acràere, acraitare, afriscare, clare, imbarcionai, incraedhae, increari | ctr. screari, scriedhai Sentences cria s'enna debressi! ◊ no potzu fai su letu ca sa sala est criada! ◊ sa buca sua oi est unu portali criau Etymon srd. Translations French fermer à clef English to lock Spanish trancar Italian chiùdere a chiave German verschließen.

crébida , nf, avb Definition su crepare, su èssere crepandho, nau prus che àteru de su èssere tzatzaos a meda, a tropu, fintzes a ndhe lassare / èssere a c. = àere manigadu tropu, a bentre crebendhe de su tropu mànigu Synonyms e antonyms crebaentre, révudu Sentences in su campu sa robba est a crébida dai s'erva chi bi est! (G.Ruju)◊ sos porcos sunt a crébida dai sa landhe ◊ in su coju si sunt fatos totu a crébida Etymon srd. Translations French à claquer, à crever English bursting point (to eat to) Spanish hartazgo, hartazón Italian crepapància German unmäßig.

crinúdu , agt Definition chi portat sa crinera, nau de is cometas / istella crinuda = istedhu coudu, itl. stélla chiomata Synonyms e antonyms criniu Etymon srd. Translations French à l'épaisse crinière English horsehaired Spanish barbato, crinito Italian crinito German geschweift.

crismèra , nf Definition s'istugighedhu ue si chistit s'ogiusantu Scientific Terminology stz Etymon ctl., spn. crismera Translations French burette destinée à contenir les saintes huiles English holy oil vessel Spanish crismera Italian vasetto dell'òlio santo German Salbölgefäß.