cogúzu , nm: cucuzu, cuguzu Definizione totu su chi serbit a cuguzare, ammontare, fintzes a bestire; in su foedhóngiu, cosa nada in cobertantza, chi no si cumprendhet luego; genia de fogighedha o camisa chi portant imbodhigada is granos de una css. ispiga, e fintzes su granu etotu imbodhigau / faedhare in cuguzu = fuedhai in crobetàntzia, de una manera chi no si cumprendhet dereta, de pàrrere una cosa candho est un’àtera Sinonimi e contrari acavannu, ammuntolzu, assacarru, coberta, cucutzura, cubutóngiu, cugutzadorza, cugutzóngiu, cuzicura, incarralzu / crobetàntzia Frasi faghendhe de su letu sa grabbada a coguzu li ponet sa banita, a istèrrere li ponet sa fressada! Etimo srd. Traduzioni Francese couverture, tout ce qui sert à couvrir Inglese covering Spagnolo cobertura Italiano copertura, tutto ciò che serve a coprire Tedesco Decke.

coilàrza, coilàtza , nf, nm: cubilarja, cuilàglia, cuilàrgia, cuilarza, cuilarzu, cuilarxa, cuilarxu, cuilatza, cuilaxa, curiatza Definizione tretu, logu inue totu a fúrriu si dhue faet o ant fatu acorru po bestiàmene, passiale, cuile, e fintzes sa mindha ue si ponet su cuile; logu alladamingiau, grassu ca dhue fut su cuile; coilarza est fintzes sa tana de su lèpere / fàghere cuilarza = pònnere bestiàmene a pàschere, a crocare, po ingrassare sa terra Sinonimi e contrari coibi, pastoritzale Frasi cue est logu de pastoriu e de cuilarzos ◊ nche colaiat su tempus pulindhe sa cubilarja ◊ no t'ispundas atesu de cuilarxa ca cussu ti bolit ispitzulai! ◊ eus fatu s'abbisita de is cuilarxus de sa cussòrgia Terminologia scientifica pst Etimo srd. Traduzioni Francese terrain où il y a des enceintes pour les animaux Inglese corral Spagnolo terreno donde hay apriscos Italiano terréno dóve insistono i recinti per il bestiame Tedesco Viehpferch.

coligóli 1 , nm Definizione genia de mustajone o mamutzone po giagarare crunculleos e àteros pigiones (e fintzes mamutzone de carrasegare) Sinonimi e contrari furriadolza, mustagione, tzacarradroxa Frasi a carrasegare fiat bestiu de coligoli ◊ pighiaus su coligoli a sos ballos Etimo srd. Traduzioni Francese épouvantail à moineaux Inglese scarecrow Spagnolo espantajo Italiano cacciapàsseri Tedesco Vogelscheuche.

commissiòne , nf: commissioni, cummassioni, cumissioni Definizione prus che àteru, cuncordu de personas postas po calecunu incàrrigu (es. po averguare is cunditziones de unu malàidu, unu progetu, dimandhas e àteru); fintzes imperju, faina chi si faet mescamente a cumandhu de ccn., segurtade o arresposta a calecuna cosa chi unu at dimandhau Sinonimi e contrari cumandhu, masione Frasi sa commissione de sa Comuna at aprovadu sos prozetos de sas domos ◊ si est reunida sa commissione de sos esàminos 2. mi depint torrai commissioni notesta Etimo itl. Traduzioni Francese commission, tâche, chose à faire Inglese commission, errand Spagnolo comisión, recado Italiano commissióne Tedesco Kommission.

comogòmo , avb Definizione immoi immoi, calecunu minutu faet deasi pag'ora de no pòdere nàrrere tandho), ma fintzes própriu in custu momentu Sinonimi e contrari antoras, issara, maitotu, paghessora, tandhodandho Frasi nos namus peràulas mai nadas, nàschidas comogomo intro de su coro ◊ che est essidu comogomo: azummai faghiaizis paris isse essindhe e tue intrendhe ◊ comogomo fis rindhe e como ses pranghindhe: ello macu ses?! ◊ comogomo ses a mesudie e luego a sero! 2. l'apo connota sempre malàida, cussa fémina: comogomo at a sanare, issa!… Etimo srd. Traduzioni Francese il y a un instant Inglese just now Spagnolo hace poco Italiano un àttimo fà, testé Tedesco jetzt gleich.

concamòru , nm: conchemoro, conchimoro Definizione genia de pigione a conca niedha; custu matessi númene dhu narant a calecun'àteru pigionedhu chi si assimbígiat: a su sartiaredhu e a su imbecidha o ogu de bòi Sinonimi e contrari beranile, conchinighedhu Frasi fatuvatu li sighint su canàriu, birdarolu, calandra e conchemoro (P.Cau) Terminologia scientifica pzn, sylvia atricapilla pauluccii, s. melanocephala Etimo srd. Traduzioni Francese fauvette à tête noire Inglese blackcap Spagnolo curruca Italiano capinéra, occhiocòtto Tedesco Grasmücke.

concanièdha , nf Sinonimi e contrari conchinighedhu, podhedha 1, sodraedhu Terminologia scientifica pzn Etimo srd. Traduzioni Francese fauvette à tête noire Inglese blackcap Spagnolo curruca Italiano capinéra Tedesco Grasmücke.

conchinighédhu , nm Definizione genia de pigione, su conca de moru (su mascu) Sinonimi e contrari beranile, concaniedha, concamoru, filomena, muschita Frasi su conchinighedhu bragheri, ifertzit, chin tramas de sole, su cantu de s'impreu chin notas festosas chi tocant su coro (F.Satta) Terminologia scientifica pzn, sylvia atricapilla pauluccii Etimo srd. Traduzioni Francese fauvette à tête noire Inglese blackcap Spagnolo curruca Italiano capinéra Tedesco Grasmücke.

còntra 1 , nf: cronta 2, cronte Definizione logu artu, atza, oru de unu monte ue faet a iscrébigu, fintzes su muru de unu putzu; pedra manna, orroca, muntone de pedra Sinonimi e contrari bica, monte / roca Frasi sa sírcia àrtziat plena de àcua e tui incarendidí in sa cronta ti miras in funtana ◊ un'ómine ndh'est istupau de una cronta 2. poita custa cronta chi una dí fiat pani no si lassat prus cumossai? ◊ una perda ndi est arruta de una contra ◊ e cumenti ti dha passas cuendididha in cussas crontas? ◊ iat pensai de pigai a sa cronte po s'impostai a candu passàt calincunu sirbone Terminologia scientifica slg Traduzioni Francese contrefort, falaise à pic Inglese edge, protrusion, vertical side Spagnolo saliente Italiano sporgènza, spónda o paréte a picco, contraffòrte Tedesco Vorsprung, Überhang, Strebemauer.

cóntzu , nm Definizione genia de lentza po piscare Sinonimi e contrari palamitu Terminologia scientifica ans Etimo itl.s conzu Traduzioni Francese ligne à pêcher Inglese boulter Spagnolo clase de hilo para pescar Italiano palàmito Tedesco Langleine.

córdula , nf: Definizione s'istentina de unu pegus mescamente piticu filada, a imbodhigadura, cun àteros orrugos de matzàmene (bentre, cordule, orrugu de napa, àteru) e poi cota a orrostu o, si est pegus mannu, iscotada e apustis orrustia o fata a cassola / fai sa córdula a sa musca = èssere limidos, susuncus Sinonimi e contrari codra Terminologia scientifica mng Etimo srd. Traduzioni Francese tresse de boyaux servant à faire rôtir Inglese gut plait prepared to be roasted Spagnolo trenza, madeja, revoltillo, mazo Italiano tréccia di intestini per arròsti Tedesco Darmflechte zum Braten.

corrédhu , nm Definizione min. de corru; istugighedhu de corru, cun su tapu, po dhue pònnere su tebbacu; istúgiu po chistire paperis; genia de tassa po bufare, de corru; genia de imbodhigadura de is pilos, petonaos a manera de fàere coment'e unu corru curtzu; fintzes una genia de pentzamentu o ravinu malu a iscutulare Sinonimi e contrari corritedhu / corredha, corrigale 2. a su maridu lu cumannaiat a bacheta e lu faghiat pisciare in corredhu ◊ a tabbacare de su corredhu meu chie bi at a pònnere maledade?! Cognomi e Proverbi smb: Correddu / prb: cartas cantant in corredhu Terminologia scientifica stz Traduzioni Francese étui à corne Inglese horn-case Spagnolo estuche de cuerno Italiano astùccio di còrno Tedesco Hornfutteral.

covacúra , nf Definizione totu su chi si podet pònnere a covecu, po ammontu a calecuna cosa Sinonimi e contrari acavannu, ammantadroxu, assacarru, carrarzura, coberta, coguzu, cubutóngiu, cucutzura, cugutzadorza Frasi betare una cosa a covacura Etimo srd. Traduzioni Francese couverture, tout ce qui sert à couvrir Inglese coverings Spagnolo todo lo que cubre Italiano tutto ciò che può servire per coprire Tedesco Decke.

coxíbi, coxíli , agt Definizione nau prus che àteru de laore, chi est de còere, bonu po còere; chi est de bonu cotu; nau de ccn., chi si lassat pigare comente bolent is àteros, chi adduit tropu a s'àteru Sinonimi e contrari coidore, coili 1 | ctr. gremedhu Frasi loris coxibis sunt totu sos laores bonos a còghere pro sa zente gai etotu comente si collint, chentza maghinados: fae, prisuci, basoludundhu, e gai Etimo ltn. cocibilis Traduzioni Francese facile à cuire Inglese something to cook, that is easy to cook Spagnolo para cocer Italiano da cuòcere, che cuoce facilmente, cottóio Tedesco zum Kochen, einfach zu kochen.

crabíle, crabíli , nm: crapile Definizione acorru po is crabas, su passiale inue crocant is crabas e fintzes su cuile de su crabàrgiu Frasi a s'apedhu de sos canes su craparju est iscampiau dae s'alapinna a cara a su crapile pro aberguare Terminologia scientifica pst Etimo ltn. caprile Traduzioni Francese étable à chèvres Inglese goatfold Spagnolo cabreriza Italiano caprile Tedesco Ziegenstall.

crastinadòre , agt Definizione chi tirat agoa, a longas Sinonimi e contrari coilongu, coizosu Traduzioni Francese qui remet à un autre temps Inglese deferred Spagnolo rezagante Italiano procrastinatóre Tedesco wer verschiebt.

creàri , vrb: criai 1 Definizione serrare a crae, friscare un'apertura Sinonimi e contrari acràere, acraitare, afriscare, clare, imbarcionai, incraedhae, increari | ctr. screari, scriedhai Frasi cria s'enna debressi! ◊ no potzu fai su letu ca sa sala est criada! ◊ sa buca sua oi est unu portali criau Etimo srd. Traduzioni Francese fermer à clef Inglese to lock Spagnolo trancar Italiano chiùdere a chiave Tedesco verschließen.

crébida , nf, avb Definizione su crepare, su èssere crepandho, nau prus che àteru de su èssere tzatzaos a meda, a tropu, fintzes a ndhe lassare / èssere a c. = àere manigadu tropu, a bentre crebendhe de su tropu mànigu Sinonimi e contrari crebaentre, révudu Frasi in su campu sa robba est a crébida dai s'erva chi bi est! (G.Ruju)◊ sos porcos sunt a crébida dai sa landhe ◊ in su coju si sunt fatos totu a crébida Etimo srd. Traduzioni Francese à claquer, à crever Inglese bursting point (to eat to) Spagnolo hartazgo, hartazón Italiano crepapància Tedesco unmäßig.

crinúdu , agt Definizione chi portat sa crinera, nau de is cometas / istella crinuda = istedhu coudu, itl. stélla chiomata Sinonimi e contrari criniu Etimo srd. Traduzioni Francese à l'épaisse crinière Inglese horsehaired Spagnolo barbato, crinito Italiano crinito Tedesco geschweift.

crismèra , nf Definizione s'istugighedhu ue si chistit s'ogiusantu Terminologia scientifica stz Etimo ctl., spn. crismera Traduzioni Francese burette destinée à contenir les saintes huiles Inglese holy oil vessel Spagnolo crismera Italiano vasetto dell'òlio santo Tedesco Salbölgefäß.

«« Cerca di nuovo