ruspièdha , nf Definizione
saliedha chi essit in buca candho si pentzat a calecuna cosa de papare licàngia, chi praghet
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
eau à la bouche
Inglese
mouth water
Spagnolo
boca agua (hacérsele la)
Italiano
acquolina
Tedesco
Wasser das im Mund läuft (Appetit).
sabunadòra , nf: samunadora Definizione
fémina, o màchina, chi sàmunat s'orrobba, fémina samunandho
Sinonimi e contrari
labadora,
lavandera,
lessiera
Frasi
ndhe fia istracu de l'intèndhere afolfighèndhemi su bighinadu cun sas sabunadoras (G.Ruggiu)◊ oe tenes cumbénios in domo coment'e frigoríferu e samunadora
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
blanchisseuse,
machine à laver
Inglese
laundress,
fishwife,
washing machine
Spagnolo
lavandera,
lavadora
Italiano
lavandàia,
lavatrìce
Tedesco
Waschfrau,
Waschmaschine.
salibèdhas , nf pl Definizione
salias longas, sa salia chi essit pentzandho o castiandho cosas bonas de papare
Traduzioni
Francese
eau à la bouche
Inglese
mouth water
Spagnolo
saliva,
agua
Italiano
acquolina (in bócca)
Tedesco
Speichel im Mund zusammenlaufen) (Wasser).
samunàda , nf Definizione
su samunare
Sinonimi e contrari
labada,
sapunada,
sciacuada
Frasi
dadi una samunada, ca ses totu brutu! ◊ dogni samunada leat su pizu sou
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
passer à l'eau
Inglese
wash
Spagnolo
lavado
Italiano
lavata
Tedesco
Waschen.
sarràcu , nm: serrache,
serracru,
serracu Definizione
aina a lama larga o istrinta, a dentes a una parte, po segare linna, pudare, de pigare a una manu / bogai is dentis a su s. = acutzare su serracu
Sinonimi e contrari
serrúciu
Frasi
una dí, mi contàt sa mamma, nanca nc'iat donau sa conca a unu serracu e si fut totu sciguriau! ◊ custu cane mi fit ammustranne cudhas sannas chi pariant unu serracu!
Terminologia scientifica
ans
Etimo
ctl.
xarrac, xerrac
Traduzioni
Francese
égoïne,
scie à main
Inglese
ripsaw
Spagnolo
serrucho
Italiano
segàccio,
gattùccio
Tedesco
Fuchsschwanz,
Lochsäge.
sarròne, sarròni, sarrónu , nm: serrone,
serroni Definizione
genia de serra manna mancai de metro e mesu, a lama larga meda, a duas mànigas, de pigare a una manu ma in duos po segare o isperrare truncos mannos, linna grussa meda (ma fintzes serra pitica de pigare a solos a una manu po segare cambos e naes pudandho); bobboi chi andhat asuta de terra modhe, trebballada, e si papat s'arraighina modhe de sa cosa prantada de pagu: a logos est fintzes mardona, sórighe mannu de fogna; bobboi chi si papat sa gioga minuda e si che istichit aintru de su corgiolu, greme chi si papat sa linna, àteru greme in colore de castàngia chi podet fàere in su casu; brutore a meda in dossu; in cobertantza, su vítziu de abbetiare pruschetotu candho unu no tenet arrexone
Sinonimi e contrari
serra
/
serracu
/
chibudhalzu,
cugumbiraxu,
istampasucros,
morucibudhu
/
tzerrone,
zannarolu,
zànnaru
/
muga,
sordi
/
tostorrímine
Modi di dire
csn:
intriscare o gitonare su serrone = illargare sas dentes a manera de li fàghere s'istrada e segare menzus; intrare su serrone a unu = acucai, bènniri a conca s'idea, s'abbétia de fai ccn. cosa
Frasi
s'arruaxu iscarràfiat che serroni ◊ passada sa bistrale, su serrone: acò totu distruta sa foresta! ◊ s'élighe chi bi fit in su cuile ndhe l'ant segadu a serrone ◊ usaiat sas rimas che serrone: dae cussu ndh'est s'ódiu dipesu!
2.
cherent remíntidas sas pumatas ca medas che las at segadas su serrone
4.
zughet fintzas su serrone in cambutzos de cantu est brutu, putzidha!
5.
lasso a muzere mia emancipare a patu chi no l'intret su serrone de cherrer paltorire a bolt'apare! (L.Ilieschi)◊ fuit dies e dies ammudurradu, a bortas pranghiat, no ischia mancu proite… giughiat che unu serrone in cherbedhos!
Cognomi e Proverbi
smb:
Serroni
Terminologia scientifica
ans, crp, gryllotalpa gryllotalpa
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
grande scie à deux poignées
Inglese
big saw,
mole cricket
Spagnolo
serrón,
tronzador
Italiano
segóne
Tedesco
Zugsäge.
sbertài , vrb Definizione
furare a unu su chi portat in busciaca, in pitzu, comente faent is manilestros in passada, mescamente a fura prana chi mancu si ndhe sapint
Traduzioni
Francese
voler (le sac a main)
Inglese
to pick someone's pocket
Spagnolo
robar
Italiano
borseggiare
Tedesco
stehlen.
scaràda , nf: iscarada*,
scarara Definizione
genia de cuntratu po fàere unu trebballu a prétziu firmu; genia de trebballu chi si faet in pischera (si càmbiant noas totu is cannitzadas o prantas)
Modi di dire
csn:
pigai o donai faina, comparai, bèndiri a s.; fuedhai a s. = faedhare chentza rispetu, chentza birgonza; a s. = (puru) unu ifatu de s'àteru, a meda, a cótimu, a trivas
Frasi
no ti mortificas pighendi scaradas, pagus giorronadas fais a su mesi ◊ messànt a scarada, po si fai onori ◊ dhoi at genti istenteriada chi est a scarada fendi tontesas ◊ anguidha a scarada!… a scarada anguidha bella!…
2.
de sa classi mia ndi tengu unu cun su bràciu bogau, unu cun su brúciu segau, una cun sa manu pista… a scarada!
3.
e it'est cussa scarara de "gruppi folk"?!
Traduzioni
Francese
travail à la pièce (aux pièces)
Inglese
job contract
Spagnolo
destajo
Italiano
còttimo
Tedesco
Akkord,
Akkordarbeit.
scaradéri , agt, nm Definizione
chi o chie treballat a iscarada, fatu e a bidha
Frasi
su meri bolliat màniga arrullada, de su scaraderi e de su serbidori, messendi ◊ su scaraderi leat pro paga su tantu de su sèmene de su trigu chi ndhe messat
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ouvrier travaillant à la pièce
Inglese
jobber
Spagnolo
destajista
Italiano
cottimista
Tedesco
Akkordarbeiter.
schiribitzósu , agt Definizione
chi faet o pentzat schiribitzos
Sinonimi e contrari
fantasiosu,
pantasiosu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
qui a beaucoup d'imagination
Inglese
fanciful
Spagnolo
soñador
Italiano
fantasióso
Tedesco
phantasievoll.
sdorrobbatóriu , nm: idorrobbatóriu* Definizione
fura manna fata cun sa fortza e cun is armas
Sinonimi e contrari
acrassamentu,
arrelantzu,
bardana,
fura,
irrobbatóriu,
ladratzonia,
ladroneria,
sdorrobbu,
torrobbatóriu
Frasi
iat capitau chi iant fatu unu sdorrobbatóriu e is bandidus fiant aprobiaus a campusantu po dividí sa fura
Traduzioni
Francese
vol à main armée
Inglese
robbery
Spagnolo
atraco,
asalto
Italiano
rapina
Tedesco
Überfall.
sechérru , agt, nm: sicherru,
sigherru Definizione
chi est (o tanti chi est) apenas giustu, o fintzes própriu giustu giustu, su tantighedhu chi bastat, su tanti giustu chi serbit a unu bisóngiu / a sigherru = secherre, zustu zustu
Sinonimi e contrari
necessàriu
Frasi
si nche fit andhau chin sos úrtimos secherros sodhos de sa paca ◊ as a campare sèmpere in predarjos e in sartos de tzimentu penàndhelu secherru, su bucone (G.Piga)◊ est arrejonanne in vitzichesu secherru
2.
a bidha ghirabant a sas ocasiones de notu e abbarrabant su secherru, chin su contipizu de torrarent a su manizu ◊ su secherru in dommo bi est sèmpere istau
3.
su tzapadore tirat e campat a sigherru, che cundennadu
Etimo
srdn.
Traduzioni
Francese
juste,
à peine suffisant
Inglese
enough
Spagnolo
lo suficiente
Italiano
quanto basta
Tedesco
gerade ausreichend.
seghèto , nm Definizione
aina a dentes pitichedhedhas adata po segare ferru o àteru materiale tostau
Terminologia scientifica
ans
Traduzioni
Francese
scie à métaux
Inglese
hacksaw
Spagnolo
sierra para metal
Italiano
seghétto
Tedesco
Metallsäge.
servíglia , nf Definizione
genia de pratígliu chi si ponet asuta de una tassa o de un'ampudha portandho a bufare
Sinonimi e contrari
piatígliu
Etimo
ctl.a
servilla
Traduzioni
Francese
soucoupe à verre
Inglese
saucer
Spagnolo
posavasos
Italiano
sottocòppa
Tedesco
Glasuntersatz.
sílicu , nm, agt: sírigu,
síricu Definizione
su grème o bobboi chi faet sa seda; nau de ccn. po su carenale, chi est làngiu, fine fine
Sinonimi e contrari
fermesílicu
/
finigosu,
iltrízile
Cognomi e Proverbi
smb:
Sirigu
Terminologia scientifica
crp, crp, bombyx mori
Etimo
ltn.
siricus
Traduzioni
Francese
ver à soie
Inglese
silkworm
Spagnolo
gusano de seda
Italiano
filugèllo
Tedesco
Seidenraupe.
sirídu , pps, agt Definizione
de sirire; nau de erba giai créschia, chi at fatu sa chima o candhelita
Sinonimi e contrari
intzeurrau,
tudhidu
/
chimidu,
folau,
inchimiu
Traduzioni
Francese
qui a poussé la cime
Inglese
sprung up
Spagnolo
brotado
Italiano
pullulato,
che ha fatto cima
Tedesco
gekeimt.
sochítu , nm: suchete,
suchitu 1 Definizione
genia de papare fatu cun petza segada a biculedhos (mescamente de pudha, de conillu), posta a fríere unu pagu in su sufrissu fatu cun chibudha, pedrusèmene e un'aciunta de binu o aghedu e pagu pagu de abba, una ispergiadedha de píbere e sale
Frasi
gei tengu abetu bellu de mi fai su sochitu o s'anguli po Pasca!…◊ dhui tèngiu unu spitzuedhu de suchitu in su fogu
Terminologia scientifica
mng
Etimo
ctl.
suquet
Traduzioni
Francese
à la nage (cuc.)
Inglese
stew
Spagnolo
guiso de carne
Italiano
guazzétto
Tedesco
Ragout.
sortéri 1 , nm Definizione
donniuna de is personas o cosas chi si depent fàere a billetes, a chie (o su chi) essit, a chie tocat
Traduzioni
Francese
personnes ou choses à tirer au sort
Inglese
drawing for (lots)
Spagnolo
lo que va a ser sorteado
Italiano
sorteggiando
Tedesco
durch Los bestimmen.
spumadorédhu , nm Definizione
ispumadore pitichedhu po illimpiare is dentes apustis papau
Frasi
custu spumadoredhu est po s'isciacuai bèni is dentis
Traduzioni
Francese
brosse à dents
Inglese
toothbrush
Spagnolo
cepillo
Italiano
spazzolino
Tedesco
Zahnbürste.
strobedhalíngua , nm Definizione
filera de foedhos ue torrat unu sonu o síllabba chi cufundhet cun facilidade cun àtera chi dhi assimbígiat: es. unu crobu crésciu in d-una crobi de crésia si crediat crobu su prus togu de totu is trexentus crobus de sa Trexenta, ue torrat "cro", "cre", "to", "tre"
Traduzioni
Francese
série de mots difficiles à prononcer vite
Inglese
tonguetwister
Spagnolo
trabalenguas
Italiano
scioglilìngua
Tedesco
Zungenbrecher.