alidédhu , nm: alidredhu, aradedhu, aridedhu, alitzedhu, lidredhu, olidedhu Definition una genia de chibudhita areste o cibudha de colorus, o fintzes allixedhu o chitarredhas, chi si est segada bogat coment'e sogas o filos de súciu apicigosu: sa candhelita (e fintzes sa concutza o chibudhita) est bona a papare Synonyms e antonyms filavila, lampajone, orrubina, scriudha Scientific Terminology rba, Muscari comosum Etymon ltn. aretillum Translations French muscari à toupet English tassel hyacinth Spanish jacinto comoso Italian cipollàccio German Schopfige Traubenhyazinthe.

aligàgiu , nm: aligarzu Definition logu inue si betat s'àliga, su ladamíngiu; s'àliga etotu Synonyms e antonyms agrile, aligurru, muntonàgliu / argúmene, àiga Etymon srd. Translations French fosse à fumier, ordures English dung-hill, rubbish Spanish vertedero, estercolero, basura Italian letamàio, spazzatura German Dunghaufen, Müll.

aligúrru , nm Definition logu ue si ammuntonat s'àliga, su ladamíngiu Synonyms e antonyms agrile, aligàgiu, aligurru, muntonàgliu Translations French fosse à fumier, porcherie (fig.) English dung-hill Spanish estercolero Italian letamàio German Dunggrube.

ammalaía , avb Definition a mala gana, mancai chentza gana o contras a sa gana chi si tenet Synonyms e antonyms ammalaoja, ammaròglia, provortza Sentences ammalaia sos contos teviant torrare! ◊ ammalaia est andhadu a chircare cosa, si cheriat manigare! ◊ ammalaia est torradu a domo de su babbu Translations French à contrecœur, force est de…, finalement English reluctantly Spanish de mala gana, a regañadientes Italian malvolentièri, giocofòrza, finalménte German ungern, gezwungen sein.

ammalaòxa, ammalaòza , avb Definition a mala bògia, a mala gana, contr’a sa volontade Synonyms e antonyms ammalaia, ammaròglia Sentences ammalaoza nos benit de andhare, mancari malàidos! ◊ oe ci non ti callas a sola ti callas ammalaoja! Etymon srd. Translations French à contrecœur English unwillingly Spanish de mala gana, a regañadientes Italian malvolentièri German ungern.

ammantadórzu, ammantadróxu , nm: ammuntadorzu Definition totu su chi serbit po ammontare, mescamente in su letu: ammantadorzu est fintzes sa de duas partes de unu mutetu Synonyms e antonyms ammontu, ammuntolzu, assacarru, carralzamenta, carrarzura, cobertógliu, coguzu, cubutóngiu, cucutzura, cugutzadorza, incarralzu / torrada Sentences àtzia is ammantadroxus e làssami biri sa brentixedha po biri ita tenis! ◊ addaghi si corcat, sas nues li faghent de ammuntadorzu Scientific Terminology ts Etymon srd. Translations French tout ce qui sert à couvrir English covering Spanish mantas Italian tutto ciò che serve per coprirsi, le copèrte del lètto German Decken.

ammaròglia, ammaròlgia, ammaròlla , avb, nf: marolla Definition a mala bolla, a mala bògia, fintzes contr’a sa volontade; fintzes chentza unu motivu giustu, contras a s’arrexone, a prepoténtzia / fai una cosa po s'ammarolla = pro bisonzu, a s’apretu Synonyms e antonyms ammalaia, ammalaoja, atrupi, provortza Sentences ammarolla impicant ◊ meras bortas is babbus e is mamas bolint ammarolla mandai is fillus a iscola po s'afródhiu de dhis fai pigai unu diploma ◊ candu benit s'ammarolla tocat de andai! 2. tantis Sardus ant pigau s'istrada de s'ammarolla, emigrendu peri su mundu! Etymon srd. Translations French à contrecœur English reluctantly Spanish de mala gana Italian controvòglia German widerwillig.

ammóntu , nm: ammuntu Definition su ammontare; calesiògiat cosa chi serbit po carragiare, a bestire / cotzare sos ammuntos in su letu = pinnigare sos oros a parte de fora, a s'ala de cabita Synonyms e antonyms afiagnu, ammantu, assacarru, carrarzura, coguzu, cucutzura, cugutzadorza Sentences a su piciochedhu ndhe dhi leat is ammontos po ndhe dhu fàere pesare! ◊ si est imboligau menzus in sos ammuntos e torrau a ormire ◊ a Cristos l'ant postu in sa rughe sen'ammuntu ◊ falaiat su lentore e deo sen'ammuntu! ◊ sa pinneta giughiat s'ammuntu de fenu e sida Etymon srd. Translations French couverture, tout ce qui sert à couvrir English everything useful to cover Spanish ropa Italian tutto ciò che serve per coprire, vestiàrio German Kleiderbestand.

anacàrdu , nm Definition genia de linna chi faet a mata manna (no est naturale in Sardigna) Scientific Terminology mtm, Anacardium officinale Translations French acajou à pommes, anacardier English acajou Spanish anacardo, acajú Italian acagiù German Acajounuß.

ancúa , nf Definition dhu narant po anca, camba; est puru sa parte de apalas de sa còscia de un'animale macellau, sa nàdiga, e sa petza chi portat / s'ossu de s'ancua = sa cannedha de s'anca Synonyms e antonyms anca, anconi Sentences carnatzeri valenti segat petza de ancua ◊ sa bricicheta 'e fogu bogat fumu niedhu de sa part'e s'ancua… Etymon ctl. ancuda Translations French gîte à la noix English haunch channell, hip Spanish parte posterior del muslo de animal Italian scannèllo German Kugel.

àndhas , nf: àndhia, àndhias, àndia, àndua Definition genia de aparatu a pigare is santos chi bogant in crufessone: duos murales aunios de unu retàulu, chi andhet bene a dhu pigare in bàtoro (prus che àteru a codhu) Synonyms e antonyms letera, létia, peàngela, piàngia, prana 1 / panteus Idioms csn: èssere o pònnere in àndhia = portai in panteus, coment'e candu si portant is santus in prucissioni, allirgus, cument'e in festa; leare in àndhias = manera de leare a unu in duos faghíndhelu sere subra de sas manos intradas apare (cun d-una manu si aferrat s'àteru brussu, cun s'àtera unu brussu de su cumpanzu) Sentences Gesús iat nau a su màrtiru: Pesadindi, piga s'àndia e torra a domu tua! (Ev)◊ dh'iant betiu is malàidus in àndias ◊ in portessione leant su santu in s'àndhia 2. su binu niedhu de tiu Bustianu los ponzeit in àndhias ◊ est in àndhias, de sa cuntentesa! Etymon spn. andas, andias Translations French chaise à porteurs English sedan (chair) Spanish silla de manos Italian portantina, barèlla German Tragbahre.

annoài 1, annoàre , vrb: annovare Definition fàere a nou, fàere una cosa torra; nau de su matedu, bogare sida, cambos noos, linna noa Synonyms e antonyms arrennoare | ctr. imbecrare Sentences sos fiados annoant su pilu, sas àrbures annoant sa foza ◊ in montes si annoant sos élighes de sida ◊ si annoant sas isperas che tràmula in s'olia (G.M.Cherchi)◊ no so prus in zoventura, no si m'est annovandhe sa sanna! ◊ sos ammentos mi annoant sentimentos delicados ◊ annoade s'abbonamentu! 2. candho de s'isventura sa trobea isorves e annoas chizu e usos? Etymon srd. Translations French renouveler, mettre à jour English to renew, to update Spanish renovar, brotar Italian rinnovare, aggiornare German erneuern, aufs laufende bringen.

antiànnu , avb: antziannu Definition como duos annos, s'annu innanti de s'úrtimu annu passau Scientific Terminology tpc Etymon ltn. anteannum Translations French il y a deux ans English two years ago Spanish hace dos años, anteantaño Italian due anni fa German vor zwei Jahren.

apàlpidu , nm, avb: apàrpidu, apràpida, apràpidu, apràpidus, apràpiu, pràpidu Definition su tocamentu chi si faet cun is manos cricandho calecuna cosa (mescamente a s'iscuru)/ avb. a s'apàrpidu/a = a su toca toca, chentza ischire giustu ite e ne inue si tocat o si caminat (o si faet), a su prova prova Synonyms e antonyms apalpu, apraponis Sentences a lugore de istedhos si andhat a s'apàrpidu ◊ a s'apàrpidu sigo in su mundhu rue rue ◊ sa cariasa a denote l'agataimos a s'apràpida Etymon srd. Translations French tâtage, à tâtons English gropingly Spanish tanteo Italian tasteggiaménto, tastóni, brancichìo German Tasten, tastend, dauerndes Betasten.

àpara , nf, nm: àparu Definition porru de angioni, genia de erba areste chi faet unu pagu che a s’àgiu, ma a cambu meda prus fine, biancu, unu pagu a conca (pagu prus grussa de su cambu) in s'oru de is arraighinas, unu pagu a triàngulu (in setzione), frores biancos a pubusone in punta furriaos conca a bàsciu a bisura de campana, de fragu e sabore forte, bona a papare Synonyms e antonyms antzangioni, gusaju, porru / cdh. sàmbula Idioms csn: falàresi chei s'àpara in su mese de maju = arrui acomenti fait cust'erba in maju, candu si acaramat e sicat; genia de frastimu: abbasciau chei s'àpara!; vívere a coa de àpara = campare a fàmine, a dilléziu, cun cosighedhas de pagu contu Sentences sos amministradores ant intituladu carrelas e piatzas a zente chi a bidha no li at dadu mancu un'àpara ◊ che fuint essidos time time, cun sas ancas modhes che àparu in maju (A.Cossu)◊ amus fatu sa falada chei s'àpara de maju! Scientific Terminology rba, rbz, Allium triquetrum Etymon ltn. cappara Translations French ail à trois angles, ail triquètre English wild garlic Spanish lágrimas de la virgen Italian àglio angolare German Glöckchen-Lauch.

apartàu , pps, agt Definition de apartai, -are / a s'apartada = chentza si giare a bíere 3. su Cristos est nàschidu a s'apartada Translations French à l'écart English apart Spanish apartado Italian in disparte German beiseite.

apassionàdu , pps, agt: apassionau Definition de apassionare; chi s'apentat meda a calecuna cosa Synonyms e antonyms atelentadu Translations French adonné à English devoted Spanish entregado, apasionado Italian dèdito German ergeben.

apatentàdu , agt Definition chi tenet o at leau sa patente; nau cun tzacu, chi tenet calecuna calidade mala créschia meda, segura 2. est unu parassita apatentadu, semper chentza fàghere nudha! Translations French qui a le permis de conduire English licensed Spanish cualificado, que posee el permiso de conducir, redomado Italian patentato German zugelassen, mit Führerschein versehen.

apènas , nm, avb, cng Definition unu tanti pitichedhu, pagu pagu; coment'e cng. inditat tempus, pagu pagu, luego apustis Synonyms e antonyms acalaizu, addizu, apenedha, impensus, pacu / imperis, impesci Sentences daemindhe un'apenas de su chi zughes! ◊ mi mànigo apenas de pane ◊ ndhe li apo dadu apenas, za li bastat 2. so apenas torradu ◊ su pane apenas cotu est budhidu ◊ fiat unu logu illuminau apenas de una candela a carburu ◊ babbai in iscola at apenas apenas imparau a lígere ◊ cussu no depiat nasci, o apenas nàsciu mortu! 3. apenas chi at bidu gai si ndh'est allegradu ◊ apenas dh'iant bia totus si ndi fuant ispantaus ◊ apenas arribbaus ant allutu su fogu in sa forredha Etymon spn. apenas Translations French à peine, un petit peu English just Spanish apenas Italian appéna German kaum.

«« Search again