agiolotàre , vrb: agiorotare,
axolotare,
azolotare Definition
murigare e bulugiare, avolotare sa cosa, mòvere a meda, pònnere avolotu
Synonyms e antonyms
atrepillai,
scambillai,
stragamullai,
studugai,
trumbugliai
| ctr.
asseliai,
apasigare
Sentences
nos sunt agiorotendhe totu sas abbas ◊ su cúrrere de su riu agiolotaiat sas abbas isbatèndhelas dai pedra in pedra
2.
cantu chi ses agiorotendhe, bae a fàghere su chi ti apo nadu! ◊ est agiolotadu che undha ◊ unu gherreri no si podiat azolotare in cara de sa zente e in cara de sa mama at agguantadu a su prantu
Etymon
srd.
Translations
French
remuer,
troubler,
agiter
English
to make sluggish,
to paddle,
to shake
Spanish
enturbiar,
alborotar
Italian
diguazzare,
intorbidire,
agitare
German
trüben.
assaltanàre , vrb: assaltinare Definition
fàere assicare a giagaradura / sonnu assaltinadu = avolotadu, assolocadu
Synonyms e antonyms
acicai,
asciuconare,
asciustrare,
aterrighinare,
ispantamare,
ispramai,
issaltanare,
istrementire
Sentences
càglia, chi mi assaltanas!
Etymon
srd.
Translations
French
épouvanter,
agiter
English
to frighten,
to upset
Spanish
asustar
Italian
spaventare,
agitare
German
erschrecken.
ghighinàre , vrb Definition
mòvere a cropu, a iscutuladura; mòvere de una parte a s'àtera o faendho fàere giros a sa cosa; dhu narant fintzes po mòvere is sentidos
Synonyms e antonyms
chindhalare,
sachedhare,
scedassai,
trumuinare
Sentences
ghighinare su chilibru, s'orju in sa canistedha ◊ bidia a mimme etotu ghighinandhe un'ispada che paladinu anticu
2.
su coro, a tzocos gurdos, mi ghíghinat sa carena ◊ s'iscabessu de sa morte tua mi at fertu ghighinandhe sos ratos de su coro
Etymon
srd.
Translations
French
secouer,
agiter,
brandir
English
to shake,
to stir,
to brandish
Spanish
sacudir,
agitar
Italian
scuòtere,
agitare,
brandire
German
schütteln,
schwenken,
schwingen.
salargiàre , vrb: assalarzare,
salarjare,
salarzare Definition
fàere mòvere, istesiare, cúrrere o fuire de mala manera pigandho a boghes o fintzes iscudendho, coment’e faendho assicare o tímere: si narat fintzes po cosa (dannu, ammeletzu, perígulu) chi ponet pistighíngiu forte, mannu, apretosu
Synonyms e antonyms
agegherai,
assuidari,
assulurgiare,
isciuliai,
ispabuciare,
istrajare,
istratallai,
isvalostiare,
surrullai,
trambuscare,
ussiare
/
grisai
| ctr.
achedare,
asserenare,
assussegai
Sentences
no salarzes sas berbeghes ca sunt próssimas e lis faghet male a cúrrere! ◊ a s'isparu su bestiàmine si est totu salarzadu ◊ ehi oe, si leo cussu fuste ti salarzo! ◊ salàrzache sas pudhas ca sunt bichendhe sos fiores! ◊ a sos furones los at salarzados e fuidos sunt rajendhe ◊ cussu dannu at salarzadu totu sa bidha
2.
m'intendho su coro salarzadu: depet èssere cussu gafè chi apo bufadu
Translations
French
agiter,
troubler,
mettre en deroute
English
to cause a turmoil
Spanish
alborotar,
ahuyentar,
dispersar
Italian
subbugliare,
esagitare,
méttere in fòrte agitazióne,
sgominare,
sbaragliare
German
in Aufruhr versetzen,
erschüttern,
aufregen.
scemiài , vrb: sciamiai,
sciumiai,
sciumiari Definition
mòvere coment'e iscutulandho, a cropos; su si mòvere a iscutuladas lestru lestru, fintzes po arrennegu; betare cosa a ispergiadura, coment'e betandho abbasanta (o fintzes cun móvias a iscutuladura, bogandho o istirandho su bratzu)/ sciumiai musca = catzare o issuliare musca
Synonyms e antonyms
fruschinare,
iscabiare,
ischirchinare,
sachedhare,
scontziai
/
cadredhai,
fruschinare
/
ispàlghere,
isparcinare
/
isciuliai
Sentences
si sciàmiant is bratzus, sa coa, is corrus, sa conca ◊ andat cun is bratzus sciàmia sciàmia ◊ su malloru, sulendi che píbera, si nci dh'iscudit asuba sciamiendu is corrus acutzus
2.
no dh'est aggradau su dhi pediri su dépidu e po cussu si nd'est andau sciumiendi (G.Mura)◊ si bit su muschitu sciàmia sciàmia allutau de su druciori de su mustu
3.
Nàssiu ndi essit cun sa pingiada de su brodu budhiu e intonat "Asperges me hysopo et mundabor!" scemiendi brodu a sa spentimadura! ◊ su massaju sciàmiat su lori in sa terra arada
Etymon
ltn.
*ex-minare
Translations
French
agiter
English
to waggle
Spanish
menear,
agitar
Italian
dimenare
German
schlenkern,
schütteln.
tranchinàre , vrb: trancuinai Definition
su fàere de cambas de is pipios piticos; su istare sèmpere faendho, girandho, ammungiandho, impreaos in calecuna faina, fintzes atèndhere a ccn.
Synonyms e antonyms
afateriai,
arcobai,
cuntronai,
fainare
/
peleare
Sentences
a su chertu de sa vida sa boghe tua annanghes: ries, apunzas, tranchinas, pianghes (G.Fiori)◊ est sempri trancuinendi, no asséliat mai ◊ su pische est friscu, est movendhe ancora s'irgutolu, tranchinendhe morimori
2.
no ndi podit prus, scerada: totu cussas féminas bècias boint trancuinadas! ◊ no fait prus a dhu trancuinai, cussu pipiu: ariseu no dhu podemu apaxiai, prangendi circhendi sa mama!
Translations
French
agiter
English
to wave,
to shake
Spanish
patalear,
bregar
Italian
dimenare,
agitare
German
schlenkern,
hin- und herbewegen.
trumbugliài , vrb: trumbullai,
trumbuxai Definition
nau de abba o cosas deasi (ma fintzes de su tempus) mòvere a iscutuladura forte a manera de pònnere in avolotu sa cosa faendhodha mòvere, pesare su fundhurúgiu, su búdhidu, imbrutare: nau de gente (e fintzes de sa mente, de s'ànima), su dha pònnere in pentzamentu e avolotu po calecuna chistione de una manera chi no si cumprendhet comente podet acabbare; pesare burdellu, avolotu, pònnere in pentzamentu
Synonyms e antonyms
abbuligiai 1,
abbussiare,
arrebbulliai,
intrullai,
istriulare,
sciambullai
/
agiolotare,
atrepillai,
scambillai,
stragamullai,
studugai,
trogomingiai,
trumuinare
| ctr.
assantai,
pasai
Sentences
tzia Anna ndi portat su matzamedhu trumbullau ◊ callentamí unu tzichedhu de gafei, ca mi ses fendi trumbullai s'istògumu cun cussas chistionis ◊ sceti ca mi arragodat su sannori… mi trumbullat s'istògumu, mi trumbullat! (E.V.Melis)
2.
chi sa cosa si trumbullat, gei si fatzu s'atzinnu dèu! ◊ sonnu trumbullau chei custu no nd'iu fatu ancora ◊ oi est totu trumbullau in custa terra nosta: sa família, sa bidha, su fuedhu ◊ chi dh'agatu gei mi dhu trumbullu dèu etotu, a sou a sou, a su sannori!
Translations
French
troubler,
bouleverser,
agiter
English
to make turbid,
to stir,
to upset
Spanish
enturbiar,
alborotar
Italian
intorbidare,
sconvòlgere,
agitare
German
trüben,
stören,
aufregen.