abbaunzaméntu , nm Definition su abbaunzare, su imbrutare, ammarciare pruschetotu s'onore Synonyms e antonyms intrullamentu Etymon srd. Translations French action de troubler English turbidity Spanish enturbiamiento Italian intorbidiménto, imbrattaménto German Trübung, Beschmutzung.

abbaunzàre , vrb: abbunzare Definition nau de abba, murigare e imbrutare de no èssere prus límpia; fàere abbunzos, improdhos, cosas chi no andhant bene, chi no funt bene fatas; nau de gente, imbrutare, ammanciare, tocare pruschetotu s'onore Synonyms e antonyms aciapuciae, acoredhai, afeai, ammammungiai, improdhai, massipari / abbuligiai 1 Sentences s'ides funtana límpida l'abbunzas ◊ ite ses abbunzendhe cun cussu ludu, tue? ◊ proite m'as abbaunzadu s'abba de su trainu? ◊ sos contos de zanas e súrviles lis poniat tzudha ritza abbunzànnelis su sonnu 2. befulendhe s'onestade, no l'as mai rispetada: dae pitzinna abbunzada chi faghias piedade ◊ giustu su chi ti nesi ti est costadu: daghi ti at abbunzadu ti at frundhidu ◊ no si cheret fàchere abbunzare dae sos dutores de sa bidha Etymon srd. Translations French barbouiller, troubler English to soil Spanish enturbiar, empañar Italian imbrattare, intorbidire German beschmutzen, trüben.

abbolojàre , vrb: abbolozare, bolojare Definition murigare e avolotare pruschetotu s'abba e cosas deasi; fintzes fàere a gana lègia, murigare s'istògomo Synonyms e antonyms abborotai, abbuligiai 1, bugliare, istriulare, sciambullai 2. at próidu meda e s'abba de su riu est totu abbolozada Etymon srd. Translations French troubler English to make turbid Spanish enturbiar Italian intorbidire, sconvòlgere German trüben, erschüttern.

agiolotàre , vrb: agiorotare, axolotare, azolotare Definition murigare e bulugiare, avolotare sa cosa, mòvere a meda, pònnere avolotu Synonyms e antonyms atrepillai, scambillai, stragamullai, studugai, trumbugliai | ctr. asseliai, apasigare Sentences nos sunt agiorotendhe totu sas abbas ◊ su cúrrere de su riu agiolotaiat sas abbas isbatèndhelas dai pedra in pedra 2. cantu chi ses agiorotendhe, bae a fàghere su chi ti apo nadu! ◊ est agiolotadu che undha ◊ unu gherreri no si podiat azolotare in cara de sa zente e in cara de sa mama at agguantadu a su prantu Etymon srd. Translations French remuer, troubler, agiter English to make sluggish, to paddle, to shake Spanish enturbiar, alborotar Italian diguazzare, intorbidire, agitare German trüben.

atrocài, atrocàre , vrb Definition fàere, chentza bisóngiu, una firmada foedhandho coment'e chie est naendho cosa chi no bolet o no ischit (o chi si acatat chi andhat male), su si atregare foedhandho, ma fintzes, nau de animale o de gente camminandho, fàere una firmada coment'e abbasciandhosi, faere un’abbrandhada; foedhandho de matas, apretare a sole, a sicore 2. isceti su noti is papíngius de pentzamentus mannus a lampaluxi atrocant (V.Vargiu) 3. custas àrbures las at atrocadas su sole e sicas si che sunt! Translations French se troubler en parlant English to become agitated while speaking Spanish enredarse Italian turbarsi nel parlare German die Fassung beim Sprechen verlieren.

axiài , vrb: (a-xi-a-i) aziare Definition giare axiu, ifadu, afannu, fàere sufrire Synonyms e antonyms angultiare / arròschere, cascaviare, ifadare Sentences dhi portànt tandu malàidus axiaus de dónnia mali (Ev)◊ no los sigas a aziare: si sighis gai, cussos ti faghent a sucu! ◊ ses tra lupos chi guai los azies ◊ su piciochedhu nd'iat fatu tantis e totus ndi fiant axiaus e arróscius ◊ pro issos tantu male mi aziat! ◊ giai ca mi at axiau mi ndi andu! ◊ cussu pregontu mi axiat Surnames and Proverbs prb: àcua pregada, àcua axiada (= abba sighida, chi sighit, chi durat faghindhe) Etymon srd. Translations French angoisser, troubler English to perturb, to anguish Spanish angustiar, turbar Italian angosciare, conturbare German ängstigen, aufregen.

bolizàre , vrb: abbuligiai 1, bolluzare, boluzare, bulizare, bullizare, bullugiare, bullujare, bullutzare, bulluzare, buluzare Definition murigare, mòvere e avolotare, nau pruschetotu foedhandho de abba o cosas deasi; fàere burdellu Synonyms e antonyms abbolojare, abborotai, abbussiare, ammoroscare, bugliare, intruai, istriulare, sciambullai, trubulare, trullare, trumbugliai / abbaunzare Sentences ant boluzadu sa funtana, boluzadu est su trainu ◊ si bulluzat su mare, dae subra l'inchimerant sas nues… in pag'ora est un'inferru! ◊ su rivu curriat in mesu de pretas biancas, bullutzatu Etymon itl. bollire Translations French troubler English to numb Spanish enturbiar Italian intorbidare German trüben.

bolluzadúra , nf Definition su bolluzare Synonyms e antonyms avolotamentu Etymon srd. Translations French action de troubler English muddiness Spanish enturbiamiento Italian intorbidaménto German Trübung.

intruài , vrb: intrulare, intrullai, intruxai 1 Definition fàere trúvulu, trullu, bulugiau, avolotare pesandho malesa, fundhurúgiu coment'e candho si morigat o isciuculat abba o cosas deasi; in cobertantza, pònnere in pentzamentu, in pistighíngiu, fàere coment'e tristu: nau de s'aera, ammurrare, annuare Synonyms e antonyms abbolojare, abborotai, abbuligiai 1, ammoroscare, bugliare, introvulare, intruinai, intrulatzae, istrulare, trubulare, trullare, trumbugliai | ctr. innetiare Sentences ant intrullau s'àcua ◊ nosu dh'intrullaiaus aposta, s'àcua, po piscai anguidha ◊ cussos abbunzighedhos no podent intrulare su binu lúghidu! (Z.A.Cappai) 2. s'impiegau si est intrullau ca dhi apu pediu de m'iscriri ita serbiat ◊ no intrullis sa cara: artziamí is ogus! ◊ su mali mi at intrullau sa memória ◊ si fibat su coru, si trumbulat su sàngui, s'intruat su sentidu (L.Porcedhu)◊ si est intrullau su celu e istrobedhat a proi a istracia Etymon srd. Translations French troubler English to muddy Spanish enturbiar Italian intorbidire German trüben.

intrullaméntu , nm Definition su intrullai, su fàere o essire bulugiau Synonyms e antonyms abbaunzamentu 2. immoi, cun cuss'intrullamentu arrexinau in fundu de sa cusciéntzia, si càstiat a ingíriu, pérdia (I.Lecca) Etymon srd. Translations French action de troubler English muddiness Spanish enturbiamiento Italian intorbidiménto German Trübung.

pilisàe, pilisàre , vrb: pilissai, pilissare, pilisciare, pilixai, pilusare Definition murigare a pilisu, murigare de mala manera, pònnere a tréulu, in avolotu, istare a su crica crica murigandho e betandho apare totu; nau de persona, pònnere pilisu, in pentzamentu, fàere pèrdere sa trancullidade / pilisàresi a unu = pigare a boghes male arrennegaos Synonyms e antonyms chiriolare, istriulare, moricare, trogomingiai, trumbugliai | ctr. assebiai Sentences at preparau sos pilisos pro pilisare su late cracau de fàchere a casu ◊ su mare est totu pilisau dae su bentu ◊ a iscutinare s'olia a mazadorza pilisat sas àrbures a tropu ◊ a s'istribitu sa robba si pilisat e si fachet a unu bubburustu ◊ ite nachi li pilisas a cussu minestrone: est bonu totu su chi bi est! ◊ si pilisat su re assirianu contr'a sos fizos de Gerusalè ◊ su bentu forte at pilisadu sas àrbures e ndhe lis at betadu foza e frutu ◊ sos carabbineris ant pilusadu totue a fine a fine, ponindhe totu a bórtulu 2. fit pilisada dae su nannicadorju de su cabadhu ◊ po su chi mi abarrat de campai no ndi balit sa pena de mi pilisai meda meda! ◊ fia cuntenta fintzas chi no ses ghirau tue a mi pilisare sa conca! ◊ bi at àteras gherras chi pilisant s'esisténtzia Etymon srd. Translations French mélanger, bouleverser, troubler English to mix, to upset Spanish mezclar, remover, revolver Italian mescolare, sconvòlgere, turbare German vermengen, durcheinanderbringen, durcheinanderwerfen, verwirren.

salargiàre , vrb: assalarzare, salarjare, salarzare Definition fàere mòvere, istesiare, cúrrere o fuire de mala manera pigandho a boghes o fintzes iscudendho, coment’e faendho assicare o tímere: si narat fintzes po cosa (dannu, ammeletzu, perígulu) chi ponet pistighíngiu forte, mannu, apretosu Synonyms e antonyms agegherai, assuidari, assulurgiare, isciuliai, ispabuciare, istrajare, istratallai, isvalostiare, surrullai, trambuscare, ussiare / grisai | ctr. achedare, asserenare, assussegai Sentences no salarzes sas berbeghes ca sunt próssimas e lis faghet male a cúrrere! ◊ a s'isparu su bestiàmine si est totu salarzadu ◊ ehi oe, si leo cussu fuste ti salarzo! ◊ salàrzache sas pudhas ca sunt bichendhe sos fiores! ◊ a sos furones los at salarzados e fuidos sunt rajendhe ◊ cussu dannu at salarzadu totu sa bidha 2. m'intendho su coro salarzadu: depet èssere cussu gafè chi apo bufadu Translations French agiter, troubler, mettre en deroute English to cause a turmoil Spanish alborotar, ahuyentar, dispersar Italian subbugliare, esagitare, méttere in fòrte agitazióne, sgominare, sbaragliare German in Aufruhr versetzen, erschüttern, aufregen.

stramudíri , vrb: istramudire* Definition cambiare colore in cara po arrennegu, assíchidu, ispantu Synonyms e antonyms incerai, irgrisire, stramudiai Translations French se troubler English to get upset Spanish demudarse Italian turbarsi German sich beunruhigen, sich verwirren.

sudhíre , vrb: assudhire Definition su si acatare de ccs., pruschetotu nau in su sensu de abbarrare dispràxios, tènnere sudhu po su male fatu, istare impentzamentaos, timendho; fintzes pentzare, intzertare coment'e po cossígiu, agiudu de ccn. / sudhíresi de una cosa = interessaisí, tenni pentzamentu po calincuna cosa, coment'e timendi Synonyms e antonyms arrepentire, impudare, penètere / consigiai, indetare Sentences sudhi sudhi e a s'abboja abboja apo, prima ch'inserrent sas aeras, su torradorzu bostru assebertadu (G.Marras)◊ tiu Raga si la sudhiat de àere annada mala ◊ mi sudho in s'ànima coment'e chi no ape mancu comintzadu 2. mancu male no apo curadu in binza, deris, paret chi mi l'at sudhidu calicunu chi oe deviat pròere! Translations French se troubler, avoir des remords English to get upset, to feel remorse Spanish turbarse, tener remordimientos Italian turbarsi, impensierirsi, aver rimòrso German sich beunruhigen, Gewissensbisse haben.

surrulài , vrb: surrullai Synonyms e antonyms mòere, salargiare, trambuscare, trumbugliai Sentences andu anch'est Arrosica a mi dha surrullai bèni bèni: oi dhi cantu s'alleluja! ◊ custus óminis funt surrullendi sa citadi ◊ nadendu surrullat s'àcua prus a lestru ◊ surrulit is brebeis! ◊ at agatau totu su logu infoxau e surrulau Translations French troubler, bouleverser English to shake Spanish agitar, revolver Italian agitare, sconvòlgere German erregen, verwirren.

trubulàre , vrb: trugulare, truvulai, truvulare Definition fàere trullu, trúvulu, avolotare cosa (abba o àteru deasi) pausada Synonyms e antonyms abbolojare, abbuligiai 1, introvulare, intruai, istrulare, trullare, trumbugliai Translations French troubler English to make turbid Spanish enturbiar Italian intorbidire German trüben.

trumbugliài , vrb: trumbullai, trumbuxai Definition nau de abba o cosas deasi (ma fintzes de su tempus) mòvere a iscutuladura forte a manera de pònnere in avolotu sa cosa faendhodha mòvere, pesare su fundhurúgiu, su búdhidu, imbrutare: nau de gente (e fintzes de sa mente, de s'ànima), su dha pònnere in pentzamentu e avolotu po calecuna chistione de una manera chi no si cumprendhet comente podet acabbare; pesare burdellu, avolotu, pònnere in pentzamentu Synonyms e antonyms abbuligiai 1, abbussiare, arrebbulliai, intrullai, istriulare, sciambullai / agiolotare, atrepillai, scambillai, stragamullai, studugai, trogomingiai, trumuinare | ctr. assantai, pasai Sentences tzia Anna ndi portat su matzamedhu trumbullau ◊ callentamí unu tzichedhu de gafei, ca mi ses fendi trumbullai s'istògumu cun cussas chistionis ◊ sceti ca mi arragodat su sannori… mi trumbullat s'istògumu, mi trumbullat! (E.V.Melis) 2. chi sa cosa si trumbullat, gei si fatzu s'atzinnu dèu! ◊ sonnu trumbullau chei custu no nd'iu fatu ancora ◊ oi est totu trumbullau in custa terra nosta: sa família, sa bidha, su fuedhu ◊ chi dh'agatu gei mi dhu trumbullu dèu etotu, a sou a sou, a su sannori! Translations French troubler, bouleverser, agiter English to make turbid, to stir, to upset Spanish enturbiar, alborotar Italian intorbidare, sconvòlgere, agitare German trüben, stören, aufregen.

trumbulladúra , nf Definition su trumbullai Synonyms e antonyms abbaunzamentu, intrullamentu, trumbullamentu Etymon srd. Translations French action de troubler English muddiness Spanish enturbiamiento Italian intorbidaménto, intorbidazione German Trübung.

trumbullaméntu , nm Definition su trumbullai Synonyms e antonyms abbaunzamentu, intrullamentu, trumbulladura Etymon srd. Translations French action de troubler English turbidity Spanish enturbiamiento Italian intorbidaménto, intorbidazione German Trübung.

«« Search again