demèda , avb Definition
de tempus, de ora meda, de meda tempus a custa parte
Synonyms e antonyms
daora
Sentences
demeda est chi l'aimus acontzu cussu traste… torra segadu est!
Etymon
srd.
Translations
French
il y a beaucoup de temps
English
a long time ago
Spanish
desde mucho
Italian
da mólto tèmpo fa
German
längst,
seit langer Zeit.
dispiàchiu , pps, agt: dispiàghidu,
dispiàghitu,
dispràsiu Definition
de dispiàchere; chi est provandho dispraxere
Synonyms e antonyms
abbrudhatu,
amarguradu,
annicadu,
atassau,
discuntentu
| ctr.
piàchiu
/
contentu,
pregiau
Sentences
si fiaus postus a arrí, perou sa cosa si fut dispràxia etotu
2.
su sardu austesu puru at comintzau a mòrrede e seus totu dispràsios ◊ festus morendi de su sidi, andaus a circai àcua ma no nd'eus agatau e si ndi seus torraus dispràxius
Translations
French
qui a beaucoup de peine
English
disliked,
annoyed,
sorry
Spanish
disgustado
Italian
dispiaciuto,
contrariato
German
betrübt,
traurig.
distèsa , avb Definition
tratare una cosa o faedhare a sa d. = cun intertenimentu, a fundhu, naendho totu su chi dhu’est de nàrrere
Sentences
s'algumentu si diat chèrrere tratare a sa distesa
Translations
French
avec beaucoup de détails
English
diffusely
Spanish
con detalles
Italian
diffusaménte
German
ausführlich.
fantasiósu , agt Definition
de sa fantasia, chi pertocat sa fantasia, chi est fatu a fantasia, pentzau, immaginau; chi paret cosa de fantasia de cantu est bellu, ispantosu
Synonyms e antonyms
ispantosu,
meravizosu,
pantasiosu
Etymon
itl.
Translations
French
qui a beaucoup d'imagination,
fantastique
English
fanciful
Spanish
fantasioso
Italian
fantasióso,
fantàstico
German
phantastisch.
fumentài, fumentàre , vrb: afumentai* Definition
prènnere su logu de fumu, fàere fumu meda, fàere fumentu
Synonyms e antonyms
afumai,
ifumentare
2.
andhadu soe a bi l'abbaidare… agiommai mi ndhe aiant fumentadu!
Translations
French
dégager beaucoup de fumée
English
to fill with smoke
Spanish
ahumar
Italian
far mólto fumo
German
qualmen.
ingiogansàu , agt: ingiogassau,
ingiogatzadu Definition
de ingiogassai; chi est tropu apedhiau a su giogu, chi istat sèmpere giogandho (si narat fintzes de su cane)
Synonyms e antonyms
agiogatzadu,
agioguladu,
giogansau,
ingiogatzidu
/
cdh. ingiucatzatu
2.
s'ingannadori est ingiogassau cun is piciochedhus
Translations
French
qui aime beaucoup jouer
English
joker
Spanish
juguetón
Italian
giocherellóne
German
Tändler.
isminunchíre, isminuncíre , vrb Definition
torrare a s'ossu, essire iscarritzinu, làngiu
Synonyms e antonyms
apedhuncare,
illanzigare,
irromasire,
istincare,
scalaxiri,
slangiri
Translations
French
maigrir beaucoup
English
to lose weight a lot
Spanish
adelgazar mucho
Italian
dimagrire mólto
German
abnehmen.
mèda , avb, nm, prn, agt: mera,
meta Definition
avb.: in manera airada, craca, càdria, forte; prn. e nm. de gente o de cosa: in cantidade manna o númeru mannu (no càmbiat de m. a f.: sos medas, sas medas); agt.: chi est in cantidade manna, in númeru mannu, no càmbiat de m. a f. e candho est postu apustis de su nm. po su prus no càmbiat mancu de su sing. a su pl.: si ponet agiummai sèmpere apustis de su nm. e candho est avb. sèmpere apustis / min. = meditu, meditzu
Synonyms e antonyms
abbedhu,
abbotu
| ctr.
pacu
Idioms
csn:
pagu meda = paghitzedhu, paghitzedhedhu; mera famíglia tenit? = famíllia manna, fizos meda; dae meda = de diora, de tempus meda; mera 'e cosa!… = est tropu su chi cheres!, bastat gai!, àteru nono!
Sentences
mi piaghes meda ◊ custa cosa fata aici bandat bèni meda ◊ onzi canale de sa cobertura falat a butarolu, de cantu est proindhe meda ◊ sos Sardos perdent, ca sunt meda pagos e ant mínimas fortzas in parada (S.Lay Deidda)◊ sunt ómines chin s'ojada marfusa e bia, buglistas meda ◊ cussu est prus meda de custu ◊ sa craba inoghe rendhet prus meda de sa erveghe
2.
medas pagus faint unu meda ◊ medas iscialant in sa pedhe anzena ◊ de totu cussu brutore, su meda za ch'est andhadu ◊ de cantas medas fint…, sas berbeghes, ndhe as cambadu una puru! ◊ de su pagu paghedhu: de su meda nudha ◊ metas sont mortos ◊ si semus in medas bi la faghimus ◊ amus pagu ma cherimus meda ◊ de custu cundhimentu bi ndhe cheret meda
3.
a su mundhu tia chèrrere abboghinare cosas medas (A.M.Leone)◊ su ferenu meda dhi est zai passau ◊ un'annu ch'est passadu e cosas meda no sunt piús che tandho ◊ ganas de si cojai no ndi tenit mera ◊ custas peràulas sunt medas ◊ zente meda faghet goi ◊ bi aiat zente meda ◊ cussa cosa praxit a genti mera
4.
sos fizos che sunt emigrados dae meda
Surnames and Proverbs
smb:
Medas
Etymon
ltn.
meta
Translations
French
assez,
beaucoup
English
much (very),
hard
Spanish
mucho,
muy
Italian
mólto,
tanto,
assài,
parécchio,
numeróso,
intensaménte
German
sehr (intensità),
viel (quantità),
zahlreich,
intensiv.
pantasiósu , agt Definition
chi est fatu a pentzamentu, trebballandho de fantasia, a immaginatzione
Synonyms e antonyms
fantasiosu,
schiribitzosu
| ctr.
reale
Etymon
itl.
Translations
French
qui a beaucoup d'imagination
English
imaginative
Spanish
fantasioso
Italian
fantasióso
German
phantasievoll.
schiribitzósu , agt Definition
chi faet o pentzat schiribitzos
Synonyms e antonyms
fantasiosu,
pantasiosu
Etymon
srd.
Translations
French
qui a beaucoup d'imagination
English
fanciful
Spanish
soñador
Italian
fantasióso
German
phantasievoll.
tànti , agt, prn, avb, cng: tantis,
tantu,
tantus Definition
foedhu chi, postu po agt. o prn., inditat cantidade chentza precisada, ma mescamente nau cun su significau de meda e fintzes in su sensu de su chi dhue bolet o bisòngiat e bastat po calecuna cosa (agt. f. tanta e tanti etotu); postu po avb. inditat tempus meda; cng. intr'e duas propositziones cun valore de cunseguéntzia o fintzes de càusa / min. tantighedhu
Synonyms e antonyms
aposici,
tantecantu
Idioms
csn:
de tantu in tantu = totora, fatuvatu, dónnia tantis; tantus de…, tanti pro… = isceti pro…, su chi bastat po…; pro tanti ca… = andhe chi…, tantu za…; tanti za!…, tantu za!… = própiu nono!
Sentences
mai colores chin tanti netesa gosi si at bistu ◊ tantis óminis no agiudant sa mulleri ◊ tantis consilleris no boliant cussu ◊ tantis bortas faint aici ◊ de tantas malas sortes no isco a cale nàrrere ohi ◊ is mammas chi no iscínt educai is fillus dhus lassant in sa bia a tanti oras de noti!
2.
ti cres ca su tanti de su chervedhu est misurau sicundhe sa buzaca? ◊ triballamus finas a fàghere su tantu ◊ benide a manigare: su tantu bi est pro totugantos ◊ dàemi su tantu chi cheres ◊ a triballare totu s'annu pro un'incunza goi no bi est su tantu ◊ de sa banca ndi bogas su tanti chi podit serbiri ◊ custa chistioni non mi andat tanti a deretu ◊ apu pentzau tanti e mi parit chi non ammanchit nudha ◊ dógnia tanti frimaisí!
3.
sa manu fiat essida lébia e lesta tanti chi in tres diis at ispaciau totu ◊ dh'acumpàngiu dèu, tanti depu andai ◊ po tanti ca ses passendu ingunis, brinta a domu de su datori! ◊ sa domu de Tiu Perantoni fut in artu, tantis chi po lompi a pratza sua dhu'iat una pigadedha ◊ tanti zai seo a tretu de mi fàere a isposa!…◊ tantu za est comente naras tue!…◊ tanti gei fiat isceda de mantenni cuada!… (I.Lecca)◊ su babbu no giughiat prus acru de dhu brigare, tanti fut a samunare sa conca a su bestiolu
Etymon
ltn.
tantus
Translations
French
tant de,
beaucoup,
quantité
English
so (much),
much,
quantity
Spanish
tanto,
cantidad
Italian
tanto,
quantità
German
viel,
Menge.