demèda , avb Definizione
de tempus, de ora meda, de meda tempus a custa parte
Sinonimi e contrari
daora
Frasi
demeda est chi l'aimus acontzu cussu traste… torra segadu est!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
il y a beaucoup de temps
Inglese
a long time ago
Spagnolo
desde mucho
Italiano
da mólto tèmpo fa
Tedesco
längst,
seit langer Zeit.
dispiàchiu , pps, agt: dispiàghidu,
dispiàghitu,
dispràsiu Definizione
de dispiàchere; chi est provandho dispraxere
Sinonimi e contrari
abbrudhatu,
amarguradu,
annicadu,
atassau,
discuntentu
| ctr.
piàchiu
/
contentu,
pregiau
Frasi
si fiaus postus a arrí, perou sa cosa si fut dispràxia etotu
2.
su sardu austesu puru at comintzau a mòrrede e seus totu dispràsios ◊ festus morendi de su sidi, andaus a circai àcua ma no nd'eus agatau e si ndi seus torraus dispràxius
Traduzioni
Francese
qui a beaucoup de peine
Inglese
disliked,
annoyed,
sorry
Spagnolo
disgustado
Italiano
dispiaciuto,
contrariato
Tedesco
betrübt,
traurig.
distèsa , avb Definizione
tratare una cosa o faedhare a sa d. = cun intertenimentu, a fundhu, naendho totu su chi dhu’est de nàrrere
Frasi
s'algumentu si diat chèrrere tratare a sa distesa
Traduzioni
Francese
avec beaucoup de détails
Inglese
diffusely
Spagnolo
con detalles
Italiano
diffusaménte
Tedesco
ausführlich.
fantasiósu , agt Definizione
de sa fantasia, chi pertocat sa fantasia, chi est fatu a fantasia, pentzau, immaginau; chi paret cosa de fantasia de cantu est bellu, ispantosu
Sinonimi e contrari
ispantosu,
meravizosu,
pantasiosu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
qui a beaucoup d'imagination,
fantastique
Inglese
fanciful
Spagnolo
fantasioso
Italiano
fantasióso,
fantàstico
Tedesco
phantastisch.
fumentài, fumentàre , vrb: afumentai* Definizione
prènnere su logu de fumu, fàere fumu meda, fàere fumentu
Sinonimi e contrari
afumai,
ifumentare
2.
andhadu soe a bi l'abbaidare… agiommai mi ndhe aiant fumentadu!
Traduzioni
Francese
dégager beaucoup de fumée
Inglese
to fill with smoke
Spagnolo
ahumar
Italiano
far mólto fumo
Tedesco
qualmen.
ingiogansàu , agt: ingiogassau,
ingiogatzadu Definizione
de ingiogassai; chi est tropu apedhiau a su giogu, chi istat sèmpere giogandho (si narat fintzes de su cane)
Sinonimi e contrari
agiogatzadu,
agioguladu,
giogansau,
ingiogatzidu
/
cdh. ingiucatzatu
2.
s'ingannadori est ingiogassau cun is piciochedhus
Traduzioni
Francese
qui aime beaucoup jouer
Inglese
joker
Spagnolo
juguetón
Italiano
giocherellóne
Tedesco
Tändler.
isminunchíre, isminuncíre , vrb Definizione
torrare a s'ossu, essire iscarritzinu, làngiu
Sinonimi e contrari
apedhuncare,
illanzigare,
irromasire,
istincare,
scalaxiri,
slangiri
Traduzioni
Francese
maigrir beaucoup
Inglese
to lose weight a lot
Spagnolo
adelgazar mucho
Italiano
dimagrire mólto
Tedesco
abnehmen.
mèda , avb, nm, prn, agt: mera,
meta Definizione
avb.: in manera airada, craca, càdria, forte; prn. e nm. de gente o de cosa: in cantidade manna o númeru mannu (no càmbiat de m. a f.: sos medas, sas medas); agt.: chi est in cantidade manna, in númeru mannu, no càmbiat de m. a f. e candho est postu apustis de su nm. po su prus no càmbiat mancu de su sing. a su pl.: si ponet agiummai sèmpere apustis de su nm. e candho est avb. sèmpere apustis / min. = meditu, meditzu
Sinonimi e contrari
abbedhu,
abbotu
| ctr.
pacu
Modi di dire
csn:
pagu meda = paghitzedhu, paghitzedhedhu; mera famíglia tenit? = famíllia manna, fizos meda; dae meda = de diora, de tempus meda; mera 'e cosa!… = est tropu su chi cheres!, bastat gai!, àteru nono!
Frasi
mi piaghes meda ◊ custa cosa fata aici bandat bèni meda ◊ onzi canale de sa cobertura falat a butarolu, de cantu est proindhe meda ◊ sos Sardos perdent, ca sunt meda pagos e ant mínimas fortzas in parada (S.Lay Deidda)◊ sunt ómines chin s'ojada marfusa e bia, buglistas meda ◊ cussu est prus meda de custu ◊ sa craba inoghe rendhet prus meda de sa erveghe
2.
medas pagus faint unu meda ◊ medas iscialant in sa pedhe anzena ◊ de totu cussu brutore, su meda za ch'est andhadu ◊ de cantas medas fint…, sas berbeghes, ndhe as cambadu una puru! ◊ de su pagu paghedhu: de su meda nudha ◊ metas sont mortos ◊ si semus in medas bi la faghimus ◊ amus pagu ma cherimus meda ◊ de custu cundhimentu bi ndhe cheret meda
3.
a su mundhu tia chèrrere abboghinare cosas medas (A.M.Leone)◊ su ferenu meda dhi est zai passau ◊ un'annu ch'est passadu e cosas meda no sunt piús che tandho ◊ ganas de si cojai no ndi tenit mera ◊ custas peràulas sunt medas ◊ zente meda faghet goi ◊ bi aiat zente meda ◊ cussa cosa praxit a genti mera
4.
sos fizos che sunt emigrados dae meda
Cognomi e Proverbi
smb:
Medas
Etimo
ltn.
meta
Traduzioni
Francese
assez,
beaucoup
Inglese
much (very),
hard
Spagnolo
mucho,
muy
Italiano
mólto,
tanto,
assài,
parécchio,
numeróso,
intensaménte
Tedesco
sehr (intensità),
viel (quantità),
zahlreich,
intensiv.
pantasiósu , agt Definizione
chi est fatu a pentzamentu, trebballandho de fantasia, a immaginatzione
Sinonimi e contrari
fantasiosu,
schiribitzosu
| ctr.
reale
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
qui a beaucoup d'imagination
Inglese
imaginative
Spagnolo
fantasioso
Italiano
fantasióso
Tedesco
phantasievoll.
schiribitzósu , agt Definizione
chi faet o pentzat schiribitzos
Sinonimi e contrari
fantasiosu,
pantasiosu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
qui a beaucoup d'imagination
Inglese
fanciful
Spagnolo
soñador
Italiano
fantasióso
Tedesco
phantasievoll.
tànti , agt, prn, avb, cng: tantis,
tantu,
tantus Definizione
foedhu chi, postu po agt. o prn., inditat cantidade chentza precisada, ma mescamente nau cun su significau de meda e fintzes in su sensu de su chi dhue bolet o bisòngiat e bastat po calecuna cosa (agt. f. tanta e tanti etotu); postu po avb. inditat tempus meda; cng. intr'e duas propositziones cun valore de cunseguéntzia o fintzes de càusa / min. tantighedhu
Sinonimi e contrari
aposici,
tantecantu
Modi di dire
csn:
de tantu in tantu = totora, fatuvatu, dónnia tantis; tantus de…, tanti pro… = isceti pro…, su chi bastat po…; pro tanti ca… = andhe chi…, tantu za…; tanti za!…, tantu za!… = própiu nono!
Frasi
mai colores chin tanti netesa gosi si at bistu ◊ tantis óminis no agiudant sa mulleri ◊ tantis consilleris no boliant cussu ◊ tantis bortas faint aici ◊ de tantas malas sortes no isco a cale nàrrere ohi ◊ is mammas chi no iscínt educai is fillus dhus lassant in sa bia a tanti oras de noti!
2.
ti cres ca su tanti de su chervedhu est misurau sicundhe sa buzaca? ◊ triballamus finas a fàghere su tantu ◊ benide a manigare: su tantu bi est pro totugantos ◊ dàemi su tantu chi cheres ◊ a triballare totu s'annu pro un'incunza goi no bi est su tantu ◊ de sa banca ndi bogas su tanti chi podit serbiri ◊ custa chistioni non mi andat tanti a deretu ◊ apu pentzau tanti e mi parit chi non ammanchit nudha ◊ dógnia tanti frimaisí!
3.
sa manu fiat essida lébia e lesta tanti chi in tres diis at ispaciau totu ◊ dh'acumpàngiu dèu, tanti depu andai ◊ po tanti ca ses passendu ingunis, brinta a domu de su datori! ◊ sa domu de Tiu Perantoni fut in artu, tantis chi po lompi a pratza sua dhu'iat una pigadedha ◊ tanti zai seo a tretu de mi fàere a isposa!…◊ tantu za est comente naras tue!…◊ tanti gei fiat isceda de mantenni cuada!… (I.Lecca)◊ su babbu no giughiat prus acru de dhu brigare, tanti fut a samunare sa conca a su bestiolu
Etimo
ltn.
tantus
Traduzioni
Francese
tant de,
beaucoup,
quantité
Inglese
so (much),
much,
quantity
Spagnolo
tanto,
cantidad
Italiano
tanto,
quantità
Tedesco
viel,
Menge.