anticóriu , agt, nm, nf: antigória,
antigóriu Definizione
chi est de is tempos passaos de meda, is tempos de s'istória passaos dae meda
Sinonimi e contrari
anticu
/
antichidade
Frasi
semper gai est istadu dae tempos anticórios ◊ iscurtaio su nàrrere antigóriu pro connòssere is logos de su logu
2.
si bestint comenti fiant in s'antigória ◊ custa istatuedha fiat una raresa de antigória ◊ a torrare a s'anticóriu no si podet (L.Pusceddu)
Etimo
spn.
antigor
Traduzioni
Francese
très ancien,
antiquité
Inglese
ancientness
Spagnolo
muy antiguo,
antigüedades
Italiano
mólto antico,
antichità
Tedesco
sehr alt,
Altertum.
benòne, benòni , avb Definizione
bene meda
Traduzioni
Francese
très bien
Inglese
very well
Spagnolo
muy bien,
requetebien
Italiano
benóne,
mólto bène
Tedesco
sehr gut.
beteròne , agt Definizione
chi est mannu meda, ispropositau de mannària: a diferéssia de bete, si acordat in númeru cun su númene (e si narat solu de cosa materiale)
Sinonimi e contrari
abbetone,
bete,
betecale,
debberone
| ctr.
minoredhu,
minudu
Frasi
sos boes sunt beterones animales
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
très gros
Inglese
very big
Spagnolo
muy grande
Italiano
mólto gròsso
Tedesco
sehr groß.
cadamàle , avb Definizione
cada + male: male a s'úrtimu puntu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
très mal
Inglese
very bad
Spagnolo
muy mal
Italiano
malìssimo
Tedesco
sehr schlecht.
corrónciulu , nm: corrúntzulu Definizione
sa teghighedha modhe de sa fae seberada de pagu, corredha
Sinonimi e contrari
basoledhu,
corra,
corriciolu,
corrischedhu,
faincione,
porrixedhu
/
cdh. currónciulu
Frasi
sa fae zughet corrúntzulu meda, paret seberendhe bene
Terminologia scientifica
rbr
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
féverole
Inglese
very tender broad bean
Spagnolo
haba muy tierno
Italiano
favétta mólto tènera
Tedesco
sehr weiche Ackerbohne.
deguàpas , avb Definizione
bene meda / istare d. = menzus de gai no faghet
Traduzioni
Francese
magnifiquement,
très bien
Inglese
magnificiently
Spagnolo
muy bien
Italiano
magnificaménte,
benóne
Tedesco
herrlich.
finedhédhu , agt Definizione
min. de fine, chi est finevine: nau de css. cosa (filu, linna, pruine, orrobba, o àteru) chi tenet sa prus pagu grussària chi si podet
Sinonimi e contrari
finevine
Traduzioni
Francese
très fin
Inglese
very thin
Spagnolo
muy sutil
Italiano
finìssimo
Tedesco
sehr dünn.
indilighídu , pps, agt Definizione
de indilighire; chi dolet, chi no faet a dhu tocare ca dolet / piae indilighida = chi dolet meda
Sinonimi e contrari
dílicu
/
addoliadu,
addolidu,
addolimadu,
addoloridu
Traduzioni
Francese
endolori
Inglese
numbed,
very sensitive
Spagnolo
dolorido,
muy sensible
Italiano
indolenzito,
mólto sensìbile
Tedesco
eingeschlafen,
sehr empfindlich.
insoràu , pps, agt Definizione
de insorai; isciustu de sudore, colagola de suore
Sinonimi e contrari
assorau,
sudorau
2.
no ndi potzu prus: comenti apu fatu cussu pagu pagu de cosa seu totu insorau! ◊ portat is callenturas e fatuvatu est totu insorau ◊ su molenti est insorau colagola!
Traduzioni
Francese
moite (de sueur)
Inglese
bathed in sweat
Spagnolo
muy sudado
Italiano
màdido di sudóre
Tedesco
schweißgebadet.
irdurchirmentàdu , agt Definizione
chi est deasi druche chi de prus no faet, nau de cosas de papare
Sinonimi e contrari
druchilmentadu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
très doux,
très sucré
Inglese
very sweet
Spagnolo
muy dulce
Italiano
dolcissimo
Tedesco
sehr süß
lebiedhédhu , agt Definizione
lébiu lébiu, chi tene pesu pagu pagu
Traduzioni
Francese
très léger
Inglese
very light
Spagnolo
muy ligero
Italiano
leggerìssimo
Tedesco
sehr leicht.
lindepíntu , agt: lintepintu Definizione
lintu e pintu: chi est precisu precisu che un'àteru, chi si assimbígiat meda meda
Sinonimi e contrari
pentifilau,
pintellintu,
provincu
Frasi
custu pisedhu est lintepintu su babbu ◊ filla mia est linta e pinta dèu candu fiu picioca
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
parfaitement pareil,
identique
Inglese
perfectly similar
Spagnolo
idéntico,
muy parecido
Italiano
perfettaménte sìmile
Tedesco
völlig gleich,
identisch.
mèda , avb, nm, prn, agt: mera,
meta Definizione
avb.: in manera airada, craca, càdria, forte; prn. e nm. de gente o de cosa: in cantidade manna o númeru mannu (no càmbiat de m. a f.: sos medas, sas medas); agt.: chi est in cantidade manna, in númeru mannu, no càmbiat de m. a f. e candho est postu apustis de su nm. po su prus no càmbiat mancu de su sing. a su pl.: si ponet agiummai sèmpere apustis de su nm. e candho est avb. sèmpere apustis / min. = meditu, meditzu
Sinonimi e contrari
abbedhu,
abbotu
| ctr.
pacu
Modi di dire
csn:
pagu meda = paghitzedhu, paghitzedhedhu; mera famíglia tenit? = famíllia manna, fizos meda; dae meda = de diora, de tempus meda; mera 'e cosa!… = est tropu su chi cheres!, bastat gai!, àteru nono!
Frasi
mi piaghes meda ◊ custa cosa fata aici bandat bèni meda ◊ onzi canale de sa cobertura falat a butarolu, de cantu est proindhe meda ◊ sos Sardos perdent, ca sunt meda pagos e ant mínimas fortzas in parada (S.Lay Deidda)◊ sunt ómines chin s'ojada marfusa e bia, buglistas meda ◊ cussu est prus meda de custu ◊ sa craba inoghe rendhet prus meda de sa erveghe
2.
medas pagus faint unu meda ◊ medas iscialant in sa pedhe anzena ◊ de totu cussu brutore, su meda za ch'est andhadu ◊ de cantas medas fint…, sas berbeghes, ndhe as cambadu una puru! ◊ de su pagu paghedhu: de su meda nudha ◊ metas sont mortos ◊ si semus in medas bi la faghimus ◊ amus pagu ma cherimus meda ◊ de custu cundhimentu bi ndhe cheret meda
3.
a su mundhu tia chèrrere abboghinare cosas medas (A.M.Leone)◊ su ferenu meda dhi est zai passau ◊ un'annu ch'est passadu e cosas meda no sunt piús che tandho ◊ ganas de si cojai no ndi tenit mera ◊ custas peràulas sunt medas ◊ zente meda faghet goi ◊ bi aiat zente meda ◊ cussa cosa praxit a genti mera
4.
sos fizos che sunt emigrados dae meda
Cognomi e Proverbi
smb:
Medas
Etimo
ltn.
meta
Traduzioni
Francese
assez,
beaucoup
Inglese
much (very),
hard
Spagnolo
mucho,
muy
Italiano
mólto,
tanto,
assài,
parécchio,
numeróso,
intensaménte
Tedesco
sehr (intensità),
viel (quantità),
zahlreich,
intensiv.
minoredhédhu , agt Sinonimi e contrari
minoredhutzu,
pirrichininiu
Traduzioni
Francese
très petit
Inglese
very small
Spagnolo
muy pequeño,
minúsculo
Italiano
piccolíssimo
Tedesco
sehr klein.
paghennennúdha , nm Definizione
ne pagu e ne nudha, pagu de abberu, nau de una persona puru: nau in cobertantza, meda
Frasi
su chi mi at dadu est paghennennudha
2.
cussu paghennennudha no ndhe faghet de cosa in adderetu (G.Ruju)
3.
li ponzeit custu paghennennudha de sa timória chi comintzeit a titillias de fritu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
très peu
Inglese
very little
Spagnolo
muy poco
Italiano
pochìssimo
Tedesco
sehr wenig
pichininíu , agt Definizione
deasi piticu chi no dhue at mancu it'e bíere
Sinonimi e contrari
minudedhedhu
Traduzioni
Francese
microscopique
Inglese
very little
Spagnolo
muy pequeño
Italiano
minutìssimo
Tedesco
sehr klein.
piticadhédhu , agt: pitichedhedhu Definizione
chi est piticu meda, própriu pagu cosa de mannària
Sinonimi e contrari
minudu,
picaradhedhu,
pitiarredhedhu,
pitinninniu,
pitirrinchinu,
tzintzirichedhu
| ctr.
debberone,
mannu
Traduzioni
Francese
très petit
Inglese
very small
Spagnolo
muy pequeño
Italiano
piccolìssimo
Tedesco
sehr klein.
sbrociàu , pps, agt Definizione
de sbrociai; nau de ccn. po su bestimentu, chi dhu portat apertu in petorras, spritau / s. in su tzugu = (nau de bestimentu) ischeadu tropu in s'oru de su trugu, a s'ala de dainanti
Sinonimi e contrari
ispetadu 1,
ispetorriadu
Traduzioni
Francese
très décolleté
Inglese
low-necked
Spagnolo
muy escotado
Italiano
scollacciato
Tedesco
dekolletiert.
scabixàu , agt Sinonimi e contrari
afésiu,
malacariu,
marriu,
scalarxiu,
scariatzu,
scarritzinu,
surgiu 1
| ctr.
rassu
Frasi
circu, debbadas, in cussus ogus alluinaus, in cussa faci scabixada sa gana de bíviri
Traduzioni
Francese
très maigre
Inglese
very thin
Spagnolo
muy flaco
Italiano
magrìssimo
Tedesco
sehr schlank.
scalarxíu , pps, agt: iscalaxiu,
scalaxiu,
scalixiu Definizione
de scalaxiri; chi est làngiu meda
Sinonimi e contrari
afésiu,
iscariu,
mabagrabiu,
marriu,
scabixau,
scariatzu,
scariau,
scarritzinu,
spiunchiu,
surgiu 1
2.
is perdas funta prus scalixias e firmas ◊ chin'est chi at biu sa terra scalixia de su sciutori cument'e oi? ◊ cussa fémina portat sa faci scalaxia
Traduzioni
Francese
très maigre
Inglese
very thin
Spagnolo
muy delgado
Italiano
magrìssimo
Tedesco
sehr schlank.