Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

néssiu , agt, nm Definition nau de ccn., chi o chie no est bonu a nudha, fatu e lassau, de pagu abbilidade Synonyms e antonyms acinnessi, bovo, cartzellete, casticau, dissalliu, iltrudhadu, innangaradu Etymon spn. necio Translations French de rien, incapable English unfit, incompetent Spanish incapaz, inepto Italian dappòco, inètto German untüchtig, nichtsnutzig, Nichtskönner, Stümper.

niàda 1 , nf, nm: niadu 2, nibada, nivata Definition su frocare, fàere nie, ma fintzes fritu meda Synonyms e antonyms fiocada, niadura / nibera Sentences est fiochendhe meda: custa essit niada de sas mannas! ◊ tra una ghidhighia e una nibada, su tempus fit colandhe ◊ morzeit sa robba de sa niada manna in cuss'altura ◊ no l'apo a ilmentrigrare mai po cantu duro s'annu de su niadu mannu! 2. inoghe che at sole, ma in cuss'umbrinu bi est sa niada! Etymon srd. Translations French chute de neige English snowfall Spanish nevada Italian nevicata German Schneefall.

niedhigòre, niedhigòri , nm Definition negru de fumu, mascara bogada de linna ogiosa abbruxada po usu de imbarchinamentu, po giare o fàere colore niedhu po muros; fintzes marcu druchesau de pistadura Etymon srd. Translations French noir de fumée English lampblack Spanish negro de humo Italian nerofumo German Ruß.

nuèra 1 , nf Definition nues mannas a meda e càrrigas de abba, niedhas Synonyms e antonyms annuadura Sentences aeras pídigas e umbrosas solu traschias carrant e nueras de iscunortu (F.Piga) Translations French amas de nuages English mass of clouds Spanish nubarrón Italian nuvolàglia German Gewölk.

nuschínzu , nm Definition su nuscare Sentences ses inoghe cun nuschinzos de late a pretèndhere una parte de sole e de luna! ◊ e cantu tempus a ti chircare in su nuschinzu de onzi fiore! Etymon srd. Translations French action de flairer English smelling Spanish olfateo Italian odoraménto German Riechen.

obèschere , vrb: ovèschere Definition arrèschere in su gúturu, nau de sa cosa de papare chi no andhat a bia dereta e faet a tussire o chi s'ingurtit a trebballu / mi so obéschiu = m'est postu su mossu in bula, femu allupendimí Synonyms e antonyms abèschere, ammadèschere, arrancare, arrèghere, arrèschere, iscaussire / arròsciri Sentences si mi obeschet su pane de chiarju in s'obu de sa gorgobena (G.Delogu)◊ cudhu binu nche l'at ghetau a imboladura e azomai s'est obéschiu! 2. ma proite mi sichis a ingromorare, a obèschere solu a ti bíere acoconau, incolonconiu, barrosu? Translations French avaler de travers English to go the wrong way Spanish atragantarse Italian andare di travèrso (détto di cibo) German sich verschlucken, in die Falsche Kehle geraten.

óbiga, óbighe , nf, nm: ópica, ópiche, ópicu, úpigu Definition arretza a forma de sacu, acapiada a una pértia, po piscare trota, fata cun pigionatzos de ollastedhu de erriu (ma a logos fintzes gamu, àghimu); in cobertantza, brulla mala, fura / min. obighedhu Synonyms e antonyms arraciallu, arretza, filau, ganghiledhu, trotiadore / ghelea, giogada Idioms csn: fàghere s'óbiga = nadu in suspu, fàghere una cosa in debbadas, fàghere una cosa seguramente irballada; tortu che un'óbiga = dortu a unu gantzu (nadu de ccn., chi no arrexonat e no ponet mente) Sentences fint in su riu trazendhe s'óbiga prena de trota e ambidha ◊ tiu Gabini abiat pistau àndhalas de piscadore, cun arretzas a codhu, su berticale e s'ópiche 2. si cumandhas a isse già la faghes s'óbiga: mancu t'iscurtat! ◊ si ti pones a isse a sótziu già la faghes s'óbiga!…◊ bi est istada sa ruina de s'annada mala e de sas óbigas Scientific Terminology ans Translations French filet de pêche en forme de sac English sack net Spanish red en forma de saco Italian réte a sacco German sackförmiges Netz.

obighédhu , nm: opighedhu, pighedhu Definition min de óbiga: genia de arretza pitica, intéssia craca, intrada in d-una frochidha de ferru posta in màniga Scientific Terminology ans Translations French petit filet de pêche English small creel with a handle Spanish red pequeña Italian cóppo German Kescher.

ocrítu , pps, agt Definition de ocrire; chi est ammanniandho is ogos po isparare o frorire Synonyms e antonyms obiu Translations French couvert de bourgeons English gemmate Spanish brotado Italian gemmato German Knospen treibend.

odhiólu , nm Definition sa trota candho est de naschidórgiu, ancora pitica Synonyms e antonyms groli, seju 1, sodhiscu, trotischedha, tzurrita Scientific Terminology psc Etymon srd. Translations French alevin de la truite English fry trout Spanish alevín de la trucha Italian avannòtto della tròta German junge Forelle.

oghiadòre, oghiadòri , nm Definition cudhu chi nanca pítzigat de ogu, ferit a ocru Synonyms e antonyms oghiesse, ogriarzu, pedhinu, pindàciu Sentences a unu chi podet fàghere male cun s'oghiada lu giamant oghiadore Etymon srd. Translations French jeteur de sort English jinx Spanish gafe, cenizo Italian iettatóre German Unglücksbringer.

oindí, oindía , avb Definition a dies de oe, a tempus de como Synonyms e antonyms como, oe Sentences sa bisura chi si podeus fai oindí de sa Sardigna est cussa de una terra cun d-un'ànima antiga Etymon srd. Translations French de nos jours English nowadays Spanish hoy en día Italian oggigiórno German heutzutage

ólchidu , nm, nf: órchida, órchidu, órghidu, óschidu, úlchida Definition prus che àteru, boghe, grida po dolore forte o dannu mannu Synonyms e antonyms addólimu, bérchida, írchidu, tzérriu Sentences fuindhe, a donzi passu una ruta e donzi ruta un'órchidu ◊ leados a istocadas, ant betadu un'óschidu e sunt mortos ◊ a s'acumpagnamentu de su mortu una giòvana fit pianghendhe a óschidos ◊ s'órchida sua tremiat sa domo, pariat chi bi aiat faladu unu lampu Etymon srd. Translations French cri de douleur English howl of pain Spanish grito de dolor, alarido Italian urlo di dolóre German Schmerzenschrei.

oldíu , nm: ordidu, ordiu Definition su filau chi s'isterret de unu ixubru a s'àteru in su telàrgiu (tramítidu in is litzas) po fàere su tessíngiu Synonyms e antonyms odríngiu Scientific Terminology ts Translations French chaîne, ensemble des fils parallèles disposés dans le sens de la longueur d'un tissu English warp Spanish urdimbre Italian ordito German Kette, Zettel.

olibédhu , nm: oliedhu, olivedhu, ulibedhu Definition su frutu chi faet s'ogiastu, coment'e olia pitichedhedha, ma dhu narant fintzes a sa mata e a sa fògia de s'olia Sentences si su mere l'aiat innestadu, cust'ozastru no fit istadu goi batindhe galu oliedhu! ◊ de s'oliedhu faint is ollus santus Etymon srd. Translations French drupe de l'olivâtre English wild olive drupe Spanish drupa Italian drupa dell'olivastro German Steinfrucht des Oleasters

ollerícinu, ollerícitu , nm: olleurrícinu, ozuarritzi, ozuerici, ozuerízine, ozuorrízinu, ozurítziu, ozuritzu Definition s'ógiu chi si faet de sa cagamèngia, ma fintzes sa linna etotu Synonyms e antonyms cagamèngia, ollarrégiu Sentences po ti prugai comporadí s'olleurrícinu ◊ bufa ca ti faet bene, ca no est mancu ozuorrízinu, no! Translations French huile de ricin English castor-oil Spanish aceite de ricino, carapato Italian òlio di rícino German Rizinusöl.

orchidàre , vrb: orchitare, orghidare Definition abboghinare, pesare a tzérrios, a órchidos, po dolore o dannu mannu Synonyms e antonyms abbochinare, abboigare, addolimai, berchidai, iscramorai Sentences luego torraiat a orchitare comente fachent sos tzecos Etymon srd. Translations French crier de douleur English to howl with pain Spanish gritar por el dolor Italian urlare di dolóre German vor Schmerzen schreien.

pabulósu , nm Definition coa de margiani o limba de boe, una genia de erba Synonyms e antonyms coilóriga Scientific Terminology rba, Echium italicum Etymon ltn. *papulosus Translations French langue de boeuf English bugloss Spanish viborera Italian viperina maggióre German blauer Natterkopf.

padhàrzu , nm: palalzu, pallàrgiu, pallarxu, pallaxu, pazàgliu, pazàrgiu, pazarju, pazarzu, pedharzu 1, pedhasu Definition sa domo de sa pàgia, logu inue si chistit sa pàgia, su fenu Synonyms e antonyms ttrs. padhàgiu / covadhete Sentences custa ua costoida profumat pedharzos e chintinas ◊ ti che ant frundhiu che paza intro de su pazàgliu ◊ at pienu su pedharzu de paza e de proendha pro sos boes ◊ fit lanzu che corru, totu istragiadu e avilongu pariat drommendhe in d-unu pedhasu Etymon srd. Translations French meule de paille English barn Spanish pajar Italian pagliàio German Strohschober.

paltòre , nm: pastore, pastori Definition chie pesat e contivígiat bestiàmene; foedhandho de cristianos, preide chi tenet contu ànimas, chi atendhet a su bene de s'ànima de sa gente Synonyms e antonyms masoneri Idioms csn: dare, leare bestiàmine in pastore = zenia de cuntratu: su mere ponet su bestiàmine e su pastore su pastorigonzu; pastoredha = merrisca, zenia de puzonedhu chi faghet abbitu ue bi at berbeghes Sentences no ti drommas, paltore, mira chi giughes fatu su matzone! ◊ istimo cussas manos de pastore, manos de late e lana, e cussa cara ue bentos fritos e suore bi ant iscritu su prétziu de su pane (S.Corriga)◊ pro unu pastore bi cheret pacu a che abbarrare imbojau in sos tadharanos de sa zustíssia Surnames and Proverbs smb: Pastore Etymon ltn. pastore(m) Translations French berger, éleveur de bestiaux English shepherd, breeder Spanish pastor, ganadero Italian pastóre, allevatóre German Hirt, Züchter.