Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

acóssu , nm Definition istadu de bisóngiu mannu Synonyms e antonyms aprentu Sentences postu in sa lughe, restas a s'iscuru, in acossu sas dies ti ant sighidu ◊ sos malos de como, chi no sunt in acossu, no furant pro si azibbare Surnames and Proverbs smb: Accossu Translations French état de besoin, pauvreté English constraint, poverty Spanish estrechez Italian costrizióne, stato di bisógno German Zwang, Notlage.

acresuràe, acresurài, acresuràre , vrb Definition serrare a cresura, isserrare Synonyms e antonyms acrisionai / acorrae 1, inserrai Sentences tancaus de bentu apu a cuncordai, tancaus de bentu acresuraus de amori! ◊ ant acresurau sos àidos 2. cambiamentos de umore e tristuras l'abbandhaint dae sa zente, acresuràndhela in d-unu mundhu suu Scientific Terminology srr Etymon srd. Translations French clore de haies English to fence (in) Spanish rodear con setos Italian assiepare German mit Feigenkakteen (meist), Büschen u.s.w. umzäunen.

acubàre , vrb Definition fàere che cuba, ufrau de s'arrennegu, de su tzacu Synonyms e antonyms abbrodhiare, abbrufulai, abbuscinare, acasidhare, ammussolai, amprudhiare, annicare, annozare, atrafudhai, pirmare, strugnai Etymon srd. Translations French se gonfler de colère English to swell-with-rage Spanish hervir de ira Italian gonfiarsi di ràbbia German böse werden.

acúltu , avb, prep: acúrciu, acultzu, acursu, acúrtziu, acurtzu Definition inditat distàntzia a pagu tretu de chie est foedhandho (o de àtere o àteru chi benit inditau), de cosa o logu chi si portat in remone, e a bortas si ponet coment'e una genia de agt. puru chentza dh'acordare cun àteru; coment'e prep. arrechedit sa prep. de o a; un'impreu distintu si faet cun is agt. possessivos: acurtzu meu, tou, sou e totu deasi = acanta a mimi, a tie, a issu Synonyms e antonyms acanta, afaca, afúndhiu, aproba, oràines / cdh. acultu | ctr. atesu Sentences so sempre potente e duru "sassu" a tales chi si acultzu bei passas, si no istas atentu, ti fragassas! (Sassu)◊ su babbu mal'estidu e mesu iscultzu, sempre in continu motu, mai in pasu, e cun Mastru Giuanne sempre acultzu! ◊ a isse l'ant postu acúrciu a sos parentes 2. intendho su bentu alinendhe acurtzu meu, a pisinzu ◊ mi ndhe so postu acurtzu tou ◊ si ch'est andhadu acurtzu sou ◊ picat e si sedet acúrtziu issoro 3. sos festaresos de sas bidhas acurtzu abbojaiant pro tucare totu umpare a sa chéjia foraidha ◊ sos logos acurtzu si podent prammizare menzus 4. acurtzu a domo bi amus bighinos bonos ◊ acurtzu de ite l'as àpidu? Etymon srd. Translations French près de English near Spanish cercano Italian vicino German nahe (Adj., Adv., Präp.), in der Nähe.

acumbeniàre , vrb: cumbeniare Definition pònnere is cumbénias, is comodidades, mescamente in sa domo Synonyms e antonyms acumbenentziare Etymon srd. Translations French doter un appartement de tous les conforts English to have, to provide oneself Spanish regalarse comodidades Italian avére o provvedérsi di tutte le comodità German mit allem Komfort versehen.

acupài , vrb: cupai* Definition fàere o ammesturare is cartas e ispartzire su matzu in duos o prus muntonedhos Synonyms e antonyms ilgupare, smatzai 1 Translations French couper un jeu de cartes English to halve Spanish barajar, cortar Italian smezzare le carte German abheben (Kartenspiel).

àdanu , nm Definition una calidade de martigusa Synonyms e antonyms inestra, scova 1 Scientific Terminology mt, Genista aetnensis Etymon srdn? Translations French genêt de l’Etna English mount Etna broom Spanish genista del Etna Italian ginèstra dell'Etna German Ginster.

addedíe , avb: addeie Definition a lughe de die, totu is oras de candho faet die a candho iscurigat Synonyms e antonyms | ctr. addenote Sentences addenote e addedie che ómine dogau isto pessandhe ◊ si ammentabat totu su chi li fit capitau addedie ◊ su bandhuleri drommit addeie e zirat addenote Etymon srd. Translations French de jour English by day Spanish de día Italian di giórno German tagsüber.

addorojàda , nf Synonyms e antonyms abboghiada, addorojamentu, bérchida, boche, cérriu, grida Etymon srd. Translations French hurlement de souffrance English cry Spanish grito de dolor Italian urlo di dolóre German Geheule.

adhía 1 , prep, nf Definition a s'àtera parte de…, a cudh'ala de…, prus atesu de…; s'àtera parte, apalas de… Synonyms e antonyms adhae, asegus, avatu Sentences s'ortu miu est adhia de s'istrada ◊ mi as agatadu adhia de is làcanas ◊ is ferrus de pudai funt in su tascapani adhia de sa porta ◊ ita fiast ascurtendi adhia de sa porta?! ◊ in sa becesa puru, adhia de aundi s'istrantaxat sa làcana de is bisus, apubu ancora is bellesas chi mi ant donau allirghia 2. bivu s'úrtimu bisu téndiu a s'adhia de sa làcana de is bisus Translations French au-delà de…, de l'autre côté de… English further Spanish más allá, allende Italian óltre, di là da… German weit, jenseits.

afàca , avb, prep: afache, afaci, afacu Definition si narat de logu e de tempus puru candho est ananti de si bíere o acanta Synonyms e antonyms acanta, acultu, aproba Idioms csn: afaca mia, tua, sua (o fintzas afaca a mie)= in dainanti meu, tou, sou; afaca apare = acanta s'unu a s'àteru Sentences istaiant in sas domos de afacu ◊ in trenu at viagiadu cun unu satzeldote afacu ◊ si cramaiat sa cane afaca arrejonèndhela che unu cristianu ◊ custa genti de afaci dèu dha timu, ca funt brúscius ◊ fiat caentandhosi afaca de sa geminera ◊ candho biet arribbandhe su tzeracu dhu tzírriat afaca sua 2. sa Pasca est afaca ◊ candho ant a comintzare a sutzèdere custas cosas sa libberascione bostra est afaca ◊ si li sunt acurtziados afaca Etymon ltn. ad facies Translations French tout près, près de English near Spanish cerca Italian vicino German nah.

afachiàda , nf Definition su afachiare, su ammuntonare cosa e mescamente àliga cun s'iscova Synonyms e antonyms mundhada, scovada Sentences dae un'afachiada a s'arga! Etymon srd. Translations French coup de balai English sweep-out Spanish barrido Italian spazzata German Kehren.

afeminàdu , agt Definition nau de ómine, chi dhi praghent is féminas Synonyms e antonyms bacasseri, bragheteri, ebbaresu, donneri, feminaju, pascidori, saboneri Scientific Terminology ntl Etymon spn. afeminado Translations French coureur (de filles, de jupons) English philanderer Spanish mujeriego Italian donnaiòlo German Schürzenjäger.

aferritadúra , nf Definition est sa marcadura de su bestiàmene fata a ferru abbrigau; su segare cosa a ferros e, in cobertantza, su nàrrere male de s'àteru Synonyms e antonyms malcadura / aferritamentu, allimbamentu, tragàgiu Etymon srd. Translations French action de marquer, médisance English branding, slander Spanish marca, herrado Italian marchiatura, maldicènza German Kennzeichnung, übles Gerede.

afoltunàdu , agt: afortunadu, afortunau, fortunadu Definition chi at tentu o tenet fortuna, chi dhi curret sa fortuna, chi dhi andhat bene totu Synonyms e antonyms addiciadu, assortadu, auradu, aurosu, benaventurau, diciosu, fadosu, iscofadu, orbau / cdh. afultunatu | ctr. deldiciadu, disagurau, ifoltunadu, mabassortau Sentences sos de Sune de Pàdria e de Sindia chi si content totu afortunados…◊ filla mia, ita mali afortunara chi ses istétira! ◊ nos potimus cussiderare afortunatos, in custos montes!◊ chini mai podit èssiri prus afortunada de tui?! Etymon srd. Translations French qui a de la chance English lucky Spanish afortunado, suertudo Italian fortunato German glücklich.

afortigàda , nf Definition passada de serros (fórtighes) segandho cosa Synonyms e antonyms isfoscigada Sentences cherzo andhadu a binza a bi dare un'afortigada ca sa bide est tropu longa ◊ bae a s'arbieri a ti dare un'afortigada a pilos! Etymon srd. Translations French coup de ciseaux English snip Spanish tijeretazo Italian sforbiciata German Scherenschnitt.

afràmicu , nm: fàmigu Definition su mantènnere, lassare o istare a fàmene Synonyms e antonyms aframicosamentu Etymon srd. Translations French privation de vivres English starving Spanish el hacer pasar hambre Italian affamaménto German Aushungerung.

afritorídu, afritoríu , agt: afritulidu, afrituridu, fritoridu Definition chi tenet fritu meda, chi est tremendhosi de su fritu, fintzes chi sufrit su fritu, chi dhu aguantat pagu Synonyms e antonyms afrituladu, allintugliadu, ifritoridu / friarosu | ctr. afoghigiau, caente Sentences làssami caentare: no lu bides chi so totu afritoridu?! ◊ dae su giogu, istracu de currizare, recuit Nanni mesu afritoridu ◊ unu petiruju afritoridu si ndhe cheret intrare a sa pinneta 2. de su sole sos rajos no mi dant calura, so fatendhe afritulidu s'última pitzulada a mala gana (P.Muresu) Etymon srd. Translations French transi de froid English cold Spanish muerto de frío Italian infreddolito German fröstelnd.

afroscàre , vrb rfl: afruscare Definition coment'e bogare pigionatzos, nau fintzes in su sensu de crèschere, fàere a ómine po sa capacidade de fàere fígios Synonyms e antonyms ifroscare / acimbellai Sentences su pisedhu fit afruscadu ca no ischiat comente fàghere a si ch'essire dae sa conchedha Translations French se préoccuper, atteindre l'âge de la puberté English to be worried, to become pubertal Spanish preocuparse, desarrollarse Italian preoccuparsi, divenir pùbere German sich Sorgen machen, geschlechtsreif werden.

aggortedhài , vrb Definition púnghere a gurtedhu, a lepedha Synonyms e antonyms apugnalai, arresorzare, istocagiare Etymon srd. Translations French frapper à coups de couteau, poignarder English to stab Spanish acuchillar Italian accoltellare German erstechen.