acóssu , nm Definizione
istadu de bisóngiu mannu
Sinonimi e contrari
aprentu
Frasi
postu in sa lughe, restas a s'iscuru, in acossu sas dies ti ant sighidu ◊ sos malos de como, chi no sunt in acossu, no furant pro si azibbare
Cognomi e Proverbi
smb:
Accossu
Traduzioni
Francese
état de besoin,
pauvreté
Inglese
constraint,
poverty
Spagnolo
estrechez
Italiano
costrizióne,
stato di bisógno
Tedesco
Zwang,
Notlage.
acresuràe, acresurài, acresuràre , vrb Definizione
serrare a cresura, isserrare
Sinonimi e contrari
acrisionai
/
acorrae 1,
inserrai
Frasi
tancaus de bentu apu a cuncordai, tancaus de bentu acresuraus de amori! ◊ ant acresurau sos àidos
2.
cambiamentos de umore e tristuras l'abbandhaint dae sa zente, acresuràndhela in d-unu mundhu suu
Terminologia scientifica
srr
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
clore de haies
Inglese
to fence (in)
Spagnolo
rodear con setos
Italiano
assiepare
Tedesco
mit Feigenkakteen (meist),
Büschen u.s.w. umzäunen.
acubàre , vrb Definizione
fàere che cuba, ufrau de s'arrennegu, de su tzacu
Sinonimi e contrari
abbrodhiare,
abbrufulai,
abbuscinare,
acasidhare,
ammussolai,
amprudhiare,
annicare,
annozare,
atrafudhai,
pirmare,
strugnai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se gonfler de colère
Inglese
to swell-with-rage
Spagnolo
hervir de ira
Italiano
gonfiarsi di ràbbia
Tedesco
böse werden.
acúltu , avb, prep: acúrciu,
acultzu,
acursu,
acúrtziu,
acurtzu Definizione
inditat distàntzia a pagu tretu de chie est foedhandho (o de àtere o àteru chi benit inditau), de cosa o logu chi si portat in remone, e a bortas si ponet coment'e una genia de agt. puru chentza dh'acordare cun àteru; coment'e prep. arrechedit sa prep. de o a; un'impreu distintu si faet cun is agt. possessivos: acurtzu meu, tou, sou e totu deasi = acanta a mimi, a tie, a issu
Sinonimi e contrari
acanta,
afaca,
afúndhiu,
aproba,
oràines
/
cdh. acultu
| ctr.
atesu
Frasi
so sempre potente e duru "sassu" a tales chi si acultzu bei passas, si no istas atentu, ti fragassas! (Sassu)◊ su babbu mal'estidu e mesu iscultzu, sempre in continu motu, mai in pasu, e cun Mastru Giuanne sempre acultzu! ◊ a isse l'ant postu acúrciu a sos parentes
2.
intendho su bentu alinendhe acurtzu meu, a pisinzu ◊ mi ndhe so postu acurtzu tou ◊ si ch'est andhadu acurtzu sou ◊ picat e si sedet acúrtziu issoro
3.
sos festaresos de sas bidhas acurtzu abbojaiant pro tucare totu umpare a sa chéjia foraidha ◊ sos logos acurtzu si podent prammizare menzus
4.
acurtzu a domo bi amus bighinos bonos ◊ acurtzu de ite l'as àpidu?
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
près de
Inglese
near
Spagnolo
cercano
Italiano
vicino
Tedesco
nahe (Adj.,
Adv.,
Präp.),
in der Nähe.
acumbeniàre , vrb: cumbeniare Definizione
pònnere is cumbénias, is comodidades, mescamente in sa domo
Sinonimi e contrari
acumbenentziare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
doter un appartement de tous les conforts
Inglese
to have,
to provide oneself
Spagnolo
regalarse comodidades
Italiano
avére o provvedérsi di tutte le comodità
Tedesco
mit allem Komfort versehen.
acupài , vrb: cupai* Definizione
fàere o ammesturare is cartas e ispartzire su matzu in duos o prus muntonedhos
Sinonimi e contrari
ilgupare,
smatzai 1
Traduzioni
Francese
couper un jeu de cartes
Inglese
to halve
Spagnolo
barajar,
cortar
Italiano
smezzare le carte
Tedesco
abheben (Kartenspiel).
àdanu , nm Definizione
una calidade de martigusa
Sinonimi e contrari
inestra,
scova 1
Terminologia scientifica
mt, Genista aetnensis
Etimo
srdn?
Traduzioni
Francese
genêt de l’Etna
Inglese
mount Etna broom
Spagnolo
genista del Etna
Italiano
ginèstra dell'Etna
Tedesco
Ginster.
addedíe , avb: addeie Definizione
a lughe de die, totu is oras de candho faet die a candho iscurigat
Sinonimi e contrari
| ctr.
addenote
Frasi
addenote e addedie che ómine dogau isto pessandhe ◊ si ammentabat totu su chi li fit capitau addedie ◊ su bandhuleri drommit addeie e zirat addenote
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
de jour
Inglese
by day
Spagnolo
de día
Italiano
di giórno
Tedesco
tagsüber.
addorojàda , nf Sinonimi e contrari
abboghiada,
addorojamentu,
bérchida,
boche,
cérriu,
grida
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
hurlement de souffrance
Inglese
cry
Spagnolo
grito de dolor
Italiano
urlo di dolóre
Tedesco
Geheule.
adhía 1 , prep, nf Definizione
a s'àtera parte de…, a cudh'ala de…, prus atesu de…; s'àtera parte, apalas de…
Sinonimi e contrari
adhae,
asegus,
avatu
Frasi
s'ortu miu est adhia de s'istrada ◊ mi as agatadu adhia de is làcanas ◊ is ferrus de pudai funt in su tascapani adhia de sa porta ◊ ita fiast ascurtendi adhia de sa porta?! ◊ in sa becesa puru, adhia de aundi s'istrantaxat sa làcana de is bisus, apubu ancora is bellesas chi mi ant donau allirghia
2.
bivu s'úrtimu bisu téndiu a s'adhia de sa làcana de is bisus
Traduzioni
Francese
au-delà de…,
de l'autre côté de…
Inglese
further
Spagnolo
más allá,
allende
Italiano
óltre,
di là da…
Tedesco
weit,
jenseits.
afàca , avb, prep: afache,
afaci,
afacu Definizione
si narat de logu e de tempus puru candho est ananti de si bíere o acanta
Sinonimi e contrari
acanta,
acultu,
aproba
Modi di dire
csn:
afaca mia, tua, sua (o fintzas afaca a mie)= in dainanti meu, tou, sou; afaca apare = acanta s'unu a s'àteru
Frasi
istaiant in sas domos de afacu ◊ in trenu at viagiadu cun unu satzeldote afacu ◊ si cramaiat sa cane afaca arrejonèndhela che unu cristianu ◊ custa genti de afaci dèu dha timu, ca funt brúscius ◊ fiat caentandhosi afaca de sa geminera ◊ candho biet arribbandhe su tzeracu dhu tzírriat afaca sua
2.
sa Pasca est afaca ◊ candho ant a comintzare a sutzèdere custas cosas sa libberascione bostra est afaca ◊ si li sunt acurtziados afaca
Etimo
ltn.
ad facies
Traduzioni
Francese
tout près,
près de
Inglese
near
Spagnolo
cerca
Italiano
vicino
Tedesco
nah.
afachiàda , nf Definizione
su afachiare, su ammuntonare cosa e mescamente àliga cun s'iscova
Sinonimi e contrari
mundhada,
scovada
Frasi
dae un'afachiada a s'arga!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de balai
Inglese
sweep-out
Spagnolo
barrido
Italiano
spazzata
Tedesco
Kehren.
afeminàdu , agt Definizione
nau de ómine, chi dhi praghent is féminas
Sinonimi e contrari
bacasseri,
bragheteri,
ebbaresu,
donneri,
feminaju,
pascidori,
saboneri
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
spn.
afeminado
Traduzioni
Francese
coureur (de filles,
de jupons)
Inglese
philanderer
Spagnolo
mujeriego
Italiano
donnaiòlo
Tedesco
Schürzenjäger.
aferritadúra , nf Definizione
est sa marcadura de su bestiàmene fata a ferru abbrigau; su segare cosa a ferros e, in cobertantza, su nàrrere male de s'àteru
Sinonimi e contrari
malcadura
/
aferritamentu,
allimbamentu,
tragàgiu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de marquer,
médisance
Inglese
branding,
slander
Spagnolo
marca,
herrado
Italiano
marchiatura,
maldicènza
Tedesco
Kennzeichnung,
übles Gerede.
afoltunàdu , agt: afortunadu,
afortunau,
fortunadu Definizione
chi at tentu o tenet fortuna, chi dhi curret sa fortuna, chi dhi andhat bene totu
Sinonimi e contrari
addiciadu,
assortadu,
auradu,
aurosu,
benaventurau,
diciosu,
fadosu,
iscofadu,
orbau
/
cdh. afultunatu
| ctr.
deldiciadu,
disagurau,
ifoltunadu,
mabassortau
Frasi
sos de Sune de Pàdria e de Sindia chi si content totu afortunados…◊ filla mia, ita mali afortunara chi ses istétira! ◊ nos potimus cussiderare afortunatos, in custos montes!◊ chini mai podit èssiri prus afortunada de tui?!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
qui a de la chance
Inglese
lucky
Spagnolo
afortunado,
suertudo
Italiano
fortunato
Tedesco
glücklich.
afortigàda , nf Definizione
passada de serros (fórtighes) segandho cosa
Sinonimi e contrari
isfoscigada
Frasi
cherzo andhadu a binza a bi dare un'afortigada ca sa bide est tropu longa ◊ bae a s'arbieri a ti dare un'afortigada a pilos!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de ciseaux
Inglese
snip
Spagnolo
tijeretazo
Italiano
sforbiciata
Tedesco
Scherenschnitt.
afràmicu , nm: fàmigu Definizione
su mantènnere, lassare o istare a fàmene
Sinonimi e contrari
aframicosamentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
privation de vivres
Inglese
starving
Spagnolo
el hacer pasar hambre
Italiano
affamaménto
Tedesco
Aushungerung.
afritorídu, afritoríu , agt: afritulidu,
afrituridu,
fritoridu Definizione
chi tenet fritu meda, chi est tremendhosi de su fritu, fintzes chi sufrit su fritu, chi dhu aguantat pagu
Sinonimi e contrari
afrituladu,
allintugliadu,
ifritoridu
/
friarosu
| ctr.
afoghigiau,
caente
Frasi
làssami caentare: no lu bides chi so totu afritoridu?! ◊ dae su giogu, istracu de currizare, recuit Nanni mesu afritoridu ◊ unu petiruju afritoridu si ndhe cheret intrare a sa pinneta
2.
de su sole sos rajos no mi dant calura, so fatendhe afritulidu s'última pitzulada a mala gana (P.Muresu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
transi de froid
Inglese
cold
Spagnolo
muerto de frío
Italiano
infreddolito
Tedesco
fröstelnd.
afroscàre , vrb rfl: afruscare Definizione
coment'e bogare pigionatzos, nau fintzes in su sensu de crèschere, fàere a ómine po sa capacidade de fàere fígios
Sinonimi e contrari
ifroscare
/
acimbellai
Frasi
su pisedhu fit afruscadu ca no ischiat comente fàghere a si ch'essire dae sa conchedha
Traduzioni
Francese
se préoccuper,
atteindre l'âge de la puberté
Inglese
to be worried,
to become pubertal
Spagnolo
preocuparse,
desarrollarse
Italiano
preoccuparsi,
divenir pùbere
Tedesco
sich Sorgen machen,
geschlechtsreif werden.
aggortedhài , vrb Definizione
púnghere a gurtedhu, a lepedha
Sinonimi e contrari
apugnalai,
arresorzare,
istocagiare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
frapper à coups de couteau,
poignarder
Inglese
to stab
Spagnolo
acuchillar
Italiano
accoltellare
Tedesco
erstechen.