atentadòre , nm Definizione
chie cricat de fàere o faet una morte o fintzes dannu mannu
Traduzioni
Francese
auteur de l'attentat
Inglese
attacker
Spagnolo
atentador
Italiano
attentatóre
Tedesco
Attentäter.
ateretànte, ateretàntu , avb, prn, agt: aturetanti,
aturetantu Definizione
un'àteru tanti oguale, su própiu tanti, de sa matessi manera
Sinonimi e contrari
acetotu,
matessi
Frasi
in cada aversidade fis de amparu e zeo fipi pro tene ateretantu ◊ in custu solenni istanti chi mi depu separai, babbu mi at a perdonai: perdonit aturetanti mamma! (G.Cadeddu)
2.
fintzas tue as a fàghere ateretantu ◊ fit una corte neta e sa domo deviat èssere ateretantu ◊ aturetantu iant fatu Gavinu cun Eugéniu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
autant de,
autant,
aussi
Inglese
as much (as)
Spagnolo
igualmente,
otro tanto
Italiano
altrettanto
Tedesco
ebensofiel.
atitulàu , agt Definizione
chi est fatu a títulas, a silibbas, a isprigos es. aràngiu, àgiu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
composé de caïeux,
de gousses,
de quartiérs
Inglese
sliced
Spagnolo
en gajos
Italiano
fatto a spìcchi
Tedesco
in Scheiben aufgeteilt.
atufài , vrb Definizione
fàere atufu o atúfidu, pigare atufu, pònnere fragu malu de isserru e de umidore, de cosa guasta; nau de gente, pèrdere de ànimu
Sinonimi e contrari
afungai,
afungorai,
allanire,
ammucorai,
ammufai,
annabrai,
intufire,
intuvare,
limire,
morighinire,
tufire
Etimo
spn.
atufar
Traduzioni
Francese
prendre une odeur de moisi,
moisir
Inglese
to grow musty
Spagnolo
enmohecer,
atufar
Italiano
prèndere odóre di tanfo,
ammuffire
Tedesco
dumpfig riechen,
verschimmeln.
atufòri , nm: tufori Sinonimi e contrari
allanadura,
atufamentu,
atúfidu,
atufu,
intuvu,
lanidura
/
umidore
Frasi
is minadoris biviant in barracas prenas de atufori
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
odeur de renfermé,
odeur de moisi
Inglese
stink
Spagnolo
tufo
Italiano
tanfo
Tedesco
dumpfer Geruch.
atzantaràre , vrb: atzarantare Definizione
pigare a tzàntara, a befa, bogare o pònnere in bregúngia
Sinonimi e contrari
abbefare,
abbilgonzare,
ibregungire,
isbirgonzare
Frasi
istaiat atzarantendhe sos àteros e isparghendhe lumenadas malas ◊ ti devo atzantarare in dogni festa si a cantare ti atrivis in logu! (Pirastru)◊ un'úrulu betesit de dolore, atzantaradu bidíndhesi in s'onore
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
couvrir de honte,
se moquer
Inglese
to shame,
to laugh at
Spagnolo
mofarse,
ridiculizar
Italiano
svergognare,
derìdere
Tedesco
beschämen,
auslachen.
atzoladúra , nf Definizione
su fàere is atzolas, is madassas, sa lana filada o àteru filu a lobos mannos a matzu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de faire des écheveaux
Inglese
skeining
Spagnolo
el aspar el hilo
Italiano
matassatura
Tedesco
Legen in Strähnen.
àtzos , nm Definizione
puntos de cosidura in segadas de sa carre / pònnere atzos = cosire una ferida
Sinonimi e contrari
puntos
Traduzioni
Francese
points de suture
Inglese
stiches
Spagnolo
puntos de sutura
Italiano
punti di sutura
Tedesco
Suturfäden.
auràdu , agt Definizione
chi tenet ura bona
Sinonimi e contrari
addiciadu,
afoltunadu,
assortadu,
aurosu,
diciosu,
fadosu,
iscofadu
| ctr.
ifoltunadu
Frasi
chie dícia at tentu in beranos de paghe e de amore fit un'auradu (A.Dettori)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
qui a de la chance
Inglese
lucky
Spagnolo
afortunado
Italiano
fortunato
Tedesco
glücklich.
avalèssi , vrb rfl Definizione
su si serbire de calecuna cosa o de ccn., nau mescamente in su sensu de ndhe aprofitare
Sinonimi e contrari
avaliri
Etimo
itl.t
Traduzioni
Francese
se servir de,
faire usage de
Inglese
to make use
Spagnolo
valerse,
acogerse
Italiano
avvalérsi
Tedesco
sich bedienen.
avère , nf: bera,
vera 1 Definizione
su pane de chera totu buidedhos paríviles (búsciulus o oxos) ue s'abe ponet su mele
Sinonimi e contrari
arrega,
bresca,
melarègia,
tipa 1
Frasi
sas averes de su mele ◊ tue as isapiatu sas averes ◊ su puzone chin sos frores de tiria at formatu sas averes: sos mojos sont prenos de mele e cria (G.Farris)
Terminologia scientifica
sbs
Traduzioni
Francese
rayon de miel
Inglese
honeycomb
Spagnolo
panal
Italiano
favo
Tedesco
Bienenwabe.
babballúca , nf: bambaloca,
bombulita,
bubbalica Definizione
bubburuca o luna de sabone, ma fintzes bubburuca de freadura o iscardidura
Sinonimi e contrari
bubbugiuca,
bumbuglione
2.
trabballendi custa cosa ti essint is babballucas coment'e bocioedhas in sa manu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bulle de savon
Inglese
little soap bubble
Spagnolo
burbuja de jabón
Italiano
bollicina di sapóne
Tedesco
Seifenblase.
bacàgiu , nm: bacraxu,
bacàgliu,
bacàrgiu,
bacarxu,
bacarzu,
bagarju,
vacàgliu Definizione
chie pastórigat su paru bàchinu, pegos de bulu
Frasi
bàtoro annos bagarju so istau pasculendhe sas vacas de Fulanu ◊ mi so pesadu bacarzu ca babbu fiat bacarzu ◊ custa fit una família de pastores bacàglios
Cognomi e Proverbi
smb:
Baccàrgiu
Terminologia scientifica
prf
Etimo
ltn.
*vaccarius
Traduzioni
Francese
vacher,
gardien de vaches
Inglese
cowboy
Spagnolo
vaquero
Italiano
vaccaro
Tedesco
Kuhhirt.
bàchinu , agt: bàcinu,
vàchinu Definizione
nau de late o de casu, chi est de baca
Etimo
ltn.
vaccinus
Traduzioni
Francese
de vache
Inglese
vaccine
Spagnolo
vacuno
Italiano
vaccino
Tedesco
Kuh…
bacínu , nm, nf: bascinu,
bassinu,
batzina,
batzinu Definizione
su sannori, nau in cobertantza: genia de istrégiu po dhue fàere de bisóngiu; si narat fintzes de bodheta, foedhos o cosas de maleducaos
Sinonimi e contrari
orinale,
orineri,
seglieta,
vitillu
/
bassinada
Frasi
prus la móricas, sa batzina, e prus putit! ◊ batzinones chi leant una carra dogni note ndhe prenant chimbe e ses! ◊ in momentos de apretu teniant su bacinu suta de su letu ◊ su bascinu si allogàt in su comodinu
2.
buca de luru citirí, chi no bengu a innòi po intèndiri bassinus!
Cognomi e Proverbi
smb:
Bassinu
Terminologia scientifica
stz
Etimo
spn.
bacín
Traduzioni
Francese
pot de chambre,
jules
Inglese
pot (chamber)
Spagnolo
orinal
Italiano
pitale
Tedesco
Nachttopf,
Nachtgeschirr.
bàgnu , nm: bàngiu,
bànniu,
bannu,
banzu,
vanzu Definizione
su si pònnere o istare in mesu de s'abba o àteru po si samunare o ispàssiu; su pl., logu inue dhue at abbas meighinosas caentes o fintzes ludu po cura; logu, aposentedhu aintru de domo fatu adatu po si samunare e fàere de bisóngiu
Sinonimi e contrari
peschina
Frasi
semus andhados a Fordongianus a fàghere sos bagnos ◊ che sunt in mare pro sos bagnos ◊ a sa camba dhi faint bèni is bàngius de axedu callenti ◊ andhaiant a frúmmene a impojare ca no si podiant fàede su banzu in dommo
2.
in Benetuti e in Sàrdara bi sunt sos bagnos ◊ bai e isciacuadí in su bàngiu de Síloe!
3.
in sas domos como su bagnu lu faghent intro
Cognomi e Proverbi
smb:
(Anzos)
Terminologia scientifica
dmo
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
bain,
salle de bain
Inglese
bath
Spagnolo
baño,
cuarto de baño
Italiano
bagno,
tèrme o stabiliménto termale (al pl.)
Tedesco
Bad,
Badezimmer,
Thermalbad.
banàtza , nf: benassa,
benatza,
binansa,
binassa,
binata,
binatza,
vinata Definizione
su chi abbarrat de s'àghina candho ndhe ant bogau su mustu: fodhe, sèmene, carena
Sinonimi e contrari
ainata,
natza
Frasi
faint piriciolu de sa benassa prentzada
Etimo
ltn.
vinacea
Traduzioni
Francese
marc de raisin
Inglese
marc
Spagnolo
orujo
Italiano
vinàcce
Tedesco
Weintrester.
bànzu 1 , nm: vanzu 1 Definizione
cropos a meda giaos a unu, o a un'animale, po su male chi at fatu, po dh’obbrigare a calecuna cosa / leare, dare, pitzigare b. = pigai una surra, surrai
Sinonimi e contrari
addibbonzu,
apiossa,
arruciada,
cabossa,
carda,
dobbe,
mazadina,
pista,
surra
Frasi
isse at fatu buldellu e tandho li ant dadu unu cantu de banzu ◊ banzu ti pítzigo, mih, si mi che artérias! ◊ banzu che àinu in domadura li dao, si at fatu cussa! ◊ si no andhas a su cumandhu leas banzu, oe!
Traduzioni
Francese
volée de coups de bâton
Inglese
beating
Spagnolo
paliza
Italiano
bastonatura
Tedesco
Prügeln.
barbarótu , nm Definizione
pilloni de santa Luxia, genia de orrúndhine, ma bianca deunudotu asuta, portat unu marcu biancu nidu in pitzu ue cumènciat sa coa e sa coa prus curtza a ischeadura minore (s'orrúndhine dha portat a fórtighe aperta): in Sardigna nidat totue e che faet abbitu de martzu a cabudanni
Sinonimi e contrari
mongitedha
Terminologia scientifica
pzn, delichon urbica
Traduzioni
Francese
hirondelle de fenêtre
Inglese
house-martin
Spagnolo
avión
Italiano
balestrùccio
Tedesco
Mehlschwalbe.
barbígias , nf pl Definizione
is pilos lassaos prus a bàsciu in is trempas, a parte e àtera acanta a is origas, a parte de ananti
Sinonimi e contrari
facetas,
lemmas
Etimo
itl.
barbigi
Traduzioni
Francese
favoris,
pattes de lapin
Inglese
sideburns
Spagnolo
patilla
Italiano
fedine,
basétte
Tedesco
Koteletten (Pl.)