Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

ammoràre , vrb: amorai, amurai Definition totu su chi duos faent de bonu s'unu po s'àteru, ómine e fémina, candho funt isposos e s'istimant cun s'idea de si cojuare; betare istima a unu, a una, cricare, èssere sèmpere impare Synonyms e antonyms fastigiai / abbaradhare, abbelare, imbelare, inamorai, indeosare, ingeniai Sentences oe comente fato a ti amorare? ◊ no ses menzus tue de sa chi so amorandhe ◊ sos tempos bellos si che sunt colados umpare chin su tempus de ammorare! ◊ bastat chi dh'amorit po dh'isposai, cussa dhu càrrigat de dinai puru! 2. totu sos chi la bident si ndhe ammorant de cantu atraet s'ermosura sua ◊ prite ti amoras, ca no cherjo a tie?! Scientific Terminology ssl Etymon srd. Translations French être fiancés, s'engager par une promesse de mariage English to be connected with Spanish ser novios, llevarse bien con alguien Italian avére una relazióne d'amóre, èssere fidanzati German ein Liebesverhältnis unterhalten, verlobt sein.

anàgrafe , nf Definition prus che àteru, in is comunas, s'ufíciu inue registrant naschia, morte e cambiamentu de istadu civile de sa gente Synonyms e antonyms conchilíbbriu Translations French registre de l'état civil, bureau de l'état civil English registry office Spanish registro civil Italian anàgrafe German Einwohnerregister.

anchiàda , nf: Definition cropu de camba (anca), de pei (de ananti), nau de animales Synonyms e antonyms anchionada Etymon srd. Translations French coup de patte English blow with a paw Spanish patada Italian zampata German Pfotenhieb.

annaríciu , agt Definition chi andhat, chi podet andhare, nau de cosa chi podet serbire, èssere bona mancari no siat de sa méngius calidade Synonyms e antonyms andhàntile Sentences custa patata est annarícia Etymon srd. Translations French de qualité médiocre English ordinary Spanish ordinario, mediocre Italian andante German mittelmaßig.

annicàre , vrb Definition essire de malumore, tristos, sérios, unu pagu oféndhios Synonyms e antonyms abbrodhiare, abbudhai, aconchedhare, amprudhiare, annichidai, annozare, atrafudhai, imbromare, ingromorare, pirmare, pudhare 1 | ctr. allegrare, prexai Sentences proite no ti annicas e ti alteras candho bestint sa sarda poesia fatendhe a su limbazu violeras? (P.Casu)◊ si est annicadu cun megus ca li apo nadu chi no lu cherzo! Translations French bouder, mettre de mauvaise humeur English to put in a bad mood Spanish amostazar Italian imbronciare, métter di malumóre German schmollen, verstimmen.

anníciu , agt, nm: annicru, annígiu, annígliu, anniglu, annigru, annigu, annirgu, anniu, annixu Definition porchedhu, vitellu, cuadhu, angione o àteru pegus de calecunu annu, passau s’annu Synonyms e antonyms annigrotu, annorinedhu, tentógliu Sentences s'anníciu est in sa giota, su crapitu est a brincos, in sa pinneta apedhat su catzedhu 2. sunt pulpuzos de peta de porcu anniju pesadu a mannalitinu Scientific Terminology anall Etymon ltn. annic(u)lus Translations French animal de la ferme agé de deux ans English one years old cattle Spanish añojo Italian annìcolo German einjähriges Tier.

annícra , nf: annixa Definition pegus fémina de unu o duos annos Translations French femelle agée de deus ans English two years old female cattle Spanish añoja Italian annìcola German einjähriges Tier.

annotamàla , prep, cng Definition a su postu de…, a prus de Synonyms e antonyms antamas, bortze, imbecis Sentences annotamala de una, ndh'amus imballiadu duas de aguzas (G.Ruju) 2. isse est ispantosu: annotamala de la nàrrere comente est, sa cosa, la creschet! ◊ annotamala est essidu su nàrrere chi si ch'est fuidu Translations French au lieu de, en outre English instead, moreover Spanish en vezlugar de, además Italian invéce, inóltre German dagegen, außerdem.

Annunóu , nm Definition sa prima die de s'annu Translations French nouvel an, le jour de l'an, le premier de l'an English new year's day Spanish Año Nuevo Italian Capodanno German Neujahr.

apagiadòri , agt, nm: apajadore, apajadori Definition chi o chie andhat a foedhare sa fémina po contu o in parte de un'ómine Synonyms e antonyms acupadori, comisionàrgiu, mandhadàgliu, paraímpiu, tratadore Scientific Terminology sntz Etymon srd. Translations French faiseur de mariages English matchmaker Spanish padrino de casamiento Italian paraninfo German Heiratsvermittler.

apagiàre 2 , vrb: (a-pa-gia-re) apalgiai, apallai, apazare, pazare 1 Definition abbrovendhare a pàgia, pònnere sa pàgia a papare a su bestiàmene; a logos, coment’e semenare a pàgia (po iscóviu) su tretu de una domo a un'àtera de duos, ómine e fémina, chi si dha intendhent o si bolent / su pps. apazadu = (fintzas) chi est totu paza, nadu de laore chi no at ingranidu Synonyms e antonyms abbrovendhae Sentences su meri si ndi pesat a cissu e apàlgiat is bois ◊ su chitzi pesastus po apallai is bòis ◊ dónnia dí nanca depit apallai is bòis Etymon srd. Translations French donner de la paille aux animaus English to fodder Spanish alimentar con pienso Italian abbiadare German mit Hafer füttern.

apaltàre , vrb: apartai, apartare, partare Definition pònnere a una parte; su si giare o pònnere a una parte, su si cuare po sa giustítzia o àteru / a. unu pensamentu = bogaresiche un'idea dae conca Synonyms e antonyms abbandhare, coigiare / abbuare, aclisare, acuae, ammagare, apatai, frànghere, impertusare, intanae, intupai, intuvedhare, istichire, istugiai Sentences medas si sunt apartados e ti ant negadu provinas unu lughinzu! ◊ ahi cantu atesu mi seu apartau de bosu, Sennori! ◊ propongu de apartai dónnia perígulu de pecai ◊ no istes annuzada pro mi èssere pagu tempus apartadu ◊ ipèrradi una canna e tzoca, si sos iltrunellos si podent apaltare! ◊ cun signalis de tristesa sa Crésia apartat is fielis de is allirghias de su mundu 2. si est apartadu ca lu sunt chirchendhe sos carabbineris ◊ s'amante a ue si est apartada? Etymon ctl., spn. Translations French mettre de côté, se réfugier English to put aside, to shelter Spanish apartar, refugiarse Italian méttere da parte, accantonare, rifugiarsi German beiseitelegen, sich flüchten.

aparrónchiu , avb: parrónchiu* Definition a su contràriu, male / fàghere una cosa a a. = a coredhu, male, a improdhu Translations French tordu, de travers English crosswise, crooked Spanish de través Italian stòrto, di travèrso German schief, quer.

apatentàdu , agt Definition chi tenet o at leau sa patente; nau cun tzacu, chi tenet calecuna calidade mala créschia meda, segura 2. est unu parassita apatentadu, semper chentza fàghere nudha! Translations French qui a le permis de conduire English licensed Spanish cualificado, que posee el permiso de conducir, redomado Italian patentato German zugelassen, mit Führerschein versehen.

apatènte , nf: patente* 2 Definition documentu de s'autoridade chi assegurat de comente unu at fatu calecunu istúdiu o est autorizau a fàere calecuna faina: oe, prus che àteru su documentu de chie at imparau a guidare unu mezu Translations French permis de conduire English license Spanish licencia, permiso Italian patènte German Erlaubnis, Führerschein.

apegugiadòre , nm Definition furone de bestiàmene, chie costumat a pecutzare Etymon srd. Translations French voleur de troupeaux English cattle-stealer Spanish abigeo Italian abìgeo German Viehdiebstahl.

apellíu , nm Definition sangunau de famíglia Synonyms e antonyms sambanau Etymon spn. apellido Translations French famille, nom de famille English surname Spanish linaje, apellido Italian casato, cognóme German Familienname.

apenài, apenàre , vrb rfl Definition tènnere dolu, làstima, piedade, provare pena, dispraxere, su si interessare de calecuna cosa o de ccn. assumancu po làstima, po piedade Synonyms e antonyms apiadai Sentences su padronu si ndh'est apenadu e li at abbonadu su dépidu ◊ suporto tanta pena e tantu istragu: apenadindhe, apena! (P.Pisurzi)◊ de sa vida chi fatzu apenadindi! ◊ cussu pòburu béciu s'est apenau po mei ◊ a mei mi apenat su coru su intendi a issa! 2. eo t'iscrio, si tue ti ndhe apenas de lègere su chi t'imbio ◊ si apenet de iscultare unu lamentu! Etymon srd. Translations French s'apitoyer, avoir de la compréhension English to be moved Spanish compadecerse Italian impietosirsi, avére comprensióne German Mitleid haben, für jdn Verständnis zeigen.

aperdiaméntu , nm Definition su pigare o bochíere a cropos de pedra, gherra a cropos de pedra; su pònnere pedras a pesu in pitzu de calecuna cosa Synonyms e antonyms carranzu, predarjata Etymon srd. Translations French grêle de pierres English hail of stones Spanish apedreamiento Italian sassaiòla German Steinhagel.

apipiàda , nf Definition passada de calecuna cosa a frigadura Synonyms e antonyms pinzellada Sentences mi seu donada una bella apipiada de crema ◊ a sa linna dhi apu donau un'apipiada de vernissu (M.A.Cappai) Translations French coup de pinceau English painting Spanish pincelada Italian spennellata German Anstrich.