agionedhàdu , pps, agt: ajonedhadu Definition
de agionedhare; chi est giumburudu che agionedha
Synonyms e antonyms
abbajonadu,
allachedhadu,
atortiau
| ctr.
ladu,
ténneru
Translations
French
creusé (p.p.),
creux (adj.),
bossu,
tordu
English
humpbacked,
sunken,
crooked
Spanish
ahuecado
Italian
incavato,
gòbbo
German
ausgehölt,
buckelig.
aparrónchiu , avb: parrónchiu* Definition
a su contràriu, male / fàghere una cosa a a. = a coredhu, male, a improdhu
Translations
French
tordu,
de travers
English
crosswise,
crooked
Spanish
de través
Italian
stòrto,
di travèrso
German
schief,
quer.
bistónchinu , agt Definition
chi est trotu e bistrotu; nau de gente, chi no ndhe faet una bona, bene
Synonyms e antonyms
atortiau,
doltu,
garronosu,
rémbinu
/
bambioco,
bambu,
biondu,
biorru,
biscioncu,
bisónchinu,
braballu
Etymon
srd.
Translations
French
tordu,
tortueux,
sot
English
crooked,
winding,
stupid
Spanish
torcido
Italian
stòrto,
tortuóso,
stòlido
German
krumm,
gewunden dumm.
calémbru , agt: chilembru,
colembru,
collembru,
culembru Definition
chi est incrubandhosiche a una parte, coment'e atrotigau, trotu; nau de ccn., chi si credet meda
Synonyms e antonyms
abboe,
achibboe,
achifilu,
acorrimboe,
imboe,
isculembru,
ochirioe,
parangau
/
còrcobe,
cucurudu
Sentences
su tziu nche fit betzu, totu culembru chin sos innodricadorjos a botzos ◊ zanna, puntellu, muru calembru ◊ sa perda colembra no assentat bene
Translations
French
biais,
incliné,
oblique
English
crooked
Spanish
oblicuo
Italian
sghémbo
German
schief.
chivésciu, chivéssu , avb: ischilvésciu* Definition
chi no est deretu, chi est trotu
Synonyms e antonyms
abboe,
achibboe,
achifilu,
acorrimboe,
biàsciu,
calembru,
imboe,
isgretzi,
sbiàsciu
Translations
French
de travers,
de guingois
English
crooked
Spanish
sesgado,
torcido
Italian
sghémbo
German
schief.
dóltu , agt, nm: dortu,
toltu* Definition
chi no andhat a línia dereta, no tenet línia dereta; nau de gente, chi no ndhe faet una a deretu, bona, bene, o, nau de cosa o de chistione, chi no est su giustu, no est sa beridade, no est su chi andhat bene
Synonyms e antonyms
atrotoxau,
bistónchinu,
fàlchinu,
fortzicau
/
cumbessu,
istolatzadu,
locu,
rebessu,
traessu
| ctr.
deretu,
ténneru
/
arraxoni,
giustu
Idioms
csn:
d. che anca de cane = totu atrotiau, trotu meda; nae dorta (nau in cobertantza de ccn.)= trevessu, chi no ndi fait una giusta; andhare, segare, fàghere a d., a d. e a rugadis = a egas e a ogas, in manera contrària a su zustu; andhare in d. = in contràriu, comente neune si disiziat; pretare su d. = abbetiai pretendendi de tènniri arrexoni fintzas candu est craru ca no si ndi tenit
Sentences
s'ómine fit betzu, dortu e tzumbosu chi pariat una nae de chercu ◊ sa domita est ammuntada cun téulas dortas e male assentadas
2.
in custu mundhu finas in su dortu at sempre resone su piús forte ◊ de cosas dortas subra de sa terra che ndh'at chena contu ◊ maridu e muzere s'istimaiant, ma cussideraiant iscàndhulu a pretare su dortu e no su èssere de idea diferente
3.
su tempus mi est andhendhe sempre in dortu! (G.Ruju)
Translations
French
de travers,
idiot
English
crooked,
foolish
Spanish
torcido,
necio
Italian
stòrto,
stólto
German
krumm,
dumm.
ghéltzu , agt: ghertzu Definition
chi no est fatu a deretu; nau de ccn., chi portat is ogos trotos
Synonyms e antonyms
abboe,
achifilu,
acorrimboe,
calembru,
doltu,
imboe,
isbésciu,
isgretzi,
sbiàsciu
/
chertzu,
gréciu,
lértzinu,
ocrighertzu,
ocritortu
Sentences
dontzunu naraiat chi sa resogliedha sua fit sa mentzus e chi sa de s'àteru fit curtza, o ghertza o no baliat in nudha ◊ at picau sa resòglia e at provau si fit ghertza
Etymon
ctl.
guerx
Translations
French
tordu
English
crooked
Spanish
torcido,
tuerto
Italian
stòrto
German
krumm,
schielend.
indortigàdu , pps, agt: intorticatu,
intorticau Definition
de indortigare; chi est atrotigau
Synonyms e antonyms
acancarronau,
ancujadu,
atortiau,
doltu,
garronosu
2.
sa pénnita pro ghirare fit intorticata che colovra
Translations
French
tordu
English
crooked
Spanish
torcido,
retorcido
Italian
stòrto
German
krumm.
parangàu , pps, agt Definition
de parangai; chi est trotu, incrubau coment'e orruendho a una parte
Synonyms e antonyms
calembru,
chérciu,
incruau,
tombiu
| ctr.
deretu
2.
est totu parangau ◊ est una feminedha bècia iscorrobeciada, parangada apitzus de unu baculedhu
Translations
French
boiteux,
bancal
English
crooked
Spanish
cojo,
inclinado
Italian
sbilènco
German
schief.
tóltu , agt, nm: doltu,
tortu,
trotu Definition
chi no tenet una línia dereta; nau de ccn., chi no ndhe faet una adderetu, bona o bene o, nau de cosa, chi no andhat bene; nau de su logu, chi no est in paris, chi dhue at cúcuros, badhes, canales, pesadas e caladas; chi o cosa chi no torrat paris cun su giustu, cun sa beridade o cun s'arrexone
Synonyms e antonyms
atrotoxau,
bistónchinu,
fàlchinu,
trògolu
/
cumbessu,
istolatzadu,
locu,
malu,
rebessu,
traessu
| ctr.
deretu,
ténneru
/
paris
/
arraxoni,
giustu
Idioms
csn:
perricare su t. = abbetiai pretendendi de tènniri arrexoni candu est craru ca no si ndi tenit; andhare a deretu e a trotu = andhare a dortu e a rugadis; andhare, andai a trotu = male, comente no si depet; castiai a unu a trotu, a ocru tortu = dàreli un'ograda mala, coment'e a nàrrere chi est contràriu; ramu tortu = (in suspu) pessone mala; èssere tortu che oricrale, che càvaru, che a s'annada mala = dortu che anca de cane, meda, èssere revessu, chi no afilat mancu a fune; andai a pértias trotas = èssere dados a su víssiu, a sas diverteras, andhare a féminas; portai is ogus trotus = furriados a un'ala; portai cambas trotas = male fatas, dortas a farche; fai murrus trotus = irmurriada, zenia de inzestru cun sos murros pro cosa chi no piaghet; a trotu (fuedhai, mirai, andai, e aici)= male, chentza régula, chentza grabbu, faghindhe a biraorba
Sentences
est tortu che colora morta a fuste ◊ mancu su cadhu forte faghet proa in logu tortu ◊ sos istradones chi deviat leare fint tortos
2.
non ses cosa de tzou pro culpa de s'idea tolta! ◊ no ndhe morit mai de ramu tortu! (G.A.Solinas)◊ dogna flúmini andat a trotu ◊ de dónnia fuedhu trotu is óminis ant a torrai contu in sa dia de su giudítziu ◊ s'ómini trotu no fait a dh'assetiai
3.
est isse chi mi che at furadu sa cosa e dades su tortu a mie! ◊ e sos contràrios dànnedhis su trotu, nanne ca no fuit beru!
4.
sas cosas sunt annadas a trotu ◊ aiat sichitu a si mi apompiare a ocru tortu
Surnames and Proverbs
smb:
Tortu
Etymon
ltn.
tortus
Translations
French
tordu,
idiot
English
foolish,
crooked
Spanish
torcido,
tortuoso,
necio,
injusto
Italian
stòrto,
tortuóso,
stólto,
tòrto,
ingiusto
German
krumm,
gewunden,
töricht,
Unrecht.
tónchinu 1 , agt: tzónchinu 1 Definition
chi no est deretu, chi est atrotiau, trotu, acancarronau, fintzes chi andat a trotu
Synonyms e antonyms
doltu
/
ganciudu,
ingobbedhadu,
unchinadu
Sentences
su maridu no l'aiat antziau mancu ocros e si fit sapia deretu chi giuchiat sa luna a tónchinu ◊ tónchinos de betzesa addajant s'andhera ◊ bonannu, sentza sos dispiagheres, pro lassare su tónchinu momentu!
Etymon
srd.
Translations
French
crochu,
voûté
English
hooked,
crooked
Spanish
adunco,
curvo
Italian
adunco,
ricurvo
German
krumm.