abbovài, abbovàre , vrb Definition fàere bovu, pigare po bovu a unu; meravigliare, lassare ispantasiaos, fintzes foedhare a s'afaiu chentza cabu e ne coa Synonyms e antonyms abbuvonare, coglionai, coluvronare, imbovai, imbusterai, improsae, ingannai, piocai, scafai, trampai / transire, trassicare Sentences furriotos cun arte, bellos pro abbovare zente menga! ◊ custa fémina dh'abbovant cun cosa fata ◊ de candu ti ses abbitendi cun cussus ti ses abbovau ◊ si bides cussa pianta ti ndhe abbovas! 2. Deus criesit logos e cosas pretziadas tantu chi ndhe abbovant su nostru pensamentu! (P.Serra)◊ deo ne seo abbarradu abbovadu Etymon srd. Translations French faire l'idiot, prendre pour un idiot English to mock Spanish abobar Italian prèndere per scémo German taüschen, verdummen, erstaunen.

allocài , vrb: allucai Definition fàere o essire locu, ammammalucare, incantare Synonyms e antonyms allochiai, imbolocai, scimprai Sentences ti creis ca mi allucas aici cun duas cositedhas: dèu bollu totu sa parti mia! ◊ candu mi seu cojada mi seu allucada e no apu castiau ni bellesa e ni virtudi ◊ si allucant castiendu arrandas, ingirialetus, una patena, unu cungiali, bastat chi siat cosa antiga! 2. allucaus, no iscidiant in cai istampu nc'intrai ◊ no abbarres allucau! Etymon spn. alocar Translations French devenir idiot English to make silly Spanish enloquecer Italian diventare o far scémo German dumm werden.

ballallòe, ballallói, ballalói , agt, nm Definition chi o chie est pagu abbistu: foedhu po unu bonu a nudha Synonyms e antonyms babballucu, ballullu, bichillocu, canivete, innóchidu, lolle, mentzosu Sentences unu pódhighe inditat sa luna: su ballalloi mirat su pódhighe ◊ cussa est una fémina ballalloa ◊ est restatu a buca abberta che ballalloi ◊ so de abberu unu criu de casu friscu e unu ballalloi! ◊ s'ómine chi no est istirau a minore torrat a risu de cada unu, resurtat unu ballaloi Etymon srd. Translations French crétin, idiot, imbécile English idiot Spanish bobo, tonto Italian cretino, fésso German dumm, Tölpel.

balòsso, balòssu , agt, nm Definition chi o chie est pagu abbistu, bambiocu Synonyms e antonyms babbalocu, ballalloe, biobba, gingiorre, scimpri, sciolocau, tolondro, tontu | ctr. abbistu, àbbile 1 Sentences de óminis nci nd'est tontus, intelligentis, furcas, balossus, bonus e malus ◊ no teniat gana de abarrai fadendi s'ampuecala in sa passillada coment'e una balossa in mesu de genti prus balossa puru Scientific Terminology ntl Translations French stupide, bête, idiot English stupid Spanish estúpido, necio, cretino Italian stùpido, cretino German dumm, Tölpel.

bichillócu , agt, nm Definition chi est tontatzu, pagu abbistu Synonyms e antonyms gallullu, innóchidu, ispistulonadu, listrone, macu, scimpri, scioncu, tontarrone Translations French idiot English idiot Spanish idiota Italian idiòta German dumm, Dummkopf, Idiot.

bucallòto, bucallótu, bucalótu , agt, nm: bucarotu Definition tontatzu, chi est pagu abbistu Synonyms e antonyms babbalocu, bibbillocu, bucabbentu, bucamindotu, gingiorre, tolondro Sentences pro dare su votu a unu bucallotu de s'ischeda ndhe fato unu zirotu e poi bi l'ataco a su chervedhu! ◊ ancora esistit calchi bucalloto chi l'adorat che unu santu in bida Etymon srd. Translations French stupide, bête, idiot, balourd, nigaud English stupid, dullard Spanish estupido Italian stùpido, balórdo German dumm, Tölpel.

dóltu , agt, nm: dortu, toltu* Definition chi no andhat a línia dereta, no tenet línia dereta; nau de gente, chi no ndhe faet una a deretu, bona, bene, o, nau de cosa o de chistione, chi no est su giustu, no est sa beridade, no est su chi andhat bene Synonyms e antonyms atrotoxau, bistónchinu, fàlchinu, fortzicau / cumbessu, istolatzadu, locu, rebessu, traessu | ctr. deretu, ténneru / arraxoni, giustu Idioms csn: d. che anca de cane = totu atrotiau, trotu meda; nae dorta (nau in cobertantza de ccn.)= trevessu, chi no ndi fait una giusta; andhare, segare, fàghere a d., a d. e a rugadis = a egas e a ogas, in manera contrària a su zustu; andhare in d. = in contràriu, comente neune si disiziat; pretare su d. = abbetiai pretendendi de tènniri arrexoni fintzas candu est craru ca no si ndi tenit Sentences s'ómine fit betzu, dortu e tzumbosu chi pariat una nae de chercu ◊ sa domita est ammuntada cun téulas dortas e male assentadas 2. in custu mundhu finas in su dortu at sempre resone su piús forte ◊ de cosas dortas subra de sa terra che ndh'at chena contu ◊ maridu e muzere s'istimaiant, ma cussideraiant iscàndhulu a pretare su dortu e no su èssere de idea diferente 3. su tempus mi est andhendhe sempre in dortu! (G.Ruju) Translations French de travers, idiot English crooked, foolish Spanish torcido, necio Italian stòrto, stólto German krumm, dumm.

iscabàdu , agt Definition nau de ccn., chi est chentza cabu / avb. a s'i. = a sa maconatza, chentza cabu Synonyms e antonyms iscabiladu, iscabudadu | ctr. acabadu, cabosu, giudisciosu Sentences fit un'ómine iscabadu e a sa bona de Deus ◊ sos sentidos catigados bidimos dae concas iscabadas ◊ a ue at a giúghere custa cursa iscabada? ◊ un'iscabadu e atrividu podet fàghere machines ◊ si at fatu machine gai est candho fit pisedhu iscabadu Etymon srd. Translations French sot, idiot, insensé English foolish Spanish insensato Italian sènza giudízio, stólto, insensato German töricht, unbesonnen.

lócu , agt, nm: allocu 1, Definition chi o chie est pagu giustu de conca, prus che àteru chi est chentza cabu, chentza abbistesa / locu fracu = macu deretu Synonyms e antonyms bambioco, baosatzu, baosone, deleadu, macu | ctr. achistiadu, atinadu, atoadu, cabosu, giudisciosu, sàbiu Sentences chini est cudha loca chi s'innamorit de mei?! ◊ fiat nàsciu locu e de lolloi abbentau iat bíviu Etymon spn. loco Translations French sot, stupide, bête, idiot English dumb Spanish lelo, bobo Italian stòlido, scémo German dumm.

lòlle , agt, nm Definition coment'e lodhe etotu, machisonzu, pagu abbistu / min. lolledhu Synonyms e antonyms ballalloe, balossu, scimpri, sciollocau, locu, lollòi Idioms csn: fàghere sa tucada de l. = andai e no torrai prus; abbarrare coment'e unu l. = coment'e atontadu, meravizadu chentza cumprèndhere Sentences sa tucada de Lolle chi fetat! ◊ cussu lolledhu puru a èssi bófiu cudha baborda!…◊ scit ita faint a custa lolledha? candu dha bint inchieta dhi ghetant su bratzu asuba e dhi cantant cancuna cosa! ◊ si l'est pompiandhe che lolle, a buca aperta Etymon srd. Translations French crétin, idiot, imbécile, sot, stupide English idiot Spanish imbécil Italian cretino German Dumm.

sciallocàu , agt: scialocau Definition nau de ccn., chi narat o faet sciolocus Synonyms e antonyms abbambanau, ballalloe, irbentiadu, isambrulidu, sciloriau, scimpri, sciollocau Sentences si no seus sciallocaus, cosas de contai ndi teneus medas Etymon ctl. xaloc Translations French idiot English insane Spanish mentecato Italian mentecatto German verrückt.

tóltu , agt, nm: doltu, tortu, trotu Definition chi no tenet una línia dereta; nau de ccn., chi no ndhe faet una adderetu, bona o bene o, nau de cosa, chi no andhat bene; nau de su logu, chi no est in paris, chi dhue at cúcuros, badhes, canales, pesadas e caladas; chi o cosa chi no torrat paris cun su giustu, cun sa beridade o cun s'arrexone Synonyms e antonyms atrotoxau, bistónchinu, fàlchinu, trògolu / cumbessu, istolatzadu, locu, malu, rebessu, traessu | ctr. deretu, ténneru / paris / arraxoni, giustu Idioms csn: perricare su t. = abbetiai pretendendi de tènniri arrexoni candu est craru ca no si ndi tenit; andhare a deretu e a trotu = andhare a dortu e a rugadis; andhare, andai a trotu = male, comente no si depet; castiai a unu a trotu, a ocru tortu = dàreli un'ograda mala, coment'e a nàrrere chi est contràriu; ramu tortu = (in suspu) pessone mala; èssere tortu che oricrale, che càvaru, che a s'annada mala = dortu che anca de cane, meda, èssere revessu, chi no afilat mancu a fune; andai a pértias trotas = èssere dados a su víssiu, a sas diverteras, andhare a féminas; portai is ogus trotus = furriados a un'ala; portai cambas trotas = male fatas, dortas a farche; fai murrus trotus = irmurriada, zenia de inzestru cun sos murros pro cosa chi no piaghet; a trotu (fuedhai, mirai, andai, e aici)= male, chentza régula, chentza grabbu, faghindhe a biraorba Sentences est tortu che colora morta a fuste ◊ mancu su cadhu forte faghet proa in logu tortu ◊ sos istradones chi deviat leare fint tortos 2. non ses cosa de tzou pro culpa de s'idea tolta! ◊ no ndhe morit mai de ramu tortu! (G.A.Solinas)◊ dogna flúmini andat a trotu ◊ de dónnia fuedhu trotu is óminis ant a torrai contu in sa dia de su giudítziu ◊ s'ómini trotu no fait a dh'assetiai 3. est isse chi mi che at furadu sa cosa e dades su tortu a mie! ◊ e sos contràrios dànnedhis su trotu, nanne ca no fuit beru! 4. sas cosas sunt annadas a trotu ◊ aiat sichitu a si mi apompiare a ocru tortu Surnames and Proverbs smb: Tortu Etymon ltn. tortus Translations French tordu, idiot English foolish, crooked Spanish torcido, tortuoso, necio, injusto Italian stòrto, tortuóso, stólto, tòrto, ingiusto German krumm, gewunden, töricht, Unrecht.

traéssu , agt, nm: traversu, travessu, tressu, trevessu, truessu Definition chi est postu a istúturu, fintzes cosa chi si ponet inue si passat, a istrobbu; nau mescamente de unu po su fàere, sa manera de pentzare o àteru, chi o chie afilat a trotu, no iscurtat cossígiu perunu, no faet cunforma a s'arrexone, a su giustu, a comente andhat méngius Synonyms e antonyms arrevésciu, bizarrosu, rebelde, rebessu, solàsticu / doltu, tostorrudu, traessarzu | ctr. daretu / achistiadu, arrejonadu, giudisciosu Idioms csn: andai o èssiri a trevessu = andhare perilloi perillai, istare in ziru, tràstama tràstama; fai fillus a trevessu = cun s'una e cun s'àtera, cun àteras féminas (o cun àter’ómine); trebiri a pei trevessu = a pes fadhidos (betendhe sa trobea a unu pè de nanti e a unu de segus ma de s'ala contrària); fai camminu travessu = iscassiare e cambiare caminu; a truessu, de truessu, de traessinu = de rugadis; segai de tressu a unu = faedhare male, irbrunchiare a unu; a trotu e a traessu = a dortu e a rugadis, de donzi manera; a tressu = a un'imboe, a corru, andhendhe e miminendhe; trevessu che sa linna mala, che un'arroda = chi andhat a dortu meda, chi no afilat nudha; fai a su travessu de… = a su contràriu, a su revessu de…; pònnere una cosa a travessu = a s'imbesse; muru traessu = traessa Sentences at pigau una bia truessa 2. s'animale traessu no tzucat, abbarrat prantau arregoglindhe sos cropos ◊ nemos ti perdonat, de cantu ses travessa! ◊ s'ómini trevessu no dhu ponit in carrera ni Deus e ni santus ◊ est zente travessa at su coro duru ◊ sa dessisione furiosa naschet travessa ◊ cussos arregionant a traessu! 3. temporadas a trotu e a traessu fint gioghitos pro me ◊ sa tendina fut ghetara a longu e a tressu ◊ si dhi fut postu de truessu in su gúturu e no dh'iat ingurtiu ◊ prima de andai a un'abbogau fiat sempri a trevessu, timendi ◊ fusteti est fadendu a su travessu de su chi depit ◊ custu andhandho poniat a su cuadhu sa ferradura a travessu e faiat finta de èssere benindho Etymon ltn. tra(n)versus Translations French transversal, idiot English crosswise, fool (ish) Spanish transversal, necio Italian travèrso, stólto German querliegend, Quere, dumm.

«« Search again