Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

arrevésciu , agt: arrevessu, arrovésciu, orrovésciu, rebessu* Definition chi est su contràriu de comente depet èssere, de comente depet andhare, fatu a s'imbesse; nau de gente, chi o chie portat arrevesciori, chi est revessu, chi abbétiat po su trotu, chi no adduit a s’arrexone Synonyms e antonyms contràriu, deghésciu / rebelde, testarrudu, traessu | ctr. giustu / achistiadu, arrejonadu, atinadu, giudisciosu Sentences ses arrevésciu e tostorrudu coment'e unu burricu! ◊ fait pràngius bonus chi faint ammodhiai marirus arrevèscius ◊ est prus arrevésciu de sa figu morisca Translations French à l'envers, revers, sot English upside down, foolish Spanish revés, necio Italian rovèscio, stólto German verkehrt, töricht.

baliòdha, baliòdho , nm Definition unu pagu abbistu, tontatzu Synonyms e antonyms babule, ballullu, bichimmeo, bucalloto, cocollodho, gingiorre, prantamone, tolondro Sentences cherbedhos de molente, baliodho, ses mannu ma no bales mesu iscudu! ◊ custu baliodho mi nat chi sunt issolórios ◊ custas sunt pandheras de tempos baliodhos! Translations French nigaud, balourd, niais English foolish, idiot Spanish bobo Italian babbèo German Tölpel.

brabàllu , agt, nm: brabballi, brabballu Definition nau de ccn., chi si lassat pigare in giru, cullonare, chi no est bonu a nudha Synonyms e antonyms babbalocu, bambioco, bovo, deleadu, tzinnai | ctr. abbistu Sentences brabballi tontu, a genti aici fait is arregalus!… Etymon srd. Translations French imbécile, abrutinigaud, balourd, bête English foolish Spanish necio, bobo Italian scimunito, melènso German dumm, Dummkopf.

cumbéssu , agt, nm Definition chi est andhau male; cristianu trotu, chi no si cumportat a dovere Synonyms e antonyms doltu, malacónciu, malandhadu, malu, managu, serronudu, traessu | ctr. bonu, giustu Sentences cantadu za bos at su cucu in nae, ma si tirerat bentu a su revessu za torrades a mandhigare fae e a bos bestire su trastu cumbessu (G.Ruju)◊ so male cumbessu, totu dólimas a ossos 2. custu mundhu revessu, ereze, ascamilosu, at su coro pilosu pro èssere gai cumbessu? ◊ cussas cumbessas sont pipanne! ◊ proite l'ant fatu, cussos cumbessos a pònnere fogu? (N.Puggioni)◊ pro afrontare su cumbessu no bi cheret pungas, ma corazu e bolontade ◊ poita mi naras chi dèu seu poeta cumbessu?! ◊ cussu cumbessu mi at traitu! Etymon ltn. conversus Translations French en mauvais état English foolish, in bad condition Spanish gastado, quebrantado Italian malandato, stólto German heruntergekommen, töricht.

dóltu , agt, nm: dortu, toltu* Definition chi no andhat a línia dereta, no tenet línia dereta; nau de gente, chi no ndhe faet una a deretu, bona, bene, o, nau de cosa o de chistione, chi no est su giustu, no est sa beridade, no est su chi andhat bene Synonyms e antonyms atrotoxau, bistónchinu, fàlchinu, fortzicau / cumbessu, istolatzadu, locu, rebessu, traessu | ctr. deretu, ténneru / arraxoni, giustu Idioms csn: d. che anca de cane = totu atrotiau, trotu meda; nae dorta (nau in cobertantza de ccn.)= trevessu, chi no ndi fait una giusta; andhare, segare, fàghere a d., a d. e a rugadis = a egas e a ogas, in manera contrària a su zustu; andhare in d. = in contràriu, comente neune si disiziat; pretare su d. = abbetiai pretendendi de tènniri arrexoni fintzas candu est craru ca no si ndi tenit Sentences s'ómine fit betzu, dortu e tzumbosu chi pariat una nae de chercu ◊ sa domita est ammuntada cun téulas dortas e male assentadas 2. in custu mundhu finas in su dortu at sempre resone su piús forte ◊ de cosas dortas subra de sa terra che ndh'at chena contu ◊ maridu e muzere s'istimaiant, ma cussideraiant iscàndhulu a pretare su dortu e no su èssere de idea diferente 3. su tempus mi est andhendhe sempre in dortu! (G.Ruju) Translations French de travers, idiot English crooked, foolish Spanish torcido, necio Italian stòrto, stólto German krumm, dumm.

iscabàdu , agt Definition nau de ccn., chi est chentza cabu / avb. a s'i. = a sa maconatza, chentza cabu Synonyms e antonyms iscabiladu, iscabudadu | ctr. acabadu, cabosu, giudisciosu Sentences fit un'ómine iscabadu e a sa bona de Deus ◊ sos sentidos catigados bidimos dae concas iscabadas ◊ a ue at a giúghere custa cursa iscabada? ◊ un'iscabadu e atrividu podet fàghere machines ◊ si at fatu machine gai est candho fit pisedhu iscabadu Etymon srd. Translations French sot, idiot, insensé English foolish Spanish insensato Italian sènza giudízio, stólto, insensato German töricht, unbesonnen.

manàgu , agt, nm Definition persona de pagu contu, chi no est de pònnere in càrculu, chi si lassat pigare in giru, chi no est bonu a nudha, istrossa Synonyms e antonyms bovo, cocollodho, cumbessu, dissalliu, drodhe / ildeoltu, stramu / cartzellete, fardugu, lertone | ctr. àbbile Sentences managu dèu ca no seu bonu a fai nudha! ◊ trabballendu, si fut acatau ca managu no fut ◊ mancai sia unu pagu managa, sa bestimenta ti dh'arràngiu dèu ◊ ses tui su managu chi arrogat is tassas isciacuendidhas!◊ chini at fatu custu trabballu fut managu: lah, totu fatu mali est! Scientific Terminology ntl Etymon spn. monago Translations French incapable, nigaud, balourd, niais English clumsy, foolish, incompetent, idiot Spanish bobo Italian gòffo ed inètto, incapace, babbèo German dumm, Tölpel.

molentàda , nf Definition fata o cumportamentu de maleducaos, de gente chi no atuit, chi no faet contu de s'àteru; cotura, bufóngiu a tropu Synonyms e antonyms abborrigada, burricada, mobenteria, tontesa / imbriaghera 2. gei dha portat una molentada!… Etymon srd. Translations French muflerie, ânerie English foolish action Spanish chabacanada Italian cafonata, asinata German Flegelei.

tóltu , agt, nm: doltu, tortu, trotu Definition chi no tenet una línia dereta; nau de ccn., chi no ndhe faet una adderetu, bona o bene o, nau de cosa, chi no andhat bene; nau de su logu, chi no est in paris, chi dhue at cúcuros, badhes, canales, pesadas e caladas; chi o cosa chi no torrat paris cun su giustu, cun sa beridade o cun s'arrexone Synonyms e antonyms atrotoxau, bistónchinu, fàlchinu, trògolu / cumbessu, istolatzadu, locu, malu, rebessu, traessu | ctr. deretu, ténneru / paris / arraxoni, giustu Idioms csn: perricare su t. = abbetiai pretendendi de tènniri arrexoni candu est craru ca no si ndi tenit; andhare a deretu e a trotu = andhare a dortu e a rugadis; andhare, andai a trotu = male, comente no si depet; castiai a unu a trotu, a ocru tortu = dàreli un'ograda mala, coment'e a nàrrere chi est contràriu; ramu tortu = (in suspu) pessone mala; èssere tortu che oricrale, che càvaru, che a s'annada mala = dortu che anca de cane, meda, èssere revessu, chi no afilat mancu a fune; andai a pértias trotas = èssere dados a su víssiu, a sas diverteras, andhare a féminas; portai is ogus trotus = furriados a un'ala; portai cambas trotas = male fatas, dortas a farche; fai murrus trotus = irmurriada, zenia de inzestru cun sos murros pro cosa chi no piaghet; a trotu (fuedhai, mirai, andai, e aici)= male, chentza régula, chentza grabbu, faghindhe a biraorba Sentences est tortu che colora morta a fuste ◊ mancu su cadhu forte faghet proa in logu tortu ◊ sos istradones chi deviat leare fint tortos 2. non ses cosa de tzou pro culpa de s'idea tolta! ◊ no ndhe morit mai de ramu tortu! (G.A.Solinas)◊ dogna flúmini andat a trotu ◊ de dónnia fuedhu trotu is óminis ant a torrai contu in sa dia de su giudítziu ◊ s'ómini trotu no fait a dh'assetiai 3. est isse chi mi che at furadu sa cosa e dades su tortu a mie! ◊ e sos contràrios dànnedhis su trotu, nanne ca no fuit beru! 4. sas cosas sunt annadas a trotu ◊ aiat sichitu a si mi apompiare a ocru tortu Surnames and Proverbs smb: Tortu Etymon ltn. tortus Translations French tordu, idiot English foolish, crooked Spanish torcido, tortuoso, necio, injusto Italian stòrto, tortuóso, stólto, tòrto, ingiusto German krumm, gewunden, töricht, Unrecht.