agionedhàdu , pps, agt: ajonedhadu Definitzione de agionedhare; chi est giumburudu che agionedha Sinònimos e contràrios abbajonadu, allachedhadu, atortiau | ctr. ladu, ténneru Tradutziones Frantzesu creusé (p.p.), creux (adj.), bossu, tordu Ingresu humpbacked, sunken, crooked Ispagnolu ahuecado Italianu incavato, gòbbo Tedescu ausgehölt, buckelig.

aparrónchiu , avb: parrónchiu* Definitzione a su contràriu, male / fàghere una cosa a a. = a coredhu, male, a improdhu Tradutziones Frantzesu tordu, de travers Ingresu crosswise, crooked Ispagnolu de través Italianu stòrto, di travèrso Tedescu schief, quer.

bistónchinu , agt Definitzione chi est trotu e bistrotu; nau de gente, chi no ndhe faet una bona, bene Sinònimos e contràrios atortiau, doltu, garronosu, rémbinu / bambioco, bambu, biondu, biorru, biscioncu, bisónchinu, braballu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tordu, tortueux, sot Ingresu crooked, winding, stupid Ispagnolu torcido Italianu stòrto, tortuóso, stòlido Tedescu krumm, gewunden dumm.

calémbru , agt: chilembru, colembru, collembru, culembru Definitzione chi est incrubandhosiche a una parte, coment'e atrotigau, trotu; nau de ccn., chi si credet meda Sinònimos e contràrios abboe, achibboe, achifilu, acorrimboe, imboe, isculembru, ochirioe, parangau / còrcobe, cucurudu Frases su tziu nche fit betzu, totu culembru chin sos innodricadorjos a botzos ◊ zanna, puntellu, muru calembru ◊ sa perda colembra no assentat bene Tradutziones Frantzesu biais, incliné, oblique Ingresu crooked Ispagnolu oblicuo Italianu sghémbo Tedescu schief.

chivésciu, chivéssu , avb: ischilvésciu* Definitzione chi no est deretu, chi est trotu Sinònimos e contràrios abboe, achibboe, achifilu, acorrimboe, biàsciu, calembru, imboe, isgretzi, sbiàsciu Tradutziones Frantzesu de travers, de guingois Ingresu crooked Ispagnolu sesgado, torcido Italianu sghémbo Tedescu schief.

dóltu , agt, nm: dortu, toltu* Definitzione chi no andhat a línia dereta, no tenet línia dereta; nau de gente, chi no ndhe faet una a deretu, bona, bene, o, nau de cosa o de chistione, chi no est su giustu, no est sa beridade, no est su chi andhat bene Sinònimos e contràrios atrotoxau, bistónchinu, fàlchinu, fortzicau / cumbessu, istolatzadu, locu, rebessu, traessu | ctr. deretu, ténneru / arraxoni, giustu Maneras de nàrrere csn: d. che anca de cane = totu atrotiau, trotu meda; nae dorta (nau in cobertantza de ccn.)= trevessu, chi no ndi fait una giusta; andhare, segare, fàghere a d., a d. e a rugadis = a egas e a ogas, in manera contrària a su zustu; andhare in d. = in contràriu, comente neune si disiziat; pretare su d. = abbetiai pretendendi de tènniri arrexoni fintzas candu est craru ca no si ndi tenit Frases s'ómine fit betzu, dortu e tzumbosu chi pariat una nae de chercu ◊ sa domita est ammuntada cun téulas dortas e male assentadas 2. in custu mundhu finas in su dortu at sempre resone su piús forte ◊ de cosas dortas subra de sa terra che ndh'at chena contu ◊ maridu e muzere s'istimaiant, ma cussideraiant iscàndhulu a pretare su dortu e no su èssere de idea diferente 3. su tempus mi est andhendhe sempre in dortu! (G.Ruju) Tradutziones Frantzesu de travers, idiot Ingresu crooked, foolish Ispagnolu torcido, necio Italianu stòrto, stólto Tedescu krumm, dumm.

ghéltzu , agt: ghertzu Definitzione chi no est fatu a deretu; nau de ccn., chi portat is ogos trotos Sinònimos e contràrios abboe, achifilu, acorrimboe, calembru, doltu, imboe, isbésciu, isgretzi, sbiàsciu / chertzu, gréciu, lértzinu, ocrighertzu, ocritortu Frases dontzunu naraiat chi sa resogliedha sua fit sa mentzus e chi sa de s'àteru fit curtza, o ghertza o no baliat in nudha ◊ at picau sa resòglia e at provau si fit ghertza Ètimu ctl. guerx Tradutziones Frantzesu tordu Ingresu crooked Ispagnolu torcido, tuerto Italianu stòrto Tedescu krumm, schielend.

indortigàdu , pps, agt: intorticatu, intorticau Definitzione de indortigare; chi est atrotigau Sinònimos e contràrios acancarronau, ancujadu, atortiau, doltu, garronosu 2. sa pénnita pro ghirare fit intorticata che colovra Tradutziones Frantzesu tordu Ingresu crooked Ispagnolu torcido, retorcido Italianu stòrto Tedescu krumm.

parangàu , pps, agt Definitzione de parangai; chi est trotu, incrubau coment'e orruendho a una parte Sinònimos e contràrios calembru, chérciu, incruau, tombiu | ctr. deretu 2. est totu parangau ◊ est una feminedha bècia iscorrobeciada, parangada apitzus de unu baculedhu Tradutziones Frantzesu boiteux, bancal Ingresu crooked Ispagnolu cojo, inclinado Italianu sbilènco Tedescu schief.

tóltu , agt, nm: doltu, tortu, trotu Definitzione chi no tenet una línia dereta; nau de ccn., chi no ndhe faet una adderetu, bona o bene o, nau de cosa, chi no andhat bene; nau de su logu, chi no est in paris, chi dhue at cúcuros, badhes, canales, pesadas e caladas; chi o cosa chi no torrat paris cun su giustu, cun sa beridade o cun s'arrexone Sinònimos e contràrios atrotoxau, bistónchinu, fàlchinu, trògolu / cumbessu, istolatzadu, locu, malu, rebessu, traessu | ctr. deretu, ténneru / paris / arraxoni, giustu Maneras de nàrrere csn: perricare su t. = abbetiai pretendendi de tènniri arrexoni candu est craru ca no si ndi tenit; andhare a deretu e a trotu = andhare a dortu e a rugadis; andhare, andai a trotu = male, comente no si depet; castiai a unu a trotu, a ocru tortu = dàreli un'ograda mala, coment'e a nàrrere chi est contràriu; ramu tortu = (in suspu) pessone mala; èssere tortu che oricrale, che càvaru, che a s'annada mala = dortu che anca de cane, meda, èssere revessu, chi no afilat mancu a fune; andai a pértias trotas = èssere dados a su víssiu, a sas diverteras, andhare a féminas; portai is ogus trotus = furriados a un'ala; portai cambas trotas = male fatas, dortas a farche; fai murrus trotus = irmurriada, zenia de inzestru cun sos murros pro cosa chi no piaghet; a trotu (fuedhai, mirai, andai, e aici)= male, chentza régula, chentza grabbu, faghindhe a biraorba Frases est tortu che colora morta a fuste ◊ mancu su cadhu forte faghet proa in logu tortu ◊ sos istradones chi deviat leare fint tortos 2. non ses cosa de tzou pro culpa de s'idea tolta! ◊ no ndhe morit mai de ramu tortu! (G.A.Solinas)◊ dogna flúmini andat a trotu ◊ de dónnia fuedhu trotu is óminis ant a torrai contu in sa dia de su giudítziu ◊ s'ómini trotu no fait a dh'assetiai 3. est isse chi mi che at furadu sa cosa e dades su tortu a mie! ◊ e sos contràrios dànnedhis su trotu, nanne ca no fuit beru! 4. sas cosas sunt annadas a trotu ◊ aiat sichitu a si mi apompiare a ocru tortu Sambenados e Provèrbios smb: Tortu Ètimu ltn. tortus Tradutziones Frantzesu tordu, idiot Ingresu foolish, crooked Ispagnolu torcido, tortuoso, necio, injusto Italianu stòrto, tortuóso, stólto, tòrto, ingiusto Tedescu krumm, gewunden, töricht, Unrecht.

tónchinu 1 , agt: tzónchinu 1 Definitzione chi no est deretu, chi est atrotiau, trotu, acancarronau, fintzes chi andat a trotu Sinònimos e contràrios doltu / ganciudu, ingobbedhadu, unchinadu Frases su maridu no l'aiat antziau mancu ocros e si fit sapia deretu chi giuchiat sa luna a tónchinu ◊ tónchinos de betzesa addajant s'andhera ◊ bonannu, sentza sos dispiagheres, pro lassare su tónchinu momentu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crochu, voûté Ingresu hooked, crooked Ispagnolu adunco, curvo Italianu adunco, ricurvo Tedescu krumm.

«« Torra a chircare