Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

pirédhu 1 , nm Definition genia de crau fatu de linna; in calecunu logu est fintzes s'ingurtidórgiu Synonyms e antonyms giau, obbibi, pilu 1, pirodhu / agaju, àngua, gagaju, gragaristu, saxinedhu Sentences sa crabiga no si ndh'essit dae s'iscala ca a s'ala prus fine zughet unu piredhu a la muntènnere Surnames and Proverbs smb: Pireddu Etymon srd. Translations French cheville de bois English wooden pin Spanish clavija, espiga Italian cavìcchio, chiòdo di légno, piuolino German Holzpflock, Holznagel.

piscagiólu , nm, agt: piscajolu Definition chie piscat, chi serbit a piscare (deosi si narat fintzes de sa terudha pertunta, cussa de aggrumai, po piscare s’ispruma) Synonyms e antonyms piscadore Sentences sa balca piscagiola piscat in altu mare aligusta e pazellu…◊ sos piscajolos batint su pische friscu dae Bosa, a bidha 2. dae sa fentana si nche vident duas barcas piscajolas Etymon itl. pescaiolo Translations French chalutier, bateau de pêche English fishing, fishing boat Spanish pesquero Italian pescheréccio German Fisch…

piscèdha , nf, nm: pischedha, pischedhu Definition mógliu, genia de istrégiu tundhu, fundhudu e prus apertu in artu (segundhu sa forma chi si bolet giare), totu istampau in su fundhu e in costaos, de linna o de allumíniu, ue si ponet su casu piscau de su chedhàrgiu po dhu fàere iscolare e intostare: si narat mescamente cun su significau própriu de casu e si narat pruschetotu aiscu, díscua in su sensu de s’istrégiu; genia de istrégiu de diferente mannària, iscartedhu de pértigas intéssias (ollastu, modhitzi, lumu, sàlighe) po pònnere prus che àteru cosa de sartu: is costaos si faent fintzes cun canna isperrada, is oros si acabbant cun sa pértiga chi lompet de su fundhu, is postas, (e cun cussas de mesania – partes contràrias in su diàmetru – si faet un’asa sola) faendho arresurtare sa buca prus pitica de su fundhu, o cantepare, dipendhet de comente s’intessent is giros – totu cantepare o prus piticos – a manu a manu chi si artzat / min. pischezone, pischizolu, piscedhitu Synonyms e antonyms aiscu, discuedhu, frussella / coignolu, scartedha / postura 1 Idioms csn: partis de sa pischedha: fundhu, costazos, oros, asa; piscedha de casu = unu pischedhu de casu; sa pischedha de sos ocros = sa calanca de s'ogru Sentences dhi at fatu portai una piscedha de casu ◊ dhi giau unu bellu cacòi e una mesu piscedha de casu ◊ cun custu late faghimus bellos pischedhos de casu ◊ pro s'afitu de sa terra li ant dadu cos'e pischedhos de casu ◊ stau bèni meda, coment'e unu topi aintru de una piscedha de casu ◊ pro ratare segamus unu pischedhu de casu betzu 2. prenamus sa pischedha de ua a che la ghirare a bidha ◊ batiant pischedhos de ficumurisca ◊ sas féminas ant aferradu onzuna su pischedhu sou e ant comintzadu a binnennare ◊ su dinari est che una pischedha de figu ’e tríulas: durat pagu! 3. nos intendhimus sa tentascione a múghidas in sas uricras e chin sos istedhos in sa pischedha de sos ocros Surnames and Proverbs smb: Piscedda, Pischedda, Pischeddu Scientific Terminology stz Etymon ltn. fiscella, fiscellus Translations French faisselle, forme de fromage English chesse-mould Spanish encella, formaje, queso Italian cascino, fiscèlla, fórma di formàggio German Käseform, Weidenkorb, Käselaib.

pispinidúra , nf Definition su pentzamentu e is dolores chi benint a sa fémina príngia candho si sentit de s'illibbertare Synonyms e antonyms dolorias, penas, pispinu, subrina Etymon srd. Translations French douleurs de l'accouchement English labour pains Spanish dolores Italian dòglie German Wehen.

pistòre , nm Synonyms e antonyms pistada, pistadura Etymon srd. Translations French raclée, volée de coups English crushing Spanish trituración, molienda Italian pestatura German Zerstoßen, Schläge, Prügel.

piueràza, piueràzu , nf, nm Definition pruine bolandho, pesau a bolare Synonyms e antonyms peúere, proine Sentences una nue de piueraza che intreit in sas zannas abbeltas Etymon srd. Translations French tourbillon de poussière English dust cloud Spanish polvareda Italian polverìo German Staubwolke.

pobidhéri , agt Definition de domo, chi est fatu in domo, nau de su pane Etymon srd. Translations French de ménage English homely Spanish casero Italian casaréccio German häuslich, Haus.

pódhine , nm Definition sa parte prus bianca e fine de sa farra de su trigu; su pane chi si ndhe faet (si distinghet de su crivàgiu – chi no est civraxu –, prus niedhudu e prus pagu gustosu de sabore)/ pane pódhine (grussu) = ispianada, cogone Synonyms e antonyms boledu, podha 1, scèti Sentences zughiat unu bículu de casu, de pane pódhine e unu ticu de binu ◊ su sacerdote depiat picare unu punzu de pódhine e de ozu, chin s’incensu, e lu depiat brujare in s’artare 2. babbu e mamma lis cheriant pònnere calchi pacu chin casu, sartitza, pódhine e àteras cosas a manigare in viazu Surnames and Proverbs smb: Poddine, Poddini Scientific Terminology pne Etymon ltn. polline(m) Translations French fleur de farine English superfine flour Spanish harina de flor Italian fior di farina German Auszugmehl.

podhinósu , agt Definition nau de farra, chi portat pódhine meda; chi est intzitziedhau Synonyms e antonyms fodhinosu / mascarosu Etymon srd. Translations French plein de son English branny Spanish con mucho salvado Italian cruscóso German kleiig.

ponapàre, ponapàri, ponapàru , nm: ponimpari Definition chie costumat a istare betandho apare naendho cosas chi no funt, ponendho male de s'àteru, ponendho a brigare s'unu cun s'àteru Synonyms e antonyms afusadore, afuseri, limbibúdidu, mintapare, missimpari, tragalleri Scientific Terminology ntl Etymon srd. Translations French semeur de discorde English troublemaker Spanish encizañador, soplador Italian mettimale German Störenfried.

pòre , nm Definition cantidade manna, meda, aira / avb., a p. = meda Synonyms e antonyms aira, meda, muntone / bundhàntzia Sentences che ghirabat unu pore de dinare ◊ terra bona cussa: su pore chi ocannu est batindhe l'ant a zúchere a montovu! ◊ cun totu su pore chi aiant, medas fint bestios che pidores ◊ bidu as su pore de s'erba chi bi est? ◊ l'ant arrocau unu pore de carabbineris ◊ in cussa dommo bi est su pore: cada gràssia de Deus! 2. nche li mandhant robba de ortu, frútura e binu a pore ◊ arribbant a pore sas rúnchines ◊ si fit divertiu a pore ◊ sa musca si li ghetaiat a pore Etymon ctl. por Translations French myriade, un très grand nombre de English multitude, very much Spanish sinfín, muchísimo Italian mirìade, moltìssimo German Myriade, sehr viel.

poxilósu , agt: pulicosu, puligiosu, puligosu, pulixosu Definition chi portat púlighe, chi est càrrigu prenu de púlighe Synonyms e antonyms cdh. puliciosu Surnames and Proverbs prb: cini si corcat cun calledhu si ndi pesat puligiosu Etymon srd. Translations French plein de puces English flea ridden Spanish pulgoso Italian pulcióso German flöhig.

prammarítza, prammarítzia , nf Definition su fedu minudu o trotischedhu (upm) de sa canina, ma fintzes sa canina manna bona de pòdere papare (cantu una manu) Synonyms e antonyms cania 1 Sentences cussus candu benint a pigai pisci circant sempri prammarítzia 2. sa cania… candu est matuca cantu sa manu dhi naraus prammaritza e candu est prus piticu dhi naraus caniotu Scientific Terminology psc Translations French alevin de la daurade English gilthead bream alevin Spanish alevín de dorada Italian avannòtto dell'orata German Fischbrut der Goldbrasse.

pratòri , nm: pretore, pretori Definition giúdice chi cumponet pretos prus che àteru in primu gradu, tenet cumpeténtzia in su mandhamentu e solu po unas cantu chistiones / fàchere dimandhas cun sa cara de unu pretore = che unu chi imbístigat chirchendhe sa curpa Sentences calchi cosa no la naraia comente cheriat issu: tandho si bi atacaiat che pretore ◊ seu isprichendidhu sa cosa po chi su pratori dha potzat isprobugai! Scientific Terminology prf Translations French juge de première instance English lower court judge Spanish juez de primera instancia Italian pretóre German Amtsrichter.

prèsa , nf Definition in is impiantos elétricos, aparíciu a ue lompent is filos (línia) e faet a pigare sa currente / fai p. (fuedhendi de ciumentu impastau) = intostare, essire forte Translations French prise de courant English plug, setting Spanish toma, enchufe Italian présa German Steckdose.

pretúra , nf Definition ufíciu de su pretore, su tribbunale de su mandhamentu Sentences si no pagas ti avisu a pretura! Translations French tribunal de première instance English magistrate's court, courthouse Spanish juzgado Italian pretura German Amtsgericht.

pròba , avb, prep: aproba, probe, probi, próbiu, prope, propes, prove Definition a pagu tretu, a pagu tempus, nau fintzes in su sensu de andhare bene a fàere ccn. cosa / a probe de, a p. a… = acanta de, acanta a…; a propes tuo, suo = acurtzu tou, sou, acanta tua, sua; a prope = luego, a presse Synonyms e antonyms acanta, acultu, afaca | ctr. atesu Sentences già est a prope, a umbe ses annanne!…◊ sa lampanedha de cussa creadura est mori mori, che sa luna chin s'istedhu a prope ◊ tres ómines fint ritzos a propes suo ◊ - Candho naschit su pitzinnu? - A prope! 2. sa gara poética fit a proba a incomintzare ◊ est probe a su fossu ◊ passemus gai probe a su cuzone de sa gula pecados intendhendhe giustos a meressida passione (P.Casu)◊ cussa est sa piús probe a nois ◊ fia a prope a ndhe pèrdere su podere ◊ est bolau in artu a probi de su soli ◊ che los at rimunidos a propes suo Etymon ltn. prope Translations French tout près, près de English near Spanish cerca Italian vicino German nahe, dabei, daneben, nah, nebenan, Nachbar.

prubbicàtas , nf pl: pubblicata, pubbricada, pubbricata Definition paperi cun is númenes de is giòvonos (o no giòvonos!) chi ant decídiu de si cojuare, a manera chi totus dh'ischípiant (e poite, si pentzat, dhue podet àere cosa in contràriu)/ fàghere sas prubbicatas = arregossiare, pònnere sos papiros, o sas cartas, in crésia de comente ómine e fémina si cherent cojare Synonyms e antonyms ammonestatzioni, prenúnscia Sentences po sa coja de custus dus est totu prontu, su vicàriu at fatu is prubbicatas puru ◊ aiant detzisu de si coxuare e aiant postu sas prubbicatas in su Comune e in chéxia Etymon ctl., spn. publicata Translations French publications de mariage English banns Spanish amonestaciones Italian pubblicazióne matrimoniale German Aufgebot.

prudòne , nm: brutone*, prutone, pudrone, pudroni, purdoni, putrone, vurdone Definition sa prima àghina (prima muta o pasia) comente dha bogat su fundhu de sa bide; s'ispiga de su moriscu; is bobbois chi portant a piscare po esca; cosa posta craca a bisura de pibiones de àghina in d-unu gurdone; genia de ricamu Synonyms e antonyms budrilloni, gudrilloni, gudroni, iscala 1, trone Sentences prannucas de chessa, prudones de tandha ◊ candho sas ispinas de bidhighia si zirant in prudones de selenu, a boghe de prantu muto Scientific Terminology rbr Translations French grappe de raisin English bunch of grapes Spanish racimo Italian gràppolo d'uva German Weintraube.

prueràrgia, prueràrza , nf: prugheraza Definition pruine etotu ma pigau a meda, a nue Synonyms e antonyms brúere, bruine, piúghere Sentences nue de prugheraza ◊ prugheraza de istedhos nobales mi est fudighinandhe sa petorra (G.Piga) Etymon srd. Translations French tourbillon de poussière English dust cloud Spanish polvareda Italian polverìo German Staubwolke.