Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

agonía , nf: angonia, angunia Definition is penas de sa morte, su èssere morindho, sufrimentu, pena; fintzes tocu de campana candho morit ccn. Synonyms e antonyms ispiru / cdh. agunia Sentences at fatu un'istragada agonia ◊ so morzendhe e chentza mòrrere: forsis pena gai istragada no est s'agonia ◊ columba, no ti lebes sentimentu ne in coro ti lighes angonia! (C.Buttu) Translations French agonie English pangs of death Spanish agonía Italian agonìa German Agonie.

disispedída , nf Definition su si dispedire tucandho a calecunu logu atesu, nau mescamente de sa morte Synonyms e antonyms andada, dispedia / molte Sentences no penses, frade, a sa disispedida: su fadu nostru l'ischit solu Deu! Translations French trépas English departure, death Spanish partida Italian dipartita German Abschied, Hinscheiden.

dispedía, dispedída , nf: dispidida, dispiria Definition su si dispedire tzucandho a calecunu logu atesu, su giare is saludos, andhare a saludare; s'úrtima parte de is modas (no sèmpere) chi si cantant in parcu; su mòrrere Synonyms e antonyms andada, dirghiada, tucada / disispedida, illissessata, molte / cdh. dispidita Sentences chin boghe trémula e lena bos poto fagher sa dispedida prite parto a terra anzena (G.A.Solinas)◊ isvilidu de tantos patimentos fit aprobe a fàghere dispidida a s'impiegu ◊ cun custa dispidida dolorosa mi lassas! 2. candho lompet s'ora de su destinu, nois puru faghimus sa dispedida ◊ como già l'as isortu su lórumu de sa vida… pro custa dispedida no agato cunfortu! (G.Porcheddu Useli) Etymon ctl., spn. Translations French congé, adieu English leave, death Spanish despedida Italian commiato, congèdo German Abschied, Hinscheiden.

ispíru , nm Definition s'úrtimu respiru de chie morit; su tocu de sa campana chi giaet a ischire chi s'est mortu ccn. Synonyms e antonyms agonia, bonamorti, isperu 1, ispirascione, ressigna, spirimentu 2. a s'intesa de s'ispiru essit Fodhaju, a tontonadas, nandhe: Chi'est su mortu? ◊ candho soneit su tocu de s'ispiru sa bidha ndhe fit tota piena Etymon srd. Translations French agonie English pangs of death Spanish agonía Italian agonìa German Agonie.

mòlte , nf: morte, morti Definition s'acabbu de sa vida biológica, su si firmare de is funtziones de un'organísimu chi naschit e creschet o fintzes de àteru (es. atividade económica, unu sótziu); su bochíere unu cristianu (fàere una morte) Synonyms e antonyms disispedida | ctr. nàschida, vida Idioms csn: m. lena = a cossumidura e chentza sufrimentu; m. mala = puntore, morte de cabruncu, fintzas morte pro istràssia, fata apostadamente; betare una m. a unu = dàreli sa neghe de àere mortu a ccn.; èssere o no èssere mortes de ómine = èssiri o no èssiri una chistioni gravi meda; fàghere una m. = bochire apostadamente a unu; chèrrere una cosa a m. segada = chèrrere una cosa a css. costu, a bonas o a malas; bíderesi sa m. in ogros = èsseresi agatadu in arriscos de mòrrere, èssere biu pro meràculu; a chi m. sua = a s'ora de sa morte sua; ghetaisinci a m. tzurpa = a burbas mortas, tzegos tzegos, chentza abbaidare su perígulu; portai sa m. in ogus = èssere cun d-unu pè in sa fossa; in puntu de m. = morindhe, ispirendhe, candho unu est apunt'a mòrrere; fai sa cosa in puntu de morti = irfuirfui, impresse impresse; genia de frastimu: a sa m. irméntiches! = anchi t'iscarèsciat sa morti! (imbecendi sempri e sentza de mòrriri mai); morte frusca = de un'improntu, de improvisu Sentences morte no benzat chi iscusa no mancat ◊ sa morte de su cadhu de Crabas, chi ndhe li bogheint sa bríglia a picu! ◊ morti, candu bolis beni e pigamindi! ◊ sa morte si li est posta imbia ◊ biendusí passai sa morti asuta de is ogus, dhi pigat a tremi!…◊ sa morte dat anneu a malos e a bonos ◊ morte crudele, non mi la creia de benner totinduna a mi giamare! (Contene) 2. no at a èssi una morti de ómini si ocannu puru abarraus sentza de campanas! ◊ a Nighele li ant betadu sa morte de unu ◊ a chie faghet una morte bi at trint'annos ◊ dhoi fiat festa manna in ceu ca s'est pentiu unu chi at fatu no isciu cantu mortis 3. est feu e lanzu che sa molte ◊ chi torrau a nasci, si creit ca est berus ca mi nci ghetau a morti tzurpa a su primu ómini chi m'incapitàt?! ◊ cheret a Caderina a morte segada ◊ su pensamentu de sa morte e de su chi ant a nàrrere a chi morte sua li míminat s'oriolu ◊ in puntu de morte at cufessadu su chi aiat fatu Surnames and Proverbs prb: fémmina arrebbugia, ómini corriatzu e genti pretocada no cicant mai morti ◊ morte iscontzat cumone Scientific Terminology vda Etymon ltn. morte(m) Translations French mort, décés, assassinat, meurtre, crime (fig.), homicide English death, killing Spanish muerte, muerte, homicidio Italian mòrte, decèsso, assassìnio, omicìdio German Tod, Töten, Mord.

tostoràu , pps, agt: tusturatu Definition de tostorare; chi est coment'e tostau, chídrinu de su fritu Synonyms e antonyms afriturigadu, aggruncidu, ammarmurau, allintugliadu, ateterighedhadu, illibriniu, intinirau, sfrigiorau 2. fit una die de iberru mala e frita, fit bentu, fit frocandhe a froca lada e Mariedha, totu tostorada, bufàndhesi sas ungras! (P.Dessanay) Translations French transi English stiffened, frozen to death Spanish envarado, entumecerse Italian intirizzito, assiderato German erstarrt.