amegài, amegàre , vrb: ammegai,
ammegare,
megai Definition
èssere apunta a…, acanta a…, èssere faendho
Sentences
bàsciu chi faint su giru de totu sa bidha, no amegant de ndi torrai (A.Garau)◊ sa zente amegat de betare fiores ca est passendhe su santu
2.
amegat ca est istenteriau fendi sa missa, ca nci ponit ora e mesu, gopai vicàriu
Translations
French
être sur le point de…
English
to be going to…
Spanish
estar a punto depara,
estar
Italian
stare per…,
èssere nell'atto di…
German
im Begriff sein zu.
andàda , nf: andhada,
annada 1 Definition
su andai pentzau coment'e cosa fata, fintzes sa manera de andhare, de camminare
Synonyms e antonyms
tucada
| ctr.
benia,
recuia,
torrada
Idioms
csn:
fàghere s'a. de su fumu = no torrai mai prus; fàghere s'a. de su batiu (chi est andhadu in zerru e torradu in istiu) = istentaisí tropu; istare un'a. (in ccn. logu) = istentaisí meda (pentzau coment'e cosa chi no tenit torrada e intzaras tempus longu chentza de contu); durare un'a. = unu tempus longu meda
Sentences
e aundi est s'andada? ◊ una bella annada giuches! ◊ s'àcua no firmat s'andada in s'arriu ◊ gei dh'apu fata bella s'andada!…◊ cuss'andhada a campu ti at fatu bene
2.
mi dhi donat un'àtera pariga de andadas e bennidas a fusti
3.
li cherfesi ammitire cuss'andhada, pro li àere preguntadu a s'assentada si bi aiat connotu a calecunu
4.
est tucadu a Castedhu e a su essu b'istat una bona andhada (Ruju)
Surnames and Proverbs
prb:
is cuadhus si bint a sa torrada, no a s'andada
Etymon
srd.
Translations
French
aller
English
going
Spanish
ida
Italian
andata,
dipartita
German
Gehen,
Abreise.
andhaéni , nm, agt: andhalibeni,
andhalieni,
andhalueni,
andharieni,
annalebbeni Definition
andha e beni, su istare andhandho e torrandho; genia de braxeredhu po abbruxare timanza in is funtziones de crésia; chi faet unu movimentu a s’andha e torra, chi po comente est postu tenet pagu firmesa, in tàntaris, est a su tzàntziga tzàntziga, fintzes de unu logu a s'àteru
Synonyms e antonyms
andhalidorra,
andhetorra
/
turredha
/
bandhuleri,
zirellu
Sentences
est faendo s'andhaeni ◊ in totu custu annalebbeni de sa tzente carchiunu si nche príschiat carchi cosa ◊ in istiu comintzat s’andharieni de sos furisteris
3.
sos carabbineris sunt andhalienis
Etymon
srd.
Translations
French
va-et-vient
English
coming and going
Spanish
ir y venir,
vaivén
Italian
andirivièni
German
Hin- und Hergelaufe.
andhalidòrra , nf: andhalitorra,
annalitorra Definition
su abbarrare andhandho e torrandho, su andhare e torrare fatuvatu, nau fintzes de su movimentu de una cosa
Synonyms e antonyms
andhaeni,
andhetorra,
atràvigu
Sentences
chin totu s'andhalitorra dae bidha a cubile mi sentio additzau pro su travallu ◊ tota die istat a s'andhalitorra che a s'abe ◊ in bidha fit totu un'andhalitorra de zente a su mortu
Etymon
srd.
Translations
French
va-et-vient
English
coming and going
Spanish
ir y venir,
vaivén
Italian
viavai
German
Hin und Her.
asseónzu , nm Definition
su si fàere asseau, de sabore malu, nau de s'ógiu, de su lardu; est fintzes su fragu de s'ogiuseu de unu pegus mortu, in campu, chi faet fuire is àteros pegos
Etymon
srd.
Translations
French
rancissement
English
going rancid
Spanish
ranciedad
Italian
irrancidiménto
German
Ranzigwerden.
atràvigu , nm: tràbicu* Definition
su passare in is logos, su istare andhandho, viagiandho, movimentu de gente
Synonyms e antonyms
andhetorra
/
ormina
Sentences
ite festa, ite tzarrare, ite atràvigu e curreu! (F.Sechi)◊ in su trighinzu istanote no bi at una lughe e ne atràvigu: est totu cagliadu
Translations
French
va-et-vient
English
coming and going
Spanish
ir y venir
Italian
andirivièni
German
Hin-und Hergelaufe.
essía , nf: essida,
essita,
iscia 1 Definition
su essire; logu inue si essit o si podet essire, terrinu o ortu a ue essire a fàere faina, tempus de essire o chi essit; cosa chi essit in sa carre, coment’e maladia, difetu; cosas curiosas chi si narant e chi faent erríere o a pentzare; cosa o dinare chi s'ispendhet; nau de is foedhos, sa parte chi càmbiat, in finitia, e chi giaet s'idea de cantidade (unu o medas, sing. o pl.), e de calidade (de mascu o de fémina)
Synonyms e antonyms
andada,
disessida,
tucada
/
essidorzu
/
essidura,
fruscedha
/
gastu,
ispesa
| ctr.
intrada,
recuia
Idioms
csn:
pitzocu, zòvanu de prima e. = chi ancora no connoschet logu atesu, chi est comintzendhe a essire; sa e. de sas ebbas de Sant'Antoni = sa tucada de Lolle, de su fumu, a no si torrare a bídere prus; fàghere o dare un'intrada un'e. = intrare e essire (o bogare) in lestresa; dare sa e. a una cosa = fuliarechela; dare sa e. a unu, a un'animale = lassai andai
Sentences
ch'est in s'ispidale, ma oe lu ponent in essida ◊ candho s'illieraiat, sa mama faghiat sa prima essida a s'incresiare ◊ sas essidas tuas za!… no torras prus, eite?! ◊ manteniat sa vintza in possa che a s'ocru e dontzi essita fit a inie ◊ tucaiat cada die a domo de sa mama: custa fit sa essida sua
2.
burrincu afissiau: candu movit a sartu, carriau, a sa essia s'istrumpat e no movit prus
3.
custa essida chi zughes in sa pedhe bido chi si est isparta!
4.
arratza de essidas chi faghes, candho faedhas!…◊ sas essidas de Nàniu, chi nachi su chi at fatu a sa muzere tiat àere sanadu su babbu puru!…◊ si fuint postos a ríere intenninne cussa essida ◊ est minore ma faghet de cudhas essidas paret unu mannu!
Etymon
srd.
Translations
French
sortie
English
exit,
going out,
witty remark
Spanish
salida
Italian
uscita,
battuta
German
Ausgang,
witziger Einfall.
iscassiadúra , nf Definition
su iscassiare
Synonyms e antonyms
iscansadórgiu
/
ischissiadura
2.
sos duos zòvanos ant passadu un'annu de passione e de iscassiadura
Etymon
srd.
Translations
French
folie
English
deviation,
going mad
Spanish
enloquecimiento
Italian
deviazióne,
impazziménto
German
Ablenkung,
Verrücktwerden.
iscunsértu , agt, nm: iscuntzertu,
iscussertu,
iscussestu Definition
nau de unu, chi est maladióngiu; nau de un'aparíciu, de una màchina, chi no andhat, chi no funtzionat, chi at fatu iscónciu, guastu; nau de su tempus, chi est faendho malu, légiu; su guastu o neghe, dannu chi no lassat funtzionare a dovere calecuna cosa
Synonyms e antonyms
dissàntara,
gastu 1,
iscónciu,
iscuncossu,
iscunsertadu,
maladióngiu,
scuncordau
| ctr.
cunseltu
Idioms
csn:
so iscussertu = seu scónciu, m'intendu mali; barra iscusselta = unu chi foedhat tropu e no a tonu
Sentences
unu rellozu iscussertu no marcat su tempus
2.
si bi at calchi iscussertu lu reparas ◊ cussa màchina zughet iscussertu mannu e a l'acontzare mancu cumbenit ◊ s’iscussertu de sa limba sarda est comintzadu candho semus passados dae s’oralidade a sa cultura iscrita generalizada (S.Seu)◊ a ndhe faghent de iscussertu sos terremotos!…
Etymon
srd.
Translations
French
en panne,
détraqué,
malade
English
spoiled,
going wrong,
sick
Spanish
estropeado,
enfermo
Italian
guasto,
non funzionante,
ammalato
German
kaputt,
krank.
megài, megàri , vrb: amegai* Definition
m. a, de…: èssere apunta a…, acanta a…, èssere faghindhe… (si podet nàrrere de su presente e fintzes de su passau, imp.)
Sentences
megàt de si fai una barca ◊ eita megat de sutzedi? ◊ megas de mi fai su chilighiti ◊ murighendi in sèi in sèi si megàt: Oi etotu bollu imparai a ligi ◊ ita megas de arrallai? ◊ ita megas de fai? ◊ no intendis su chi megant de ti nai?! ◊ bah, dèu megu a nci andai: adiosu!
Translations
French
être sur le point de… aller + v.
English
to be going to…
Spanish
estar para,
estar a punto de…
Italian
èssere nell'atto di…
German
im Begriff sein (Inf.),
gerade.