Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

atídhidu , nm Definition genia de movimentu a cropu, a iscutuladura, brínchidu mescamente comente faent is cuadhos, is lèperes, crabas e àteru / donai atídhidus Synonyms e antonyms brinchitu, sàdhidu, sàltidu Sentences est unu cuadhu chi no donat atídhidus ◊ ia donau un'atídhidu e nci fui intrada in s'àteru aposentu Etymon srd. Translations French saut, bond English jump, jerk Spanish bote, brinco Italian sbalzo, salto German Sprung.

bótiu , nm Definition movimentu a sàrtidu, a brínchidu Synonyms e antonyms brinche, brínchidu, brínchili, brincu, giagu 2, sàltidu, sédhida / arratroxa Sentences atacat a cudhos ballos tundhos cun bótios e brincos de poledhos tocados de puntolzu Etymon srd. Translations French saut, bond English jump Spanish salto Italian salto, làncio German Sprung.

brincàe, brincài , vrb: abbrincai 1, brincare, brinchiare Definition andhare a brínchidos che a su lèpere, movendhosi faendho su passu prus longu de candho si caminat, artziandhosindhe deunudotu de terra po passare de una parte a s'àtera de ccn. cosa o tretu, po artzare a calecuna cosa (fintzes a cuadhu); calare de artu a terra totu a unu cropu; faendho unu trebballu, lassare calecunu tretu o parte chentza fàere, faendhodhu a tretos / brincare (de logu artu) a pes crobados = cun is peis unius, a manera de pigai su pesu cantu s'unu s'àteru Synonyms e antonyms brinchitare, giancai, saltai, sciampitai / bíncere, ingannai / cambare Sentences no brinches in su tauladu ca faghes tzocos! ◊ su fogu at brincadu fintzas s'istrada ◊ a brincare de artu meda bi at de s'irdoare! ◊ a conca arta cada malu montricu as brinchiau ◊ a bi la faghes a che brincare cussu muru? ◊ brinca a cadhu e curre a bidha! 2. la cumponet a su nessi uguale, prite no bi at mortale chi lu brincat, màssimu si si trincat unu litru de binu ◊ a mie no mi brincas, no! Etymon spn. brincar Translations French sauter English to jump Spanish saltar Italian saltare, balzare, scavalcare German springen, überspringen, einen Sprung tun.

brínche , nm: brínchie Definition móvia de botu, a cropu, chi si faet mescamente inartandhosindhe de terra, calandho de artu a terra o faendho unu passu longu meda Synonyms e antonyms bótiu, brínchidu, brínchili, brincu*, giagu 2, sàltidu, sédhida Sentences sa die de sa festa est a unu brínchie e no biet s'ora de mustrare sa braga a sa zente chi at a bènnere a la bisitare Translations French saut, bond English jump Spanish salto Italian salto German Sprung.

cadharída, cadharíga , nf Definition cosa chi si pesat in artu e coment'e a brínchidu (fogu, abba) Synonyms e antonyms fiamarida, fracarida, pampada Idioms csn: cadharidas de risu = risu a meda; pesàresi a cadharidas (nau de ccn.)= tzerriai cun arrennegu Sentences su chi no distruent sos bentos lu distruent sas cadharigas de su fogu ◊ si bidiant sas cadharidas e medas no si sunt acurtziados timindhe de che abbarrare brujados Etymon srd. Translations French saut démesuré, flot, flambée English excessive jump Spanish llamarada, chorro Italian salto sperticato, flutto, fiammata vorticósa German hochaufgeschossener Sprung, Woge, Stichflamme.

cadramínciu, cadramínzu , nm Synonyms e antonyms brinchitu, brincu, iscradédhiu, issédhidu Sentences sos masones sunt currindhe a cadramíncios che muscados Etymon srd. Translations French saut, bond English jump Spanish salto Italian salto, balzo German Sprung.

cradédhiu , nm Definition su cradedhare, su istare a brínchidos, iscudendho is peis a terra po reberdia, ca no si bolet una cosa o fintzes po prexu Synonyms e antonyms brincu, iscradédhiu, issédhidu, sàltidu Etymon srd. Translations French saut, bond English jump, hop Spanish salto Italian salto, balzo German Sprung.

giàmpu , nm: giumpu Definition su passare o brinchidare de una parte a s'àtera, nau fintzes de su tempus; in cobertantza, decisione manna, de contu Synonyms e antonyms brincu, giànchidu, passu, sàltidu, zumpadura / decisioni, passu Idioms csn: betare unu giampu = fai unu sàrtidu; su geunzu de su giumpu = de su trapassu, de sa zoja a su sàpadu santu Sentences no ti retenzas sos giampos: curre, curre o cadhu ispanu! ◊ sa vida est unu giampu chi si atraessat a su pesarue ◊ innantis de fàghere su giampu lea sa medida! ◊ si li do tempus de unu giampu a su de duos bei at a restare! ◊ una fémina avesa a tebbacare aiat fatu votu de no tocare tebbacu de sa zoja a su sàpadu santu: unu giumpu divésciu! 2. già lu podes pensare che ómine addotu chi est pro tota vida cussu giampu Etymon srd. Translations French saut, bond English jump Spanish salto Italian salto, balzo German Sprung.

impérriu , nm Definition su imperriare; s'apertura de is cambas, s'arcu chi faent is cambas postas cun is peis istesiaos de pare; su passu chi si faet aperindho is cambas, coment'e giumpandho, passandho de unu tretu a s'àteru prus ainnanti Synonyms e antonyms brincu, passu 2. est sighendi a istudiai e de maista de iscola fait s'impérriu a professoressa Etymon srd. Translations French saut, passage English jump, shift Spanish zancada Italian salto, passàggio German Sprung.

issédhidu, issédhitu , nm, nf: issedhu, issídhida Definition genia de brínchidu Synonyms e antonyms brínchidu, brincu, giànchidu, iscradédhiu, isédhiu Sentences si nche fit falada dae s'ebba chin d-un'issédhidu chi no pariat mancu de fémina ◊ bi at crapas chi iscudent issédhidos peri de deche metros catzandhe fogu dae gàligas! ◊ ndh'est essiu a issedhos e a ghémidas pro su dolore chi l'arrajolabat Etymon srd. Translations French bond English jump Spanish brinco, salto Italian balzo German Sprung.

sàdhidu , nm: sàdhiu Definition trémia, iscutulada, brínchidu chi si faet mescamente candho unu si assicat totinduna, a s'ingrundha / andai a sàdhidus = donai sédhidas, andhare a brincos che a su lèpere Synonyms e antonyms bótiu, brinche, brínchidu, sadhimentu, sàltidu, scianchitu, sédhida, sídhidu / fritida, trémida / atídhidu Sentences at fatu unu sàdhiru po s'acíchiru ◊ iscudet de sàdhiu e che brincat a cropas de su cadhu Etymon srd. Translations French tressaillement, petit saut English jump, sudden fright Spanish sobresalto Italian trasaliménto, saltèllo German Zusammenschrecken, Hupfer.

saltài , vrb: saltare, saltiare, sartai, sartare, sartiae, sartiai, sartiare Definition su si pesare in artu, fàere brínchidos (fintzes po che passare a s'àtera bandha de calecuna cosa o tretu); su si pesare in artu de comente una cosa atumbat a logu tostau, o a terra; foedhandho de animales mascos, artzare a pitzu de sa fémina po dh'improssimare Synonyms e antonyms brincae, essire, giancai, rebbotiare, sadhigai / ciúghere Idioms csn: sartai su coru, is ogus = essire o rúere o fagher rúere a terra su coro, sos ogros, pàrrere chi ndh'est essindhe su coro, sos ogros; sartiare su logu a unu = andaisindi, bessirinci debressi, currendi, a sàrtidu; su ballu sartiau = dillu, dènnaru, arrosciada Sentences sos pitzinnos fughiant sartiandhe su muru ◊ andha, sàltia, curre, ajó, ajó! ◊ su muru de sa corte che crabolu, malannu, già l'ischiat saltiare! ◊ sériu fuit su manzanu chi faghiat praghere a cúrrere e sartiae 2. a chini tenit feli ndi dhi sartit su coru! ◊ pariat chi mi ndi fiat sartiau su coru a foras! (A.Garau)◊ chi dhi giau una sciarrocada de martedhu a conca ndi dhi fatzu sartiai is ciorbedhus ◊ sigomente commo cummandho deo, sartammi su logu! ◊ sàltiami su logu! 3. su trau at sartiadu sas tràilas, su mascru at sàrtiat sas berbeghes, su pudhu at saltiadu una pudha ◊ su porcarzu at fatu sartiare una sue Etymon ltn. saltare Translations French sauter, monter English to jump, to mount Spanish saltar, montar Italian saltare, montare German springen, bespringen.

sàltidu , nm: sàltiu, sàltziu, sàrtidu, sàrtiu, sartu, sàrtziu Definition su si pesare de terra a cropu, de botu, fintzes movendhosi a un'ala po che passare a s'àtera parte de una cosa o tretu, su calare a cropu de logu artu a terra; foedhandho de animale mascu, su si che pònnere in pitzu de sa fémina po dh'improssimare; tretu coment'e in buidu tra duas cosas, genia de diferéntzia, de cambiamentu Synonyms e antonyms bótiu, brinche, brínchidu, brínchili, brincu, sàdhidu, sédhida / coberimentu Idioms csn: sàrtiu mortale = zenia de brincu chi faghent sos zogantes de logu artu a cucurummedhu a una o a tantas bias in s'ària e ruindhe ritzos; andai a sàrtidus = su contràriu de pàsidu, fintzas fàghere sa cosa a tretos; passàreche a sàrtiu tràigu = in su chistionu, lassai a pèrdiri calincuna cosa, sartaidha apostadamenti Sentences che bentu currias e a sàltios ti bidia (F.Sechi)◊ comenti bit unu margiani, su caboni tirat unu sàrtiu e nci àrtziat a una mata ◊ a sartu-rucra giampat muros, trainos e cresuras (L.Marteddu)◊ dae inoghe a cue brinco a sàltziu tundhu ◊ in tres sàrtzios si che ponet in sa punta de s'àrvore 2. su mascru petzi est faghindhe sàrtios, como chi sas berbeghes sunt in more Etymon srd. Translations French saut English jump Spanish salto Italian salto German Sprung.

trinchetàre , vrb: atrinchitai, trinchitare Definition andhare o camminare a trinchete, camminare a passos lestros, brinchidare Synonyms e antonyms istripizare 2. lis at sonadu una dassa trinchitada Etymon srd. Translations French trottiner, sauter English to scurry along, to jump Spanish corretear, trotar Italian sgambettare, saltare German springen.