atídhidu , nm Definizione
genia de movimentu a cropu, a iscutuladura, brínchidu mescamente comente faent is cuadhos, is lèperes, crabas e àteru / donai atídhidus
Sinonimi e contrari
brinchitu,
sàdhidu,
sàltidu
Frasi
est unu cuadhu chi no donat atídhidus ◊ ia donau un'atídhidu e nci fui intrada in s'àteru aposentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
saut,
bond
Inglese
jump,
jerk
Spagnolo
bote,
brinco
Italiano
sbalzo,
salto
Tedesco
Sprung.
bótiu , nm Definizione
movimentu a sàrtidu, a brínchidu
Sinonimi e contrari
brinche,
brínchidu,
brínchili,
brincu,
giagu 2,
sàltidu,
sédhida
/
arratroxa
Frasi
atacat a cudhos ballos tundhos cun bótios e brincos de poledhos tocados de puntolzu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
saut,
bond
Inglese
jump
Spagnolo
salto
Italiano
salto,
làncio
Tedesco
Sprung.
brincàe, brincài , vrb: abbrincai 1,
brincare,
brinchiare Definizione
andhare a brínchidos che a su lèpere, movendhosi faendho su passu prus longu de candho si caminat, artziandhosindhe deunudotu de terra po passare de una parte a s'àtera de ccn. cosa o tretu, po artzare a calecuna cosa (fintzes a cuadhu); calare de artu a terra totu a unu cropu; faendho unu trebballu, lassare calecunu tretu o parte chentza fàere, faendhodhu a tretos / brincare (de logu artu) a pes crobados = cun is peis unius, a manera de pigai su pesu cantu s'unu s'àteru
Sinonimi e contrari
brinchitare,
giancai,
saltai,
sciampitai
/
bíncere,
ingannai
/
cambare
Frasi
no brinches in su tauladu ca faghes tzocos! ◊ su fogu at brincadu fintzas s'istrada ◊ a brincare de artu meda bi at de s'irdoare! ◊ a conca arta cada malu montricu as brinchiau ◊ a bi la faghes a che brincare cussu muru? ◊ brinca a cadhu e curre a bidha!
2.
la cumponet a su nessi uguale, prite no bi at mortale chi lu brincat, màssimu si si trincat unu litru de binu ◊ a mie no mi brincas, no!
Etimo
spn.
brincar
Traduzioni
Francese
sauter
Inglese
to jump
Spagnolo
saltar
Italiano
saltare,
balzare,
scavalcare
Tedesco
springen,
überspringen,
einen Sprung tun.
brínche , nm: brínchie Definizione
móvia de botu, a cropu, chi si faet mescamente inartandhosindhe de terra, calandho de artu a terra o faendho unu passu longu meda
Sinonimi e contrari
bótiu,
brínchidu,
brínchili,
brincu*,
giagu 2,
sàltidu,
sédhida
Frasi
sa die de sa festa est a unu brínchie e no biet s'ora de mustrare sa braga a sa zente chi at a bènnere a la bisitare
Traduzioni
Francese
saut,
bond
Inglese
jump
Spagnolo
salto
Italiano
salto
Tedesco
Sprung.
cadharída, cadharíga , nf Definizione
cosa chi si pesat in artu e coment'e a brínchidu (fogu, abba)
Sinonimi e contrari
fiamarida,
fracarida,
pampada
Modi di dire
csn:
cadharidas de risu = risu a meda; pesàresi a cadharidas (nau de ccn.)= tzerriai cun arrennegu
Frasi
su chi no distruent sos bentos lu distruent sas cadharigas de su fogu ◊ si bidiant sas cadharidas e medas no si sunt acurtziados timindhe de che abbarrare brujados
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
saut démesuré,
flot,
flambée
Inglese
excessive jump
Spagnolo
llamarada,
chorro
Italiano
salto sperticato,
flutto,
fiammata vorticósa
Tedesco
hochaufgeschossener Sprung,
Woge,
Stichflamme.
cadramínciu, cadramínzu , nm Sinonimi e contrari
brinchitu,
brincu,
iscradédhiu,
issédhidu
Frasi
sos masones sunt currindhe a cadramíncios che muscados
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
saut,
bond
Inglese
jump
Spagnolo
salto
Italiano
salto,
balzo
Tedesco
Sprung.
cradédhiu , nm Definizione
su cradedhare, su istare a brínchidos, iscudendho is peis a terra po reberdia, ca no si bolet una cosa o fintzes po prexu
Sinonimi e contrari
brincu,
iscradédhiu,
issédhidu,
sàltidu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
saut,
bond
Inglese
jump,
hop
Spagnolo
salto
Italiano
salto,
balzo
Tedesco
Sprung.
giàmpu , nm: giumpu Definizione
su passare o brinchidare de una parte a s'àtera, nau fintzes de su tempus; in cobertantza, decisione manna, de contu
Sinonimi e contrari
brincu,
giànchidu,
passu,
sàltidu,
zumpadura
/
decisioni,
passu
Modi di dire
csn:
betare unu giampu = fai unu sàrtidu; su geunzu de su giumpu = de su trapassu, de sa zoja a su sàpadu santu
Frasi
no ti retenzas sos giampos: curre, curre o cadhu ispanu! ◊ sa vida est unu giampu chi si atraessat a su pesarue ◊ innantis de fàghere su giampu lea sa medida! ◊ si li do tempus de unu giampu a su de duos bei at a restare! ◊ una fémina avesa a tebbacare aiat fatu votu de no tocare tebbacu de sa zoja a su sàpadu santu: unu giumpu divésciu!
2.
già lu podes pensare che ómine addotu chi est pro tota vida cussu giampu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
saut,
bond
Inglese
jump
Spagnolo
salto
Italiano
salto,
balzo
Tedesco
Sprung.
impérriu , nm Definizione
su imperriare; s'apertura de is cambas, s'arcu chi faent is cambas postas cun is peis istesiaos de pare; su passu chi si faet aperindho is cambas, coment'e giumpandho, passandho de unu tretu a s'àteru prus ainnanti
Sinonimi e contrari
brincu,
passu
2.
est sighendi a istudiai e de maista de iscola fait s'impérriu a professoressa
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
saut,
passage
Inglese
jump,
shift
Spagnolo
zancada
Italiano
salto,
passàggio
Tedesco
Sprung.
issédhidu, issédhitu , nm, nf: issedhu,
issídhida Definizione
genia de brínchidu
Sinonimi e contrari
brínchidu,
brincu,
giànchidu,
iscradédhiu,
isédhiu
Frasi
si nche fit falada dae s'ebba chin d-un'issédhidu chi no pariat mancu de fémina ◊ bi at crapas chi iscudent issédhidos peri de deche metros catzandhe fogu dae gàligas! ◊ ndh'est essiu a issedhos e a ghémidas pro su dolore chi l'arrajolabat
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bond
Inglese
jump
Spagnolo
brinco,
salto
Italiano
balzo
Tedesco
Sprung.
sàdhidu , nm: sàdhiu Definizione
trémia, iscutulada, brínchidu chi si faet mescamente candho unu si assicat totinduna, a s'ingrundha / andai a sàdhidus = donai sédhidas, andhare a brincos che a su lèpere
Sinonimi e contrari
bótiu,
brinche,
brínchidu,
sadhimentu,
sàltidu,
scianchitu,
sédhida,
sídhidu
/
fritida,
trémida
/
atídhidu
Frasi
at fatu unu sàdhiru po s'acíchiru ◊ iscudet de sàdhiu e che brincat a cropas de su cadhu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tressaillement,
petit saut
Inglese
jump,
sudden fright
Spagnolo
sobresalto
Italiano
trasaliménto,
saltèllo
Tedesco
Zusammenschrecken,
Hupfer.
saltài , vrb: saltare,
saltiare,
sartai,
sartare,
sartiae,
sartiai,
sartiare Definizione
su si pesare in artu, fàere brínchidos (fintzes po che passare a s'àtera bandha de calecuna cosa o tretu); su si pesare in artu de comente una cosa atumbat a logu tostau, o a terra; foedhandho de animales mascos, artzare a pitzu de sa fémina po dh'improssimare
Sinonimi e contrari
brincae,
essire,
giancai,
rebbotiare,
sadhigai
/
ciúghere
Modi di dire
csn:
sartai su coru, is ogus = essire o rúere o fagher rúere a terra su coro, sos ogros, pàrrere chi ndh'est essindhe su coro, sos ogros; sartiare su logu a unu = andaisindi, bessirinci debressi, currendi, a sàrtidu; su ballu sartiau = dillu, dènnaru, arrosciada
Frasi
sos pitzinnos fughiant sartiandhe su muru ◊ andha, sàltia, curre, ajó, ajó! ◊ su muru de sa corte che crabolu, malannu, già l'ischiat saltiare! ◊ sériu fuit su manzanu chi faghiat praghere a cúrrere e sartiae
2.
a chini tenit feli ndi dhi sartit su coru! ◊ pariat chi mi ndi fiat sartiau su coru a foras! (A.Garau)◊ chi dhi giau una sciarrocada de martedhu a conca ndi dhi fatzu sartiai is ciorbedhus ◊ sigomente commo cummandho deo, sartammi su logu! ◊ sàltiami su logu!
3.
su trau at sartiadu sas tràilas, su mascru at sàrtiat sas berbeghes, su pudhu at saltiadu una pudha ◊ su porcarzu at fatu sartiare una sue
Etimo
ltn.
saltare
Traduzioni
Francese
sauter,
monter
Inglese
to jump,
to mount
Spagnolo
saltar,
montar
Italiano
saltare,
montare
Tedesco
springen,
bespringen.
sàltidu , nm: sàltiu,
sàltziu,
sàrtidu,
sàrtiu,
sartu,
sàrtziu Definizione
su si pesare de terra a cropu, de botu, fintzes movendhosi a un'ala po che passare a s'àtera parte de una cosa o tretu, su calare a cropu de logu artu a terra; foedhandho de animale mascu, su si che pònnere in pitzu de sa fémina po dh'improssimare; tretu coment'e in buidu tra duas cosas, genia de diferéntzia, de cambiamentu
Sinonimi e contrari
bótiu,
brinche,
brínchidu,
brínchili,
brincu,
sàdhidu,
sédhida
/
coberimentu
Modi di dire
csn:
sàrtiu mortale = zenia de brincu chi faghent sos zogantes de logu artu a cucurummedhu a una o a tantas bias in s'ària e ruindhe ritzos; andai a sàrtidus = su contràriu de pàsidu, fintzas fàghere sa cosa a tretos; passàreche a sàrtiu tràigu = in su chistionu, lassai a pèrdiri calincuna cosa, sartaidha apostadamenti
Frasi
che bentu currias e a sàltios ti bidia (F.Sechi)◊ comenti bit unu margiani, su caboni tirat unu sàrtiu e nci àrtziat a una mata ◊ a sartu-rucra giampat muros, trainos e cresuras (L.Marteddu)◊ dae inoghe a cue brinco a sàltziu tundhu ◊ in tres sàrtzios si che ponet in sa punta de s'àrvore
2.
su mascru petzi est faghindhe sàrtios, como chi sas berbeghes sunt in more
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
saut
Inglese
jump
Spagnolo
salto
Italiano
salto
Tedesco
Sprung.
trinchetàre , vrb: atrinchitai,
trinchitare Definizione
andhare o camminare a trinchete, camminare a passos lestros, brinchidare
Sinonimi e contrari
istripizare
2.
lis at sonadu una dassa trinchitada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
trottiner,
sauter
Inglese
to scurry along,
to jump
Spagnolo
corretear,
trotar
Italiano
sgambettare,
saltare
Tedesco
springen.