Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

achipíre, achipíri , vrb Definition fàere meda in pag'ora; fàere a ora, a tempus Synonyms e antonyms achivire, aciviri, acodie Idioms csn: a. bisonzu = resèssere a fàghere; a. a su dovere = atèndhere a su dovere, fai unu doveri Sentences chie est lestru e cabosu achipit in su tribàgliu ◊ a cosire a màchina s'achipit prus chi no a manu ◊ pro achipire faghide cun ambas manos! ◊ tocat de achipire si cherimus cumprire su tribàgliu! ◊ triballu inzotosu no si ndhe achipit ◊ si s'achipit de coro su dovere che passat su tempus prus serenu 2. chi ia achípiu a su pulma no ndhe fui torrau a pei ◊ su tempus est lestru e deo no poto achipire: lu giuto a tretu e mi at bell'e sighidu (N.Pianu)◊ oe no dh'achípio a fàere custa faina: che dh'acabbo cras ◊ candu est meda, in logu de asfaltu s'àcua no benit achipia Etymon itl. accivire Translations French faire vite, travailler efficacement English to get through a big piece of work, to work with efficacy Spanish despachar Italian sbrigare mólto lavóro in pòco tèmpo, lavorare con efficàcia German leisten, schaffen.

atraessàre , vrb: atraissare, atravessai, atressai, atrevessai, traessai* Definition passare in d-unu logu andhandho de una parte a s’àtera, passandho in mesu; istare in giru; agatare po cumbinatzione o bènnere a betu, acanta; atressai si narat fintzes po cuncordare, fàere o pònnere bene una cosa; fàere unu terrenu (in costera) a traessas, a muros a istúturu Synonyms e antonyms aggrucare, atravigare, atreminare, atruessai, ruciare / atobiai, capitare, cumbinare Idioms csn: ite atraessas? = a ue ses andhendhe?; fai sa cosa candu atressat = candho capitat, si cumbinat de la poder fàghere Sentences lugosos siant sos caminos chi atraessant! ◊ pro bídere sa chi addoro dia atraessare su mundhu ◊ sa bidha est atraessata dae s'istradone 2. caminanne faghiat atintzione po no dhi atraessare in mesu de pes pículos de taulitas ◊ cussu cani, si mi atressat, nc'istupat a lestru! ◊ mi est atressau de biri su predi ◊ iscàvuant sa cosa aundi dhus atressat ◊ mi fiat atressau e m'iat nau de andai ◊ a su primu chi mi atressat arropu! ◊ fai chi is dimónius no si atressint ni in terra e ni in mari!◊ candu dhoi est su diàulu atressau, axiu tenis de fai atentzioni!… 3. pintas rosas de aici bèni atressadas chi ispantas 4. s'ortu, ca est in palinzu, l'amus totu atraessadu pro bi fàghere iscras Translations French traverser, parcourir English to run through Spanish atravesar Italian attraversare, percórrere German überqueren, durchqueren.

atréssu , prep Synonyms e antonyms peri 1 Sentences tèngiu una gana forti in coru miu de curri totu atressu de su planu Translations French à travers English through Spanish a través Italian attravèrso German durch, quer.

cummissariàre , vrb Definition pònnere unu cummissàriu a contivigiare un'amministratzione, un'aziendha, mescamente candho s'autoridade chi ndh'est mere e dha cumandhat at bistu chi no balent o no arrennescent a fàere su dovere is amministradores ordinàrios (o mancant deunudotu) Translations French nommer un commissaire English to administer through an external commissioner (a body) Spanish nombrar un comisario, intervenir Italian commissariare German unter kommissarische Verwaltung stellen.

irfotzolàre , vrb: irfozolare Definition girare is fòglios o pàginas de unu libbru, de unu giornale Sentences si poniat sos otzales, si nche mintiat su pódhiche a buca pro l'imbusinare, chin su giornale vene ispartu, e comintzaiat a lèghere e a l'irfotzolare Etymon srd. Translations French feuilleter English to leaf through Spanish hojear Italian sfogliare German durchblättern.

iscaltulàre , vrb: iscartulare Definition fresare su pane, segare e istacare is duos pígios de su pane de fresa; passare s'ispola in s'iscàltula Synonyms e antonyms fresai Sentences si su pane no est bene pesadu no iscàltulat bene Etymon srd. Translations French effeuiller English to leaf through Spanish separar las dos hojas del pan Italian sfogliare, staccare le sfòglie German entblättern.

iscartafogliài, iscartafogliàre , vrb: scartafogliai Definition girare is pàginas de unu libbru prus che àteru impresse, cun pagu atentzione, cricare in mesu de paperis Synonyms e antonyms irfozolare, spaperai / iscabbúllere Sentences seu andau a su comunu, ant iscartafogliau totu ma no ant agatau sa pràtiga mia 2. pro si nche iscartafogliare dae sa cumpantzia bocat unu muntone de iscusas Etymon itl. scartafogliare Translations French feuilleter English to look through Spanish hojear Italian scartabellare German durchblättern.

péri 1 , prep Definition inditat logu (e fintzes tempus) ue si camminat, s'istat / perinnoi e perinnè = perilloi e perillai, peri su logu Synonyms e antonyms per / in Sentences sos funnos isterriant sos bratzos peri sas àgheras ◊ peri sos tempos azis piantu males de su disterru ◊ sos emigrados triballant peri sas terras anzenas ◊ sa crabitedha che l'ant isvighinzada peri sas camineras ◊ sas rúndhines si sighiant peri sos chelos ◊ is piciochedhus nci essint po s'ispassiai per'innòi e per'innia ◊ peri is arranconis no dhui at abarrai cambu! ◊ sunt ispartos peri su logu ◊ est andhadu peri tota sa Galilea 2. custu santu fit nàschidu peri su treghentos pustis de Cristos Etymon ltn. per Translations French à travers English through Spanish por, a través de Italian attravèrso German durch.

rúpere , vrb Definition su naschire, su essire de s'erba intzeurrada, su passare de una parte a s'àtera in logos prenos de linna (cresura, matedu, padente cracu); su pesare de s'arrescotu a pitzu in su cadhàrgiu postu in su fogu; su si apèrrere de una pibisia impostemada (in matéria)/ pps. rúpidu / rúpere in titas = ammadurare in titas, nadu de pitzoca faghindhe a fémina Synonyms e antonyms acarpire, irrúpere, irrutiare, punciai, rupire, scoitai, tidhire Sentences si no proet, s'erba no rupet ◊ duos tudhos d'erba bi at rúpiu ◊ in cussu tretu ifustu su logu est totu rúpidu ◊ aiat próitu meta e a capitanni su terrinu fit rúpitu primitiu 2. passesit rupendhe buscos de ozastros, de chercos, de lidones ◊ rupes sos gianniles, pedendhe ◊ in cussas cresuras no faghet a bi rúpere ◊ no isco comente cussa famíllia de Frantza passendhe in Córsica ndhe rupeit innoghe 3. su soru depet rúpere chentza pesare bullu Surnames and Proverbs prb: bucone partiu no rupet brente Etymon ltn. rumpere Translations French pousser, pénétrer English to sprout, to pass through Spanish brotar, penetrar Italian spuntare dell'èrba, penetrare German hervorsprießen, eindringen.

traessài , vrb: atraessare, traessare, traversai, traversare, travessai, travessare, tressai, tressare Definition passare a istúturu, passare in d-unu logu o in d-una cosa andhandho de una bandha a s'àtera, passare in mesu, istare in giru, pònnere in mesu fintzes a istrobbu, a intzegu; acapiare, passare lobos de cosa po acapiare Synonyms e antonyms aggrucare, atravigare, atreminare, atruessai, ruciare, tressiri / atrociai, liai, prèndhere Sentences un'istella che coa de fogu traessat s'aera ◊ traessendhe unu frúmene ch'est rutu su ponte ◊ fustei no si tressit in mesu! ◊ de candu ses tressendudí in mesu de peis!…◊ candu si dhui tressat su diàulu isciúsciat totu ◊ acanta de s'arriu si est tressau unu e si ndi est atzicada 2. portat truncus tressaus cun funis e filu de ferru ◊ po guvernai nci bolit fortza e coru firmu ca est genti mala a tressai ◊ ti bollu tressai in su tzugu una cannaca Etymon ltn. tra(n)sversare Translations French traverser, parcourir English to run through Spanish cruzar, recurrir Italian attraversare, percórrere German durchlaufen.