Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbrentài , vrb rfl Definition atrotogiare coment'e bogandho sa bentre, comente faet su linnàmene friscu Synonyms e antonyms abbajonare, allachedhare, atrotiai | ctr. istirare Scientific Terminology fst Etymon srd. Translations French plier English to bend Spanish alabearse, combarse Italian piegarsi, incurvarsi German sich biegen.

agionedhàre , vrb Definition fai giumburudu che agionedha Synonyms e antonyms abbajonare, aggopedhare, acocovedhae, allachedhare, atrotiai Etymon srd. Translations French courber English to bend Spanish encorvar, combar Italian incurvare, ingobbire German biegen, buckelig werden.

alletiàe, alletiài , vrb Definition allachedhare o pònnere coment'e faendho a letu; fintzes solu tròchere, atrotigare Synonyms e antonyms abbajonare, allacare, allachedhare, atrotiai, atzumborai, colembrai, indortigare Sentences si allétiat unu fusti, unu filu, una mata ◊ s'àcua fiat arribbada a strossa e su trigu si fiat alletiau asuta de su bentu e de s'àcua (F.Pilloni) 2. fadeus a chini allétiat su bratzu po biri chini est su prus forti? ◊ po bínciri a issu bastat a non alletiai is cambas ◊ sa manu dh'increscit e dha portat alletiada in piturras ◊ su bentu est alletiendi is nais de is matas 3. portat is cambas alletiadas de su fàmini Etymon srd. Translations French fléchir, courber English to bow Spanish flexionar, doblar Italian flèttere German biegen.

ancrucàre , vrb Definition abbasciare a cara a denanti, a una parte Synonyms e antonyms dòrchere, grunare, imbasciai, inciunare, incruai, incrunai, ingrutzare Sentences sos úlumos si ancrucant a su bentu ◊ fit ancrucadu e a conca bassa in sinnu de respetu candho su podestade l'at mutidu ◊ in sas iscras sos trutzos birdes de sa chipudha, ancrucados, fint réndhidos Etymon srd. Translations French se courber, se pencher English to bend Spanish agacharse Italian incurvare, inchinare, piegare German biegen, beugen.

ancujàre , vrb Definition fàere a un'ancuju, a cancarrone Synonyms e antonyms aunchinare, imbasciai, incujare, pinnicai, tròdhiri Sentences li deviat ancujare s'ischina a unu gantzu, tales chi totu lu potant ischire ite ascamile che amus! ◊ a sa betzesa, cussa fémina est ancujada che unchinu ◊ ancuja sas ancas, chi no che at logu pro sos àteros! 2. sa paghe ancujat sa suferéntzia Translations French courber English to bend Spanish curvar Italian curvare, piegare ad uncino German krümmen, biegen.

arcài , vrb: arcare Definition fàere a arcu Etymon srd. Translations French arquer English to arch Spanish arquear Italian arcüare German biegen.

atortiàe, atortiài , vrb: atrotiai Definition atrotogiare, fàere trota una cosa dereta, fàere a gànciu, acancarronare Synonyms e antonyms abbajonare, addordigare*, agionedhare, allachedhare, atorciai, atrotixai, indortigare, tòlchere | ctr. indritare, intennerare Idioms csn: a. sa buca, is ogus = fàghere sos murros dortos, sos ogros totu zirados a un'ala; atrotiai is fuedhus = istropiare sas peràulas Sentences su pesu grai chi portat apitzus at atrotiau sa tàula ◊ at atrotiau un'arrogu de tundinu cun is manus ◊ su filuverru si atrótiat comenti dhu manígias ◊ su ferreri atrótiat su ferru a ferru de cuadhu ◊ su linnàmini candu no est bèni istasonau si atrótiat Translations French tordre English to wring Spanish torcer Italian tòrcere, stòrcere German biegen.

cannujàre , vrb: carnugare, crannugare, cranucare Definition tròchere e segare comente si segat e si aperit a isperradura una canna atrotigandhodha; si narat fintzes de persona, comente si trochet po cropu, dolore Sentences furriamus a s'imbesse sas ideas cranucàndhelas e mascheràndhelas de fiacas ◊ petzi s'imberta de su tempus, chene piedu, est reséssia a lu cranucare ◊ su bentu crannugat su trigu candho est ifustu meda 2. a su colpu mi so carnugadu e so rutu a terra (G.Chessa) Etymon srd. Translations French tordre English to bend, to twist Spanish doblar, romper Italian piegare, tòrcere, spezzare German biegen.

corcobàre , vrb: corcovare Definition fàere dortu Synonyms e antonyms abbajonare, abbrentai, acocovedhae, agionedhare, allachedhare, atrotiai, colembrai, inconchedhare, inconcobare, indortigare Sentences sa lantza s'est corcovada pariat de pasta crua Etymon spn. corcovar Translations French courber English to bend Spanish torcer Italian curvare, incurvare German biegen.

cuidàda , nf Definition su fàere coment'e a cuidu, su furriare, nau de unu caminu o àtera cosa dereta chi girat in calecunu tretu Synonyms e antonyms cúida, furriada Etymon srd. Translations French courbement, courbure English bending Spanish curvatura Italian curvatura German Biegen.

dòrchere , vrb: tòrchere* Definition fàere trotu, incrubare a una parte; cumbínchere o fàere cambiare idea a unu Synonyms e antonyms ancrucare, atrotiai, intonchinare | ctr. indritare Sentences mi dolet su pódhighe comente mi l'apo dórchidu 2. a isse pagu lu dorches, mancari l'impromitas totu s'oro de su mundhu! Translations French courber, plier English to fold, to twist Spanish doblar, retorcer Italian piegare, stòrcere German biegen.

incujàre , vrb Definition fàere calecuna cosa a un'ancuju, a unu gànciu Synonyms e antonyms ancujare*, aunchinare, incruai, indrúchere, tròdhiri | ctr. istirare Sentences sa zente isulana no incujat s’ischina a s'ocupatzione romana Translations French baisser, courber English to bend Spanish doblar en forma de gancho Italian piegare ad uncino, curvare German biegen.

indortigàre , vrb: intoltigare, intorticare, intortigare, introtigare Definition fàere trota sa cosa dereta Synonyms e antonyms alletiae, annacai, atorciai, atortiae, atrotixai, corcobare, indrúchere, intortighinare | ctr. intennerare Sentences truvat su boe a corfos de "Perdeu!" ca totora l'intórticat s'aradu o códiat terrinu ◊ no indórtighes cussu ferru ca serbit ténneru! Etymon srd. Translations French courber English to curve Spanish encorvar Italian curvare, piegare German biegen.

indúgi, indúgiri, indúgliri , vrb: indulli, indúlliri, indúxiri, undúxiri Definition indrúchere, fàere abbasciare (sa conca o àteru) a cara a un’ala nau prus che àteru de cosa longa o arta chi a su normale istat prantada; nau de gente, su si abbasciare e fintzes cèdere o tròchere a una fortza, a un’àtera volontade / pres. ind. dèu indullu; pps. indúgiu (in-dú-gi-u), indúgliu, indúlliu, indurtu Synonyms e antonyms abasciai, aúlghere, dòrchere, incruai, indrúchere, indrughire, indugi, muciare / conchinare, cumbínchere, tzèdere Idioms csn: i. a unu a fai ccn. cosa = conchinarechelu; i. is costas a ccn. = dàreli surra manna, cannire sas costas a ccn.; a conca indúllia = a conca incrubada; indugi sa cigirista = abbassiare sas pretesas Sentences is manus chi ti sonant campanas de pasca, o paxi, funt is chi t'indullint su ferru in centu ainas bonas (Danese)◊ femu làngia e m'indullemu che filu (Z.Sanfilippo)◊ indulliat is genugus fintzas a terra ◊ no seu dignu de m'indulli po dh'iscapiai is corriedhas de is crapitas ◊ dhi benit ammaròglia a s'indúgliri, si bolit papai!◊ indugit is ogros a terra e fait lavras de erriri 2. mi at indúlliu a cambiai su cuntratu ◊ ammarolla dhi est bénniu a indugi sa cigirista! Etymon ltn. indulgere (indulgeo) Translations French fléchir, céder English to give in (way), to flex Spanish doblar, ceder Italian flèttere, cèdere German biegen, sich ergeben.

muciàre , vrb: mucrare, mugiare, mugrare, mujare, muxare Definition coment'e orrugare o fàere a mugros, a orrugos, ma nau in su sensu de incrubare, indrúchere, fintzes mòvere a furriadura Synonyms e antonyms allacanae, aúlghere, dòrchere, incruai, nugrare Sentences múcia s'ischina e càrrami predichedha! ◊ mi dolet su costazu ma za bi la fato a mi mugrare pro mi leare cosa ◊ si mujat s'àlvure a su bentu ◊ su bentu isfidiadu muxat sos briones chi in s'ànima mi tudhint (A.Porcheddu)◊ zughet sas palas mujadas de sos annos ◊ s'umanidade l'ant mugrada bentos berminosos ◊ si faghet isfortzu si múgiat che giuncu ◊ at mujadu sa conca a sas leadas in giru ◊ s'ària mugrat sa lughe e pro cussu su Sole si podet bídere naschindhe unu pagu innantis ◊ fint sétzidos in terra cun sas ancas mujadas fintzas a tocare sas petorras Etymon ltn. mut(i)lare Translations French fléchir, courber, incurver English to bend Spanish flexionar, doblar Italian flèttere, curvare German biegen.

pigiàre 1 , vrb: apigiare*, pijare 1, pixare 1, pricare, prigare Definition fàere totu a pígias, a pinnigas, a tzirbisas; pinnigare s'orrobba chistindhodha posta bene; incrubare a una bandha, nau fintzes in su sensu de fàere adduire a unu a su chi bolet s'àteru Synonyms e antonyms afrangillonai, aggraminzonare, atavellai, atribuntzire, frongire, prighizonare / pinnicai / dòrchere, indugi | ctr. istirai Sentences pígiami sas mànigas e sérvimi! ◊ leat sa caldada de su fizu, la pixat e bi la dat ◊ carchi borta si pixaiat in duos pro su dolore chi si li frimmaiat in sa buca de s'istògomo 2. fatendhe sa cosa fit a bratzos pixados e a pannellu 3. che s'ómine bos iscolorides, gai che issu sa conca pijades, e a pianu a pianu allizades, bos isfozades e iscolorides (P.Sulis) Translations French plier English to fold Spanish doblar Italian piegare German falten, zusammenlegen, biegen, beugen.