Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

acometàre , vrb: acumetare Definition afracare o atacare a unu, a calecuna cosa, de mala manera coment'e gherrandho po si ndhe fàere mere, pigare cun coràgiu fintzes una dificurtade Synonyms e antonyms aggreghestare, assaltizare, assitiai, atacai, segudare / asutai Sentences pro amore tuo apo secadu sas predas e acumetadu s'àrvore de sa morte 2. cussu est unu pitzinnu tropu bonu pro acometare sa bida militare, no est che a tie amantiosu de sas armas! (L.Pusceddu) Etymon spn. Translations French attaquer, assaillir English to assail Spanish acometer Italian assediare, assaltare German belagern, angreifen.

anneciàre , vrb: neciare* Definition pònnere nècias, magàngias, fàere guastu, pònnere neghe Synonyms e antonyms ammaciae, nesicare Translations French abîmer, détériorer, ronger English to rot Spanish estropear Italian magagnare, cariare German verderben, angreifen.

assaltizàre , vrb: assartillai, assartizare, sartillai Definition giare a pitzu, lòmpere a unu po ndhe dhi furare sa cosa cun sa fortza Synonyms e antonyms acometare, assachitzare, assaltiare, atacai, incipire, salteare Sentences una surra de canàllia at assartillau cussu sant'ómini e dh'at lassau mesu mortu ◊ margiani is prus notis malas bandat a assartillai Etymon ctl. assaltejar Translations French attaquer, assaillir English to assail Spanish asaltar Italian assaltare German angreifen.

barriàre , vrb Definition pònnere càrrigu apitzu (nau fintzes de frutuàriu po matas, de impícios e fainas po gente); giare a pitzu a unu po dhi fàere male, cracare / barriare s'àinu, su cadhu = barriare sa cosa a subra de s'àinu, a subra de su cadhu Synonyms e antonyms achidire, atuai, carriai* / carrabbugliai, crazugai | ctr. irbarriare, scarrigai Sentences ant fatu sas cosas in mannu ma si sunt barriados de dépidos ◊ su carru l'aiant barriadu a ponte de incunza ◊ no mi bàrries de cumandhos ca so essindhe pro torrare luego ◊ abbàida comente at barriadu cuss'olia, ocannu: che pilu in pedhe ndh'est! ◊ s'aera est barriendhe e fossis proet 2. su cane li at barriadu a mossos a s'animale istranzu ◊ sos leones ant barriadu a un'animale mannu e si l'ant manigadu ◊ li sunt barriados sos canes ◊ l'at barriadu sa frebba e postu l'at in letu Translations French charger English to charge Spanish cargar Italian caricare German laden, angreifen.

carrabbugliài, carrabbulliài , vrb: acarrabbullai Definition lòmpere de mala manera a unu, a una cosa, cracare, iscúdere, gherrare Synonyms e antonyms barriare, carrabbusai, crazugai Sentences candu su noti abarramu a s'orbetu mi carrabbugliàt su sintzu ◊ gei ses afrodhocu: ita ti ant, carrabbulliau is gatus? ◊ un'ómini at carrabbulliau una picioca, aprofitendisindi Translations French attaquer English to assail Spanish asaltar Italian assalire German angreifen.

còmprere , vrb: ciòmpere*, cròmpere, lòmpere Definition nau de cosas chi si movent (e fintzes de tempus), arribbare a ue tocat, a su logu chi si depet andhare; nau de cosas chi creschent, agabbare s’isvilupu, arribbare a puntu de èssere bonas a papare, a còere, de pòdere serbire; giare a pitzu a unu o a calecuna cosa a iscúdere, a furare, a papare e àteru Synonyms e antonyms assuprire / abbasolare, abberare, achiare, ammadurae, crompire, ingranire / acometare, assacheare, assachitzare, atacai Sentences apustis de tantas dies crompet a Castedhu ◊ su mere crompiat a s’ispessada a compudare su messonzu ◊ so andhadu a l'abbisitare, ma paris chi so crómpidu a inie apo agatau sas portas serradas 3. est ca ses tue, ma si mi lu aiat nau un'anzenu li fia crómpiu a lu bocare fora! ◊ lestros e prestos li suprint e li crompent a corfos de ramu! ◊ no lis crompas a pitzu e no lis punciurres gherra! Translations French arriver, mûrir, attaquer English to arrive, to ripe, to assail Spanish llegar, madurar, asaltar Italian arrivare, maturare, assalire German ankommen, reifen, angreifen.

giòmpere , vrb: ciòmpere*, lòmpere, zòmpere Definition arribbare a unu certu puntu, a su puntu giustu, nau siat po tretu e siat po frutos, po tempus; betare farrancas a unu po dhu iscúdere, o a una cosa po ndhe dha pigare, po si dha papare Synonyms e antonyms abberare, arribbai, assuprire, còchere Idioms csn: giòmpere sos annos = fai is annus; giòmpere a s'intentu = lòmpiri a s'iscopu, averai unu disígiu Sentences si no giompo a sos primos onores no mi ndhe pigo annuzu! ◊ bidet su frutu ma no giompet mai a lu coglire ◊ pustis de tantu caminu giompeint a sa tanca ◊ su "Chi nono" de sa fémina li fit giómpidu che un'istuturrada ◊ gasi giompant a cras e chi si fichent! 2. agguanta fàmine finas a giòmpere sa figu! ◊ li mancat bator meses a giòmpere sos norant'annos ◊ giompeit sos istúdios e si fateit avocadu 3. miràdelu in sa rughe istrutu e feu, paret li siant giómpidas sas aes e no l'apant lassadu melmu intreu! (P.Casu)◊ mai li giompat bistrale a cuss'ílighe! ◊ muzere mia che ispiridada a tale vista s'est giómpida a pilos! Translations French arriver, mûrir, attaquer English to arrive, to ripen, to assail Spanish llegar, madurar, asaltar Italian arrivare, maturare, assalire German erreichen, ankommen, reifen, angreifen.

inghetàre , vrb Definition fàere ingheta, freadura, cumenciare a consumare, a iscorgiolare sa carre o àteru (candho custu si faet a cropu si narat betare, es. a sa ruta si che at betadu sos benugros = si at iscorzoladu sos benugros) Synonyms e antonyms friai, piticare, tocare Sentences sos sórighes ant inghetadu su casu ◊ sas iscarpas mi ant inghetadu ◊ sa sedha at inghetadu su cadhu ◊ sos armigodhos mi ant inghetadu sas palas Etymon srd. Translations French entamer, corroder, ronger English to corrode Spanish corroer Italian intaccare, corródere German angreifen.