acometàre , vrb: acumetare Definitzione
afracare o atacare a unu, a calecuna cosa, de mala manera coment'e gherrandho po si ndhe fàere mere, pigare cun coràgiu fintzes una dificurtade
Sinònimos e contràrios
aggreghestare,
assaltizare,
assitiai,
atacai,
segudare
/
asutai
Frases
pro amore tuo apo secadu sas predas e acumetadu s'àrvore de sa morte
2.
cussu est unu pitzinnu tropu bonu pro acometare sa bida militare, no est che a tie amantiosu de sas armas! (L.Pusceddu)
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
attaquer,
assaillir
Ingresu
to assail
Ispagnolu
acometer
Italianu
assediare,
assaltare
Tedescu
belagern,
angreifen.
anneciàre , vrb: neciare* Definitzione
pònnere nècias, magàngias, fàere guastu, pònnere neghe
Sinònimos e contràrios
ammaciae,
nesicare
Tradutziones
Frantzesu
abîmer,
détériorer,
ronger
Ingresu
to rot
Ispagnolu
estropear
Italianu
magagnare,
cariare
Tedescu
verderben,
angreifen.
assaltizàre , vrb: assartillai,
assartizare,
sartillai Definitzione
giare a pitzu, lòmpere a unu po ndhe dhi furare sa cosa cun sa fortza
Sinònimos e contràrios
acometare,
assachitzare,
assaltiare,
atacai,
incipire,
salteare
Frases
una surra de canàllia at assartillau cussu sant'ómini e dh'at lassau mesu mortu ◊ margiani is prus notis malas bandat a assartillai
Ètimu
ctl.
assaltejar
Tradutziones
Frantzesu
attaquer,
assaillir
Ingresu
to assail
Ispagnolu
asaltar
Italianu
assaltare
Tedescu
angreifen.
barriàre , vrb Definitzione
pònnere càrrigu apitzu (nau fintzes de frutuàriu po matas, de impícios e fainas po gente); giare a pitzu a unu po dhi fàere male, cracare / barriare s'àinu, su cadhu = barriare sa cosa a subra de s'àinu, a subra de su cadhu
Sinònimos e contràrios
achidire,
atuai,
carriai*
/
carrabbugliai,
crazugai
| ctr.
irbarriare,
scarrigai
Frases
ant fatu sas cosas in mannu ma si sunt barriados de dépidos ◊ su carru l'aiant barriadu a ponte de incunza ◊ no mi bàrries de cumandhos ca so essindhe pro torrare luego ◊ abbàida comente at barriadu cuss'olia, ocannu: che pilu in pedhe ndh'est! ◊ s'aera est barriendhe e fossis proet
2.
su cane li at barriadu a mossos a s'animale istranzu ◊ sos leones ant barriadu a un'animale mannu e si l'ant manigadu ◊ li sunt barriados sos canes ◊ l'at barriadu sa frebba e postu l'at in letu
Tradutziones
Frantzesu
charger
Ingresu
to charge
Ispagnolu
cargar
Italianu
caricare
Tedescu
laden,
angreifen.
carrabbugliài, carrabbulliài , vrb: acarrabbullai Definitzione
lòmpere de mala manera a unu, a una cosa, cracare, iscúdere, gherrare
Sinònimos e contràrios
barriare,
carrabbusai,
crazugai
Frases
candu su noti abarramu a s'orbetu mi carrabbugliàt su sintzu ◊ gei ses afrodhocu: ita ti ant, carrabbulliau is gatus? ◊ un'ómini at carrabbulliau una picioca, aprofitendisindi
Tradutziones
Frantzesu
attaquer
Ingresu
to assail
Ispagnolu
asaltar
Italianu
assalire
Tedescu
angreifen.
còmprere , vrb: ciòmpere*,
cròmpere,
lòmpere Definitzione
nau de cosas chi si movent (e fintzes de tempus), arribbare a ue tocat, a su logu chi si depet andhare; nau de cosas chi creschent, agabbare s’isvilupu, arribbare a puntu de èssere bonas a papare, a còere, de pòdere serbire; giare a pitzu a unu o a calecuna cosa a iscúdere, a furare, a papare e àteru
Sinònimos e contràrios
assuprire
/
abbasolare,
abberare,
achiare,
ammadurae,
crompire,
ingranire
/
acometare,
assacheare,
assachitzare,
atacai
Frases
apustis de tantas dies crompet a Castedhu ◊ su mere crompiat a s’ispessada a compudare su messonzu ◊ so andhadu a l'abbisitare, ma paris chi so crómpidu a inie apo agatau sas portas serradas
3.
est ca ses tue, ma si mi lu aiat nau un'anzenu li fia crómpiu a lu bocare fora! ◊ lestros e prestos li suprint e li crompent a corfos de ramu! ◊ no lis crompas a pitzu e no lis punciurres gherra!
Tradutziones
Frantzesu
arriver,
mûrir,
attaquer
Ingresu
to arrive,
to ripe,
to assail
Ispagnolu
llegar,
madurar,
asaltar
Italianu
arrivare,
maturare,
assalire
Tedescu
ankommen,
reifen,
angreifen.
giòmpere , vrb: ciòmpere*,
lòmpere,
zòmpere Definitzione
arribbare a unu certu puntu, a su puntu giustu, nau siat po tretu e siat po frutos, po tempus; betare farrancas a unu po dhu iscúdere, o a una cosa po ndhe dha pigare, po si dha papare
Sinònimos e contràrios
abberare,
arribbai,
assuprire,
còchere
Maneras de nàrrere
csn:
giòmpere sos annos = fai is annus; giòmpere a s'intentu = lòmpiri a s'iscopu, averai unu disígiu
Frases
si no giompo a sos primos onores no mi ndhe pigo annuzu! ◊ bidet su frutu ma no giompet mai a lu coglire ◊ pustis de tantu caminu giompeint a sa tanca ◊ su "Chi nono" de sa fémina li fit giómpidu che un'istuturrada ◊ gasi giompant a cras e chi si fichent!
2.
agguanta fàmine finas a giòmpere sa figu! ◊ li mancat bator meses a giòmpere sos norant'annos ◊ giompeit sos istúdios e si fateit avocadu
3.
miràdelu in sa rughe istrutu e feu, paret li siant giómpidas sas aes e no l'apant lassadu melmu intreu! (P.Casu)◊ mai li giompat bistrale a cuss'ílighe! ◊ muzere mia che ispiridada a tale vista s'est giómpida a pilos!
Tradutziones
Frantzesu
arriver,
mûrir,
attaquer
Ingresu
to arrive,
to ripen,
to assail
Ispagnolu
llegar,
madurar,
asaltar
Italianu
arrivare,
maturare,
assalire
Tedescu
erreichen,
ankommen,
reifen,
angreifen.
inghetàre , vrb Definitzione
fàere ingheta, freadura, cumenciare a consumare, a iscorgiolare sa carre o àteru (candho custu si faet a cropu si narat betare, es. a sa ruta si che at betadu sos benugros = si at iscorzoladu sos benugros)
Sinònimos e contràrios
friai,
piticare,
tocare
Frases
sos sórighes ant inghetadu su casu ◊ sas iscarpas mi ant inghetadu ◊ sa sedha at inghetadu su cadhu ◊ sos armigodhos mi ant inghetadu sas palas
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
entamer,
corroder,
ronger
Ingresu
to corrode
Ispagnolu
corroer
Italianu
intaccare,
corródere
Tedescu
angreifen.