Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

anneciàre , vrb: neciare* Definitzione pònnere nècias, magàngias, fàere guastu, pònnere neghe Sinònimos e contràrios ammaciae, nesicare Tradutziones Frantzesu abîmer, détériorer, ronger Ingresu to rot Ispagnolu estropear Italianu magagnare, cariare Tedescu verderben, angreifen.

arronchinài , vrb: arrunchinare, arrunciai, arruncinai, arruncinare, orrunchinare, ronchinai Definitzione pònnere su bruncu, fichire is dentes a calecuna cosa po si dha papare; andhare a su friga friga in calecuna cosa o cun ccn.; fintzes pònnere a una parte, istare arretiraos, tròchere a una parte Sinònimos e contràrios arrosigai, arrusurare, mandhicare, papae / friai, scrabutzinai, scrovinai / trancire Frases fiat aspetendi a morri su fradi po ndi suciai su nostu puru, ma no ndi arrúncinat! ◊ si no at iscrúfiu nudha, si arrúncinat is cracàngius! ◊ balla, de cussus drucis ndi at arruncinau pagu! ◊ su bestiolu est arruncinendi unu fundu de cardu ◊ is piciochedhus si dhui at fàmini ge arrónchinant de totu!◊ totus tirànt a domu de cussus, si bit ca dhui fiat cosa meda de arrunchinai 2. a atumbai a tui est peus de arruncinai in d-una cresuri de figumorisca! 3. toca, arrunciarí in calincunu furringoni, chinuncas buscas!◊ is piciochedhus no abarrastis mai arrunciaus: si afracastis, giogastis a istrumpas ◊ ses sempri in giru: ti bolemu filla mia isceti una dí, ca est seguru chi abarràst arrunciara! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ronger Ingresu to nibble Ispagnolu roer Italianu rosicchiare Tedescu nagen.

arrosigài , vrb: orrosigare, rosicare* Definitzione orrunchinare, coment'e arrasigare cosa cun is dentes, papandho, mescamente sa prupa de petza cun ossu Sinònimos e contràrios arrasicare, arròere, arronchinai, arrusurare Frases su cani est arrosighendi un'ossu 2. nci fúrriat sa faci po no biri is ossus arrosigaus ispainaus in terra 3. s’axiu mi at a arrosigai aintru candu apu a abarrai castiendusí de sa bentana Tradutziones Frantzesu ronger Ingresu to gnaw Ispagnolu roer Italianu ródere Tedescu nagen.

assannigàre , vrb Definitzione orrunchinare cun is sannas, addentigare, mossiare cun is sannas Sinònimos e contràrios arrosigai, arrusurare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ronger Ingresu to gnaw Ispagnolu roer Italianu ródere Tedescu nagen.

inghetàre , vrb Definitzione fàere ingheta, freadura, cumenciare a consumare, a iscorgiolare sa carre o àteru (candho custu si faet a cropu si narat betare, es. a sa ruta si che at betadu sos benugros = si at iscorzoladu sos benugros) Sinònimos e contràrios friai, piticare, tocare Frases sos sórighes ant inghetadu su casu ◊ sas iscarpas mi ant inghetadu ◊ sa sedha at inghetadu su cadhu ◊ sos armigodhos mi ant inghetadu sas palas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu entamer, corroder, ronger Ingresu to corrode Ispagnolu corroer Italianu intaccare, corródere Tedescu angreifen.

manicàre , vrb: manigare Definitzione pigare e pònnere in buca, matzigare e ingurtire su papare o css. àteru alimentu de fàere a matzigadura; si narat fintzes in su sensu de ispaciare calecuna cosa a fortza de dh'impreare, distrúere, de bochíere; nau in cobertantza, pinnigare dinare púbblicu aprofitandhosindhe; giogandho a dama, bínchere pedina o dama a su cumpàngiu; fintzes fàere a iscrafíngiu Sinònimos e contràrios cossumire, mandhicare, papae | ctr. geunare Maneras de nàrrere csn: fàghere a manigare = coxinai; bogare a manigare = pònniri cosa in mesa po papai; - E coment'istades? - Za nos ndhe manigamus! = gei istaus bèni Frases bogàdeli a manigare a s'istranzu! ◊ no coizat nudha: sas predas de su caminu chi si mànighet! ◊ zente de bonugoro: comente mi ant bidu, deretu mi ant bogadu a manigare ◊ ponide a manigare ca est mesudie! 2. su ruinzu si mànigat su ferru ◊ cussos animaledhos fora si los est manighendhe su fritu Sambenados e Provèrbios prb: chie no est bonu manighendhe no est bonu tribagliendhe Tradutziones Frantzesu manger, ronger, prendre Ingresu to eat, to consume Ispagnolu comer Italianu mangiare, corródere Tedescu essen (uomo), fressen (animale), abnutzen, durchbringen.

papàe , vrb, nm, nf: papai, papare, papari Definitzione pigare alimentu, pònnere in buca e matzigare e ingurtire sa cosa o css. alimentu de fàere a matzigadura; si narat fintzes in su sensu de ispaciare o ifidigare calecuna cosa a fortza de dh'impreare, tocare, frigare; fàere a iscinitzu, a pistighíngiu; sa cosa etotu chi si papat o fata po papare Sinònimos e contràrios mandhicare, manicare / conciumire / arnai, pipionire / alimentu, arracatu, màndhicu | ctr. geunare Maneras de nàrrere csn: p. a satzadura = a tropu, cun pasteréntzia; p. cun allurpidura = a s'airada, a bufadas; p. a dus buconis = leare, collire de donz'ala; papaisí s'unu a s'àteru = zúgheresi ódiu mannu Frases is animales papant sérios cricandho ebra ◊ papa pagu e comporadindi! ◊ sa cosa de papae dha iant preparada prima de tzucae a campu ◊ funt papandho a guturréntzia ◊ su binu dhu bufat papandu?◊ papastus de su chi tenestus 2. si nci papat de su feli! 3. ma lah ca dhu papat: no si podit biri sentza de andai a calincunu logu! ◊ si ti papat in calincunu logu iscrafidí! ◊ nosu immoi si papaus su pisci ◊ bois, compà, ite papais paris cun sa petza? 4. in festas de campagna so istada cun binos bonos, gustosos rostidos e àteros papares saboridos ◊ custu papai est tropu cotu! ◊ istat ispetenne sa papai fata Ètimu ltn. pappare Tradutziones Frantzesu manger, ronger, se ronger Ingresu to eat, to gnaw (at) Ispagnolu comer, roer Italianu mangiare, ródere, ródersi Tedescu essen, verzehren, sich verzehren.

pertuntàre , vrb Definitzione fàere totu a istampighedhos, nau de su chi faet su bobboi chi si papat sa linna Sinònimos e contràrios patungi, pertusai, pipionire Frases sos tàrrulos ant pertuntadu totaganta sa càscia Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ronger, mouliner Ingresu to pierce, to corrode Ispagnolu carcomer Italianu traforare, corródere Tedescu durchstechen, zerfressen.

rosicàre , vrb: arrosigai, orrosigare, rosigai, rosigare, rotzigare, rutzigare Definitzione orrunchinare a pagu a pagu, coment'e arasigare cosa cun is dentes papandho, mescamente istacandho sa prupa de is ossos; fintzes matzigare ebbia e, nau in cobertantza, pigare o giare pelea, múngia, dispraxere, sufrire; isfrutare a ccn. de mala manera Sinònimos e contràrios arrasicare, arròere, arronchinai, arrusurare / massiai Frases cussu mortu in mare si l'at rosicatu su pische ◊ ca ti ant dadu calchi ossu a rotzigare feris chentza mirare! ◊ s'àinu fit rotzighendhe raminzu ◊ un'ispétzia de assile si rósigat sas raighinas 2. s'ebba de minnannu est rotzighendhe avena ◊ ant lassadu fizos in corrutu, muzeres rotzighendhe oras de angustia (L.Brozzu)◊ un'ispétzia de disisperu dhu rosigàt aintro de cropus: s'ammentu de Sardínnia (A.Cossu)◊ su cumpanzu de partiu in domo sua pro pedire botos li fit pàssia sa tentassione rosicàndhesi sa dinnidade issoro (G.Piga) Ètimu ltn. *rosicare Tradutziones Frantzesu ronger Ingresu gnaw Ispagnolu roer Italianu rosicchiare Tedescu nagen, annagen.